Economen bieden eerste hulp in tijden van inflatie: ‘Je zal een aantal belangrijke beslissingen moeten nemen’

Inflatie: niemand kon de afgelopen maanden aan deze term ontsnappen. Het leven is, om het in mensentaal te zeggen, ontzettend duur geworden. Hoe is het zover kunnen komen, wat betekent dit voor ons en – vooral – wat kunnen we eraan doen?

Volgens het Planbureau, dat economische voorspellingen doet voor ons land, zou de inflatie – momenteel zitten we aan een historische 7,5 procent – nog aanhouden tot het einde van het jaar om dan in 2023 weer naar een normaal niveau te zakken. Maar econoom Geert Noels ziet de toekomst veel somberder in. “De onderliggende curves duiden op cijfers die te vergelijken zijn met de toestand van net voor de Tweede Wereldoorlog. De situatie die we momenteel meemaken voedt zichzelf. Echt iedereen voelt de hoge energieprijzen. Niet enkel de factuur van de verwarming neemt toe, maar ook allerlei andere diensten waarvan we gebruikmaken. Denk bijvoorbeeld aan een taxi, bouwmaterialen en componenten voor chips. Het is echt wel diep doorgedrongen in de totale economie.”

Daarom heeft het weinig zin om bepaalde aankopen uit te stellen. “Doordat elke sector energie nodig heeft, is de prijsstijging algemeen”, zegt Simon November, woordvoerder van Test Aankoop. “Ook voedingsmiddelen delen in de malaise. En dat kan je natuurlijk niet uitstellen. Even wachten met een renovatie of de aankoop van een nieuwe of tweedehands wagen, dat is wel het overwegen waard.”

Gelukkig stijgen onze lonen wel mee met de levensduurte. “Maar de grote bedrijven weten dit en rekenen de hoge energiekosten door aan de klant, die dan op zijn beurt weer een hogere prijs zal betalen”, legt Noels uit. “Het is een spiraal waarin we terechtkomen. En waar het niet zo makkelijk is om uit te raken. Ik sluit niet uit dat de inflatie nog jaren rond de 4 procent zal liggen.”

En dat terwijl 2 procent algemeen wordt gezien als een gezond niveau. Een beetje inflatie is goed omdat het de motor is van de economie: doordat de prijzen stijgen, draaien de bedrijven een hogere omzet en kunnen ze verder groeien. Maar loopt die inflatie de spuigaten uit, dan zorgt dat voor een collectieve verarming. “Vooral voor de spaarders is het een drama”, aldus nog Noels. “Je spaargeld verdampt als het ware. Stel: je had in februari vorig jaar 10.000 euro op je spaarboekje. Nu kan je met datzelfde geld plots veel minder kopen omdat alles duurder is geworden.”

Voor wie veel schulden heeft, is het dan weer goed nieuws. Dus ook voor onze overheid. Zoals bekend torst België een enorme staatsschuld – die is al opgelopen tot meer dan 500 miljard euro. “Dat is het contradictorische”, gaat Noels verder. “Stel: je betaalt sinds februari vorig jaar 1.000 euro per maand voor een hypothecaire lening. Nu betaal je nog steeds datzelfde bedrag, maar het gaat minder zwaar doorwegen op jouw budget omdat je loon intussen met 6 procent gestegen is door de automatische loonindexering.”

Spiraal die zichzelf voedt

Kunnen wij daar als brave burger überhaupt iets aan veranderen? Kunnen we iets doen om te vermijden dat ons zuurverdiende spaargeld verdwijnt als sneeuw voor de zon?

“Je zal een aantal belangrijke beslissingen moeten nemen”, legt Veronique Goossens, hoofdeconoom bij Belfius, uit. “In de eerste plaats moet je erop letten dat je op je spaarrekening nog altijd een voldoende grote buffer hebt, drie tot zes maanden loon is een goeie graadmeter. Zo kan je onverwachte schokken opvangen, zoals een langdurig ziekte of dringende aankopen. Dat zal je ook gemoedsrust geven: je hebt altijd een appeltje voor de dorst. Verder moet je ook bekijken welke plannen je binnen nu en vijf jaar hebt: de kinderen die op kot gaan, een nieuwe keuken… Ook dat geld moet snel beschikbaar zijn.”

Met wat dan nog overblijft zijn er twee grote opties. “Enerzijds kan je een huis kopen, dat je vervolgens verhuurt”, gaat Goossens verder. “Daarvoor kan je bijkomend een hypothecaire lening afsluiten. Dit is een uitstekende manier om je in te dekken tegen de inflatie. De huurinkomsten worden ook geïndexeerd, ze volgen met andere woorden de inflatie. De woningprijzen zijn de afgelopen jaren bovendien sneller gestegen dan het algemene prijsniveau. Nadeel is dat het een duurzame investering is, die je niet snel kan omzetten in geld. Je kan niet een stukje van je huis verkopen om een auto aan te schaffen.”

