Drie ondernemers over de economische malaise: ‘Het koopgedrag is de voorbije maanden veranderd’

De stijgende energieprijzen en de hogere loonkosten bezorgen veel ondernemers kopzorgen. Drie zelfstandigen getuigen over hun inspanningen om het hoofd boven water te houden. ‘Ik vrees dat de lokale middenstand uiteindelijk zal verdwijnen.’

Slager Nathalie Caekaert (45): ‘Ik moet mezelf heruitvinden’

“Vroeger paste ik de prijzen twee keer per jaar aan, nu moet ik ze wekelijks herzien.” Nathalie Caekaert baat al meer dan twintig jaar een slagerij in Herenthout uit, maar de uitdagingen waren nooit groter dan vandaag. De stijgende prijzen voor energie en grondstoffen doen haar winstmarges slinken, veel van haar collega’s moeten zelfs hun spaargeld aanspreken. “Er liggen nu zonnepanelen op ons dak, ik heb ledverlichting geïnstalleerd en er ligt extra isolatiemateriaal in de koeltoonbank. Toch maak ik me zorgen voor de eindafrekening die de energieleverancier binnenkort zal opsturen.” Het basisverbruik ligt immers vrij hoog en het is niet mogelijk om het vlees in een warmere ruimte te bewaren.

Caekaert merkt op dat haar klanten het eveneens moeilijker krijgen om de eindjes aan elkaar te knopen. “Het koopgedrag is de voorbije maanden veranderd. Mensen doen hun boodschappen bewuster en laten extra’s sneller liggen. Soms vertellen klanten me zelfs dat ik ze even niet meer zal zien.” De concurrentie van supermarkten weegt bovendien zwaar door. “Een grote supermarktketen maakt nu reclame voor kipfilets voor 6 euro per kilo. Dat is minder dan wat een zelfstandige beenhouwer vandaag als aankoopprijs betaalt.”

De Herenthoutse ondernemer maakt zich zorgen over de toekomst van haar zaak, maar geeft zich niet zo eenvoudig gewonnen. Ze beperkte haar openingsuren om energie te besparen en wil automaten plaatsen waarin klanten hun bestellingen kunnen oppikken. Zo heeft ze meer tijd vrij om een extra job uit te oefenen. “Ik ben opgeleid als verpleegkundige, maar ben al jaren niet meer in die sector actief. Nu wil ik dat wel weer doen. In de zorg zijn er toch handen tekort en ik ben alleenstaande moeder van drie kinderen. Ik moet mezelf heruitvinden, al blijft de slagerij mijn passie.”

Bakker Jan Dierickx Visschers (63): ‘Protesteren zit niet in het DNA van bakkers’

Voor de oorlog in Oekraïne had Jan Dierickx Visschers uit Izegem plannen om zich langzaam terug te trekken uit de bakkerij die hij meer dan veertig jaar uitbaatte. Alleen maakt de huidige economische malaise het minder evident om de fakkel al volledig door te geven aan zijn dochter en schoonzoon. “De maandelijkse elektriciteitsprijs steeg in een jaar tijd van 2.000 euro naar 9.000 euro, voor gas gaat het om een verhoging van 900 naar 4.200 euro per maand. Daarnaast zijn ook de grondstoffen duurder geworden en is het niet altijd eenvoudig om chocolade of suiker te bestellen.” Die problemen zorgen ervoor dat 64 procent van de Belgische bakkers volgens GraydonCreditsafe, specialist in de analyse van bedrijfsgegevens, met zware financiële problemen kampt.

“Vroeger kon een bakker tijdens zijn carrière aardig wat geld aan de kant zetten om van een goed pensioen te genieten. Nu ligt dat anders”, vertelt Dierickx Visschers. In een Facebook-groep probeert hij collega’s warm te maken om samen actie te voeren tegen de beperkte winstmarges en de hoge energieprijzen, al is daar niet veel animo voor. “Het zit niet in het DNA van bakkers om te protesteren. Toen ik voorstelde om een dag lang collectief de deuren te sluiten, zeiden andere bakkers dat we klanten zo nog meer naar supermarkten zouden duwen.”

Voorlopig houdt Dierickx Visschers het hoofd koel, maar hij ziet de toekomst vrij somber in. Investeringen in nieuwe machines zijn op de lange baan geschoven en een langdurig ziek personeelslid vervangen zit er voorlopig niet in. “Ik vrees vooral dat de lokale middenstand uiteindelijk zal verdwijnen. Dan kom je bij steden die er allemaal hetzelfde uitzien. Dat zou natuurlijk enorm zonde zijn.”

Frituuruitbater Steffy Vervaeke (28): ‘Soms ben ik beschaamd als ik zeg hoeveel klanten moeten betalen’

“Een kinderdroom”, zo omschrijft Steffy Vervaeke uit Wielsbeke haar job als frituuruitbater. Acht jaar geleden nam ze de zaak over waar ze als jobstudent al bijkluste en sindsdien geniet ze dagelijks van het contact met klanten. Alleen ervaart ze steeds vaker dat haar oorspronkelijke droom heftig met de realiteit kan botsen. Vervaeke keert zichzelf al jaren een minimumloon uit, waardoor het in tijden van economische malaise moeilijker wordt om het hoofd boven water te houden. “Ik ben soms beschaamd om aan klanten te zeggen hoeveel ze moeten betalen. Bij de opening van de zaak at je hier voor 7 à 10 euro per persoon, nu ben je al snel 17 à 20 euro kwijt. Het is verschrikkelijk, maar ik moet ook mijn rekeningen betalen.”

Vervaeke past nu vaker haar prijzen aan en dat is nodig. Een pot mayonaise van 10 liter kostte in de zomer nog 20 euro, nu betaalt ze het dubbele. De prijs voor olie steeg eveneens met 45 procent en de frituuruitbater ziet die prijsverhogingen niet snel ophouden. “We beslisten daarom om de lunch te skippen en telkens pas ’s avonds de deuren te openen. Zo sparen we energie uit en hoeven we klanten niet nog meer aan te rekenen.” Door een verschuiving van de sluitingsdagen kan Vervaeke straks ook bij een ander bedrijf beginnen. “Dat is nodig om het leven betaalbaar te houden.”

Vervaeke wordt niet bepaald vrolijk van de economische realiteit, maar ziet ook niet meteen in hoe ze uit de situatie kan losbreken. “In Frankrijk wordt er vaker geprotesteerd, maar Belgen zijn kuddedieren. We laten veel gebeuren zonder in opstand te komen. De kleine zelfstandige wordt zo kapotgemaakt. Ik wil mijn zaak nog twee jaar openhouden omdat mijn lening dan afbetaald is. Wat er daarna gebeurt, zien we wel.”