Dramatische stijging CO-doden door energiecrisis: ‘Jaarlijks onderhoud verwarmingsketel is essentieel’

Dubbel zoveel mensen als normaal zijn dit jaar omgekomen door een CO-vergiftiging. En de schuldige is alweer de energiecrisis. Omdat we nog maar aan het begin van de koude periode staan, kan het aantal slachtoffers volgens Dominique Vandijck, adjunct-directeur van het Antigifcentrum, nog oplopen.

Vorige jaren bezweken er zo’n 30 mensen aan een CO-vergiftiging. Nu zitten we al aan 60. Wat heeft de energiecrisis daar precies mee te maken?

Vandijck: “De stijging van de energiefactuur maakt dat veel mensen op zoek gaan naar goedkopere vormen om zich te verwarmen. Dat gaat dan vaak over bijzetvuurtjes op basis van benzine, petroleum, stookolie of gas. Het probleem is dat zulke toestellen vaak geen afvoerkanaal hebben, wat maakt dat de vrijgekomen verbrandingsgassen zich opstapelen in de ruimte en dus niet naar buiten kunnen.

“Er zijn ook al gevallen bekend van mensen die binnen een barbecue hebben aangestoken. De gevolgen laten zich raden. De mensen in de woonruimte ademen die verbrandingsgassen in en raken geïntoxiceerd.

“Ook is het helaas zo dat mensen die het socio-economisch moeilijk hebben vaak in huizen wonen van slechte kwaliteit, met weinig verluchting. Sommigen huren bijvoorbeeld een woning van een huisjesmelker die het onderhoud van de verwarmingsketel overslaat of die een tweedehandsketel liet plaatsen. Ook dat houdt risico’s in.”

Koolstofmonoxide is een kleurloos en smaakloos gas, waardoor mensen het niet opmerken. Welke maatregelen moeten we nemen om te vermijden dat we te veel CO inademen?

“Daarvoor kan je bijvoorbeeld CO-melders installeren. Je hebt er dan wel meerdere nodig om alle ruimtes in een woning af te dekken. Het is bovendien belangrijk om melders te gebruiken die een kwaliteitslabel hebben. Melders met zo’n certificaat zijn meestal wel wat duurder, daarom is het niet voor iedereen haalbaar om er zo eentje aan te schaffen. We hebben ook al gezien dat CO-melders een vals gevoel van veiligheid geven. Als mensen die ophangen op één plaats, kunnen ze toch nog bevangen geraken als ze zich in een andere ruimte bevinden. Het blijft opletten.”

Wat is volgens u dan de belangrijkste voorzorgsmaatregel?

“Een jaarlijks onderhoud van je verwarmingstoestel is echt essentieel. En je moet ook op tijd de schoorsteen laten vegen. Die moet proper zijn om alle verbrandingsgassen goed af te voeren. Bovendien moet je alle ruimtes in het huis voldoende ventileren met frisse buitenlucht.

“Wat we vandaag nog merken, is dat mensen soms jaren lang het houtvuur of de -kachel niet meer gebruikt hebben en daar door de gestegen energieprijzen nu naar teruggrijpen. Maar dan gebruiken ze dus een toestel dat niet voldoende onderhouden is of een schoorsteen die niet is vrijgemaakt. Met alle risico’s van dien.”

Wat zijn de symptomen juist van een CO-vergiftiging? En wat kan je doen om mensen te redden die door het gas zijn bedwelmd?

“Iemand die te veel koolstofmonoxide heeft binnengekregen, krijgt hoofdpijn, moet overgeven of voelt zich heel vermoeid. Als je mensen aantreft die door het gas zijn bevangen, let dan eerst en vooral op je eigen veiligheid. Bel eerst de hulpdiensten en ga nooit een ruimte binnen als je denkt dat die vol CO hangt. Maar als je toch nog de mogelijkheid hebt: zet dan alle ramen en deuren open, zodat je die ruimte kan verluchten.”

We zitten nu met een uitzonderlijk cijfer. Denkt u dat het aantal CO-doden nog zal stijgen?

“Die kans is reëel, ja. We zitten nu nog maar aan het begin van de koude periode. Sowieso was CO al de belangrijkste doodsoorzaak bij niet-intentionele vergiftiging. Het tragische is ook dat één ongeval vaak meerdere slachtoffers maakt. Soms vallen er binnen hetzelfde gezin meerdere doden.”