En er schuilt nog een addertje onder het gras. “Op dit moment zijn de interesten op leningen ontzettend laag, maar bij een aanhoudende inflatie moet je er rekening mee houden dat de centrale banken ingrijpen en dat de rente op hypothecaire leningen zal stijgen. Dan wordt het minder interessant. De woningprijzen zullen afkoelen. Ik verwacht geen crash, maar er zal wel een einde komen aan de abnormale stijging van de prijzen. En het valt nog te bezien of de automatische indexering van de huurprijzen zal blijven bestaan. Dat is een politieke beslissing.”

Geen land van beleggers

Een tweede belangrijke piste om uw spaargeld niet in razendsnel tempo te zien verdampen, zijn beleggingen. “Het grote voordeel is dat die liquide zijn: je kan er op elk moment uitstappen en je aandelen verkopen”, zegt Goossens. “Maar hou er wel rekening mee dat je ook hier op lange termijn moet denken. Dan zijn hoge rendementen heel waarschijnlijk, terwijl er op korte termijn schokken optreden. Denk maar aan 2020, toen door de coronacrisis de beurswaarde van vandaag op morgen met 30 procent achteruitging. Maar na amper zes maanden stonden de koersen al terug op pre-coronahoogtes. Niet panikeren is de boodschap.”

Noels sluit zich hierbij aan. Hij beseft dat er in België nog werk aan de winkel is in verband met financiële geletterdheid. “Hier is er geen beleggerscultuur, zoals die bijvoorbeeld in Nederland wel bestaat. Dat is historisch gegroeid. Voor de Tweede Wereldoorlog staken de Belgen hun geld wel in andere investeringen, zoals goud, vastgoed of kunst. Maar sinds de jaren 50 is het spaarboekje door het bankensysteem dominant geworden. Het werd fiscaal ook aangemoedigd. Het was lange tijd gewoon een topproduct: je kon de inflatie kloppen en toch hoefde je geen enkel risico te nemen. Waarom zou je dan voor iets anders kiezen?”

Maar in tijden van hoge inflatie en lage rentes – zoals nu – is dat wel een probleem. “Het jammere is dat hierdoor vooral de middenklasse het hardst getroffen wordt: zij hebben vaak al hun geld op een spaarrekening staan. De echte grootverdieners hebben het wél geïnvesteerd in aandelen of obligaties. Zij zullen dus minder last hebben van de inflatie.”

Op een aarzelende manier hebben velen nu dan toch de weg gevonden naar de beurs. “Het is goed dat men het nu kent, maar in het begin is het opletten geblazen”, zegt Noels. “Vergelijk het met skiën. Als je dat pas hebt geleerd, ga je ook niet meteen naar de zwarte piste. Hetzelfde geldt voor beleggen: beperk de risico’s.”

Koop wereldwijd

Het sleutelwoord daarvoor is: spreiden. “Dat kan in de eerste plaats in de tijd”, zegt Goossens. “Je kan elke maand hetzelfde bedrag op een beleggingsrekening storten of in een fonds steken. Zo hoef je er zelf niet al te veel tijd in te steken. En op die manier dek je je al in tegen het feit dat de beurs op en neer kan gaan. Maar spreid ook op geografisch vlak. Koop zeker niet alleen Belgische aandelen, maar ga wereldwijd. De S&P500-index, die de 500 grootste bedrijven in de Verenigde Staten volgt, heeft het de afgelopen jaren veel beter gedaan dan de Bel-20. En spreid ook wat betreft de sectoren. Hou rekening met jouw ethische voorkeuren. Ik heb zelf belegd in alles wat met klimaat te maken heeft en het indijken van de klimaatopwarming. Maar ook in robotica en de farmacie, met de nadruk op bedrijven die bezig zijn met kankerbestrijding. Daar zie ik wel toekomst in.”

Noels vergelijkt beleggen met een schaakspel. “Daarbij heb je er ook niks aan als je zestien lopers, paarden of pionnen op het bord hebt staan. Nee, je hebt verschillende stukken nodig in bepaalde fases van het spel. Wel, zo heb je ook verschillende beleggingen nodig in verschillende fases van je leven. Dat kan bijvoorbeeld een beetje goud zijn, wat geld op je spaarrekening, kunst, onroerende goederen... Maar dus ook aandelen.”

Eén ding lijkt zeker: de tijd van het spaarboekje komt nooit meer terug. “In dat soort boude voorspellingen ben ik altijd heel voorzichtig”, zegt Noels. “Misschien ziet alles er in 2027 helemaal anders uit. Velen zeggen vaak: we zitten in een nieuwe wereld. Maar het aantal nieuwe werelden is op historisch vlak redelijk beperkt. Mensen hebben gewoon een vrij korte horizon. Stel dat je aan een meer staat dat door vriestemperaturen ijs is geworden. Het is moeilijk in te beelden dat je daar ooit met een zeilboot op kan varen. Of vice versa: bij een hittegolf kan je je moeilijk voorstellen dat je binnenkort zal kunnen wandelen over dat meer. Maar dat is wel elk jaar het geval. Zo kan het ook in de economie snel verkeren.”