Drogisterij De Walvis, ook gekend als ‘het mooiste winkeltje van België’, verdwijnt na meer dan 100 jaar

Sint-Niklaas neemt afscheid van een monument. Drogisterij De Walvis was een vaste waarde in de Wase stad. Hoewel de winkel eind jaren negentig de deuren sloot, bleef de vitrine bewaard. Maar ook daar lijkt nu een einde aan te komen aangezien het pand verkocht wordt.

“Als kind stuurde mijn moeder me vaak naar De Walvis. Soms had ze een speciaal schoonmaakmiddel nodig om de zetel te reinigen of moest ik een antiluizenmiddeltje gaan halen als mijn broers van school kwamen met beestjes in hun haar”, mijmert Jeaninne (75), de handen om het stuur van haar looprek gewrongen.

Haar blik glijdt over de vitrine van de gesloten drogisterij, die er nog net hetzelfde uitziet als bij de opening van de winkel meer dan honderd jaar geleden. “Die 4711-eau de cologne, met het typerende goud-groene etiket, gebruik ik nog altijd. Giet een goeie scheut in je handen en wrijf er je hals en nek mee in. Ideaal middeltje tegen de stress”, knipoogt Jeaninne, terwijl ze verder stapt.

Al een paar dagen is drogisterij De Walvis een trekpleister in Sint-Niklaas. Sinds bekend raakte dat de 101-jarige Josette Amand haar drogisterij van de hand doet, komen veel Sint-Niklazenaren het pand nog eens van naderbij bekijken.

Verloedering

De drogisterij is sinds eind jaren negentig gesloten, maar de vitrine heeft Josette altijd bewust onaangeroerd gelaten. De flesjes en potjes lijken wel relikwieën. Het pand is gebouwd in 1875 en werd jarenlang goed onderhouden. Maar sinds Josette, die geen kinderen heeft, de deur achter zich toe trok, sloeg de verloedering toe.

In oktober vorig jaar moest de politie de straat afsluiten omdat er brokstukken naar beneden vielen. Dat was het teken om haar geliefde pand dan toch te verkopen. “Mijn ouders hebben de winkel opgericht. Pas bij het begin van de Tweede Wereldoorlog ben ik volop beginnen meehelpen”, vertelt Josette vanuit het woon-zorgcentrum om de hoek. “Mensen vroegen raad voor allerlei kwaaltjes en problemen in het huishouden. Zelfs condooms waren veelgevraagd, zij het met wat schroom. (lacht)”

In de iconische, groene schuivenkast met 120 Franse naamplaatjes werden poedertjes en vloeistoffen bewaard zoals talk, borax (een schoonmaakmiddel), zoutzuur en zwavelbloem (om je poriën te zuiveren). “Ik heb ooit een druppel zwavelzuur op mijn hand gemorst. Sommige producten waren best gevaarlijk.”

De vader van Josette was een apotheker, maar stierf op jonge leeftijd. Josette trad in zijn voetsporen. De Walvis had dan ook veel weg van een apotheek. Alleen mocht de drogisterij geen medicijnen op recept aanbieden. “En toch konden we iedereen altijd helpen. Van uitgelopen kleuren in het wasgoed tot vervelende huidaandoeningen”, kijkt Josette terug. “Natuurlijk vind ik het erg dat het pand te koop staat. Elke steen heeft een geschiedenis, voor mij dan toch. Maar wat had ik er anders mee moeten doen? Het gebouw moet een tweede kans krijgen.”

Wie De Walvis wil kopen, zal zo’n 230.000 euro op tafel moeten leggen. Het vastgoedkantoor dat de verkoop in goede banen leidt, plant meerdere kijkdagen om potentiële kopers alle kansen te geven. Maar een makkelijke verbouwing wordt het niet, want de gevel en het interieur zijn sinds 2018 beschermd.

Pand met een ziel

Terecht, vindt Katherine Ennekens, auteur van het boek Goed bewaarde winkelinterieurs. “Ik ben ondertussen aan een tweede boek bezig, maar nog altijd vind ik De Walvis het mooiste winkeltje van heel België. Drogisterijen bestaan eigenlijk niet meer. Diegene die bewaard zijn gebleven, zijn helemaal niet zo kwalitatief als De Walvis”, legt Ennekens uit.

“Vijftien jaar geleden stapte ik er de eerste keer binnen. Alles stond er nog: van de weegschalen tot reclameslogans en een plastic kakkerlak. In steden als Parijs of Lissabon gaan ze zo bedachtzaam om met hun erfgoed. Toerisme boomt omdat er nog zoveel authentieke dingen te zien zijn. Daar kunnen onze stadsbesturen nog iets van leren.”

Het achterhuis is niet beschermd, wat de mogelijkheid biedt om de winkel te ‘bevriezen’ en een museale functie te geven. Het achterhuis kan dan een hedendaagse invulling krijgen, zoals een coworkingspace of een commerciële ruimte.

“Ik beschouw mezelf niet als een nostalgicus, ik ben zelfs fan van moderne architectuur”, zegt Ennekens. “Alleen worden panden met een ziel veel te vaak vervangen door banale nieuwbouw. Dat moeten we vermijden. De Walvis moet blijven bestaan.”