Dringen voor de voedselbank in de Parijse banlieue: ‘Voor veel mensen is alles ingestort’

De eerste keer waren het er 190. De tweede keer 490, de derde keer 750. En vandaag staan er nog meer mensen in de rij voor pakketten met levensmiddelen. Het buurthuis in Clichy-sous-Bois waar de uitgifte plaatsvindt, gaat om elf uur open, nog drie uur te gaan. Dorina Apopii uit Moldavië, die om half zeven arriveerde en bijna vooraan staat, vindt het niet erg. “Iedereen die hier voor zorgt, zij geprezen”, zegt ze enthousiast naar de hemel wijzend.

Voor Apopii (30) betekende de lockdown dat er van de ene op de andere dag geen geld meer binnenkwam. Ze is huishoudster bij een familie op het beroemdste adres van de hoofdstad, de Champs-Élysées. Ze doet er alles: schoonmaken, koken, de was. Voor 9 euro per uur. Maar nu kan het niet meer en het is zwartwerk. Voor haar man, met wie zij een zoon van negen heeft, geldt hetzelfde. “Hij werkt in de bouw, maar dat kan dus ook niet meer. Zonder deze pakketten zouden we het nu niet redden.”

Ruzie

Dat geldt zeker ook voor Hawa Magassa (42), een schoonmaakster van Malinese origine. Magassa heeft twee kinderen van 14 en 18 thuis en een man zonder verblijfsvergunning en zonder werk. Of voor Gabriela Buttrick uit Roemenië, een alleenstaande moeder van vijf kinderen. Buttrick (42), ook werkster, kan rekenen op een uitkering. Maar de kosten zijn flink gestegen, nu de kinderen niet meer naar school gaan waar ze in de kantine voor 1 euro eten.

Bovendien is de markt, waar je goedkoop inkopen kan doen, gesloten. “De supermarkten zijn open, maar daar is alles nu veel duurder”, weet Andy Modeste (26), een student fotografie die voor zijn moeder in de rij staat.

Iets verderop in de rij krijgen een paar Afrikaanse vrouwen het hevig met elkaar aan de stok. Een van hen heeft met boodschappentrolleys plaatsen bezet gehouden voor familieleden. Een politieman, die ook met wisselend succes toeziet op het afstand houden, probeert de ruzie over het voorkruipen te sussen.

De initiatiefnemer van de voedselbank is Mohamed Mechmache, sociaal werker. Mechmache is ook de drijvende kracht achter AClefeu, een vereniging die werd opgericht na de beruchte banlieue-rellen van 2005 die begonnen in Clichy-sous-Bois . “Je zag dit aankomen”, zegt Mechmache. “Veel mensen hier houden het hoofd net boven water. Met de lockdown stortte voor hen alles in.”

Mechmache duwt een steekwagen onder een pallet met dozen vol groene paprika’s. Alle groenten en andere waren – frisdrank, koekjes, pasta, rijst enzovoort – zijn giften van groothandels en winkels. “Sommige eigenaars van die zaken zijn hier opgegroeid.”

Iedereen die een uitkering heeft of huursubsidie ontvangt, kan een corona-premie tegemoet zien, heeft de regering beloofd. Meer dan vier miljoen huishoudens krijgen 150 euro plus 100 per kind. “Alleen wordt dat geld niet eerder overgemaakt dan 15 mei”, zegt Mechmache. “Bovendien blijven de zwaksten, zoals illegalen, onder de radar. Die krijgen dat geld niet omdat ze niet bekend zijn bij de uitkerende instantie.”

Ook de socialistische burgemeester van Clichy-sous-Bois – 30.000 inwoners – Olivier Klein, denkt dat er veel meer moet gebeuren. “Je zou bijvoorbeeld voor grote groepen ook de huur een paar maanden moeten kwijtschelden.” Uiteindelijk, gelooft Klein, “los je het probleem van structurele armoede alleen op met een basisinkomen”.

Geen boetes

De wachtenden in de rij zijn geen profiteurs, benadrukt Klein. “Ze zetten hun trots nu even tussen haakjes. De moeilijke wijken hier staan op het randje.”

