Duitsland in paniek, daar ben ik niet gerust op

De zware woorden zijn gevallen. Een paar weken geleden nog zou geen fatsoenlijke Duitser erover gepeinsd hebben ze uit te spreken. Nu echoot de kreet door de openbare republikeinse ruimte, van Husum tot Bad Tölz: Zaun! Het betekent hek, omheining, afsluiting. Duitsland moet dicht. Hoe ga je dat doen? Niemand die het weet. Alleen de grens met Oostenrijk is al achthonderd kilometer lang.

Maar ja, Duitslands almoeder Merkel heeft honderdduizenden vluchtelingen laten weten: jullie mogen binnen. Ze stroomden toe en duizenden Duitse armen breidden zich uit voor een warm welkom. Tegelijkertijd sloeg de angst in het land wild om zich heen. Volksverräterin, dat slingerden boze burgers hun kanselier in het gezicht, volksverraadster.

Toen viel het tweede woord: "Jammer genoeg zijn de concentratiekampen op dit moment buiten bedrijf." Concentratiekamp, geen land waar het woord zwaarder beladen is dan in Duitsland. De man die het uitsprak, op een grote betoging van Pegida, heet Akif Pirinçci, bekend Duits schrijver van populaire politieromans en fel omstreden polemist, weliswaar van Turkse komaf. Ongetwijfeld zien Pegida-aanhangers hem als een echte Duitser. Men noemt Pegida vaak extreemrechts en racistisch, maar laten we wel wezen, in een gezelschap van racistische rabauwen komt iemand als Pirinçci nooit aan het woord.

Intussen liet de knalharde autocraat Erdogan voor de om hulp smekende ogen van Merkel het klatergoud schitteren van een post-Ottomaans salon waartegen Lady Gaga en Liberace gecombineerd bleek zouden afsteken. Des te meer Merkel. Ze liet de euro's uit haar zakken puilen, ging plat op haar buik liggen en haar gestrenge Turkse meester mocht zijn voet in haar nek zetten. In de coulissen klonk gedempt applaus van de andere Europese staatshoofden en regeringsleiders.

Was Merkel niet de machtigste vrouw van Europa?

Hoe wanhopig moet je zijn om je zo diep te vernederen voor een machtswellusteling?

Merkel wordt geplet tussen twee Duitse tradities die haar diep in het lijf zitten. Haar lutherse ethiek, waarvoor ik het grootste respect heb, dicteert de parabel van de barmhartige samaritaan. Aan de andere kant beukt de realpolitik op haar in. Die uitvinding is zo erg Duits dat talen als Frans en Spaans het woord onveranderd hebben overgenomen.

En dan ben je ook nog eens boegbeeld van het verscheurde Europa. En zwelt in je eigen partij het koor der proteststemmen aan. Op de achtergrond wordt de kreet Zaun gehoord, eerst alleen op de banken van de Beierse CSU, nu ook in de CDU. En wankelt de nationale trots. Het oerdegelijke bedrijf Volkswagen, krasloos zinnebeeld van Duitse superioriteit, is een poel van kolossaal bedrog. Bedenk even dat Volkswagen in de VS reclame maakte met de slogan: 'Isn't it time for German engineering?'

Voor de zomer had Duitsland precies die vraag, een retorische vraag, aan heel Europa gesteld, vooral aan Griekenland. Dat had het lef neen te zeggen. Prompt heeft Duitsland de weerspannige Grieken met wat German financial engineering aan hun schuldenberg vastgeschroefd. Merkel heeft zich toen niets aangetrokken van kritiek. Dat hoefde niet, het land steunde haar eendrachtig.

Nu is Duitsland verscheurd. Het begint er steeds sterker op te lijken dat het in paniek raakt. Erger, dat Merkel zelf in paniek raakt. Hoe verklaar je anders haar beschamende vertoning in Istanbul?

Duitsland in paniek, daar ben ik echt niet gerust op. Stel je voor dat zo'n zwaargewicht begint te schuiven...