Een boek met een versheidsdatum
Frits Abrahams. 'Oog in oog - Notities van een dwarskijker'
Eric Min
In een bijdrage voor de recente essaybundel Het scherm der verbeelding geeft Jan Blokker aan dat de televisiekritiek in de Nederlandse dag- en weekbladen snel in onbruik is geraakt. Klassieke recensies zijn er nog nauwelijks; hooguit wordt er een columnist uitgestuurd om een programma neer te sabelen, "tongue in cheek, besmuikt, bij wijze van entrefilet. Nog vóór de televisie zich definitief heeft losgezongen van de culturele normen van vijftig jaar geleden, heeft de journalistiek zich al losgezongen van de televisie." Het toeval wil dat zijn collega Frits Abrahams, redacteur van NRC Handelsblad en medeauteur van Het scherm der verbeelding, zijn scherpste stukjes over televisie net heeft gebundeld. Een gek idee is dat: wat drijft iemand om drie jaar columns (1994-'97) over een efemeer verschijnsel als televisie in boekvorm uit te geven? Moet de verzameling alfabetisch gerangschikte, gedateerde en van een namenregister voorziene knipsels een tijdsbeeld opleveren, en een portie nostalgie voor wie het boekje omstreeks 2006 bij De Slegte op de kop tikt? Bovendien is het een product voor de Nederlandse markt: vertrouwde namen als Sonja Barend, Ischa Meijer of Joop van den Ende passeren de revue en het buitenland wordt slechts mondjesmaat binnengelaten (één keer prinses Diana, één aflevering van Ruby Wax, één Panorama-reportage over Dutroux). Abrahams schrijft vlot en meeslepend, maar hij brengt al te vaak gewoon verslag uit van wat hij gezien heeft. Dat zal de stukken er straks niet interessanter op maken. Hoe lang zijn ze houdbaar? Na opening nog twee weken, in de koelkast.
Toch is Oog in oog af en toe best amusant. Abrahams houdt van Jiskefet en Wim Kayzer, maar zijn sterkste stukjes gaan over notoire pulpprogramma's en hun makers. Dat is nogal voorspelbaar maar wel efficiënt. Een voorbeeld: "Ik heb niets tegen soaps. Er is behoefte aan, zoals er ook behoefte is aan de Bouquet-reeks, aan Marco Borsato en aan wc-eend. Maar vindt Van den Ende het erg als we afspreken dat we al die dingen voortaan geen kunst meer proberen te noemen? Zelfs niet: bijna kunst?"
Zoals het hoort is Abrahams behoorlijk dol op slechte programma's over seks, en het doet er niet toe of het hossen zich bij de Evangelische Omroep, bij Veronica of in De Wallen op stap van SBS6 afspeelt. Hilarisch is zijn typering van het wezen dat Lief & Leed presenteert bij RTL4. "Ze blijkt Mylène de la Haye te heten en ze is gehuld in chic, strak satijn en een weelderig bontkraagje dat meer dan voldoende zuurstof doorlaat voor haar décolleté - het type outfit dat bij de escortservice voor de betere meisjes wordt klaargelegd, en dan nog alleen als ze naar de duurste hotels met de geilste oliesjeiks moeten." De Wijdbeense Dame modereerde een discussie over het wegscheren van schaamhaar.
De occasionele Vlaamse lezer van dit boekje ontdekt alras dat Abrahams ook iets met Goedele Liekens heeft. Niet minder dan vijf keer duikt haar naam op in het register. Op de allerlaatste bladzijde geeft de columnist zijn zwakheid ruiterlijk toe: "Goedele Liekens echter, nu we het er toch over hebben - daar kan ik merkwaardig lang naar kijken, hoewel ik noch haar, noch een van haar gasten ooit op een mededeling van zelfs maar het miniemste belang heb kunnen betrappen." Kijk, dat Liekens ooit nog als metafoor voor zowat het gehele televisiewezen zou worden aangewend, vervult mij met grote tevredenheid. Maar dat er niemand werd gevonden om Abrahams in te fluisteren dat zijn column in de krant anderhalve keer leuk is en dat een boek echt niet hoefde, geeft dan weer te denken over het voorliggende fin de siècle.
Frits Abrahams, Oog in oog - Notities van een dwarskijker, Podium, Amsterdam, 200p., 598 frank.