Tot nu toe bleef het rustig in zijn gemeente, in tegenstelling tot een dertigtal voorsteden waar de politie de afgelopen dagen werd bestookt met brandbommen en vuurwerk. Op sociale media wordt opgeroepen de flikken waar mogelijk aan te vallen als vergelding voor een incident in een andere voorstad. Hier brak een motorrijder zijn been omdat een agent hem opzettelijk ten val zou hebben gebracht.

Vlakbij de voedselbank ligt Le Chêne Pointu, een van Frankrijks meest beruchte probleemwijken. De controle van de regels voor de lockdown heeft hier geen prioriteit, boetes worden er niet uitgedeeld. “De politie maakt geen problemen, ze doen echt hun best”, lacht Lahcene Zeghoudi (35), die met vrienden staat te praten op de parkeerplaats van het winkelcentrum. “Het werkt ook niet hier, als je streng gaat controleren.”

Dat ondanks deze voorkeursbehandeling de vlam toch nog in de pan slaat, sluit Zeghoudi zeker niet uit. “De verveling neemt toe. Bovendien is het ramadan en mensen hebben door de crisis geen geld voor Iftar-maaltijden. Dat maakt de stemming er niet beter op.”

De parkeerplaats wordt omringd door flats die er opvallend slecht uit zien. Ze zullen de komende jaren verdwijnen, om plaats te maken voor lagere, veel sympathieker ogende gebouwen. De renovatie is kostbaar, omdat het hier geen sociale woningbouw betreft. De bewoners zijn of eigenaar van de appartementen of ze verhuren deze. En dus moet iedereen eerst worden onteigend, voor de haveloze blokkendozen van tien hoog opgeblazen kunnen worden. Een operatie waar 500 miljoen euro voor is uitgetrokken.

Twee jaar geleden werden er nieuwe, zware deuren met codes geplaatst. Ze zijn allemaal gesloopt. Want een beveiligde entree is zeer tegen de zin van drugsdealers die een vrije toegang willen houden tot de flats die zij gebruiken als schuilplaats en voorraadkamer.

In de deuropening van de entree van een van de flats vraagt Faouzi (50) wat het bezoek komt doen. Hij gebaart snel naar binnen te komen. “Ze gooien hier van alles naar buiten, laatst nog een hele toiletpot. Je moet daar echt niet blijven staan.”

Snel geld

Faouizi, die werkt als onderhoudsman, begroet twee jonge Afrikaanse bewoners met een opgewekt good morning. “Zij spreken geen Frans, de buurt is enorm veranderd. Ik kan het weten want ik groeide hier op.” In de jaren 70 woonden er Fransen, Portugezen en Arabieren in Le Chêne Pointu, de Afrikanen kwamen later.

Le Chêne Pointu ging steeds meer achteruit, Fransen en Portugezen zijn er nu bijna niet meer. De wijk specialiseerde zich meer en meer in de opvang van net aangekomen immigranten, van wie velen zonder papieren. Officieel wonen er zo’n 6.000 mensen, maar het zijn er in werkelijkheid veel meer. Voor illegalen is het een groot voordeel om in de vrije sector te huren, niemand stelt vragen. En door de coronacrisis ligt het grote renovatieproject voorlopig stil.

Faouzi verwacht geen moeilijkheden deze ramadan. “Het is een heilige maand, mensen hebben meestal meer respect voor elkaar.” Tegelijk betreurt hij de mentaliteit van de huidige generatie jongeren. “Wij voetbalden de hele dag”, zegt hij wijzend op een ruimte achter de flats. “Wij waren tevreden met bijna niets. Dat is niet meer zo, ze willen het allemaal snel hebben, en sommigen gaan dan domme dingen doen. Tasjes roven en dat soort dingen, drugshandel.” Een oplossing heeft Faouizi ook niet. “Ik probeer ze vaak te uit te leggen dat je het beter is om te gaan werken en je best te doen. Sommigen luisteren, anderen niet.”