Drama op Amerikaans festival toont belang van goede crowdcontrol

“Mijn broer werd gedood in dit afschuwelijke Astroworld, dat slecht geleid werd en onder toezicht stond van zulke vreselijke mensen. Mensen werden vertrappeld, er werd over hen gelopen en ze werden gestampt. Mijn broer probeerde mijn schoonzuster te redden. Daarbij verloor hij zijn leven.”

Een halve dag nadat het muziekfestival Astroworld vrijdagavond in het Amerikaanse Houston op een ramp was uitgedraaid, stortte Basil Baig zijn hart uit op Facebook. Baigs broer Danish was een van de acht mensen die het leven lieten in de chaos tijdens een concert van de Amerikaanse rapper Travis Scott.

Paniek

Onder een deel van de 50.000 festivalgangers die voor het podium stonden ontstond paniek. Omdat enkele mensen gewond raakten of flauwvielen, werd die paniek nog erger. Volgens brandweercommandant Samuel Peña brak er kort na 21 uur paniek uit toen een deel van de aanwezigen massaal richting het podium bewoog. Daardoor raakten heel wat mensen verpletterd. “Ineens werden je ribben geplet en had je iemands arm in je nek”, zegt Niaara Goods tegen persbureau AP. “Je probeerde te ademen, maar dat lukte niet.”

Uiteindelijk moesten driehonderd mensen verzorgd worden. Vijfentwintig werden afgevoerd naar het ziekenhuis. Elf onder hen zouden een hartstilstand gehad hebben. Het jongste slachtoffer, John Hilgert, was 14 jaar. Hij was op het festival samen met zijn vriend Robby Hendrix. “Ik kocht een ticket voor het festival voor Robbies vijftiende verjaardag”, zegt Tracy Faulker, moeder van Hilgert, in de lokale media. “In mijn ogen leek het even onschuldig als een avondje met de familie naar de rodeo. Vandaag als een ouder denk ik: waar zaten mijn gedachten?”

Reputatie

Wat er juist gebeurde, is nog niet duidelijk. De politie houdt alle opties open. Baig, die zelf ook aanwezig was, wijst Scott met de vinger. “Hij daagde de mensen uit”, schrijft hij. “Hij vroeg ze naar voren te komen en in die vleeshoop te springen. Hij had beter zijn show stilgelegd.” Dat heeft de zanger minstens één keer gedaan, zo blijkt uit een filmpje waarin hij in de micro zegt dat iemand vooraan bewusteloos is gevallen. Hij vraagt hulp en vraagt de andere fans het slachtoffer ruimte te geven.

Scott heeft wel een reputatie door zijn liveshows. “Ik zag hem twee keer aan het werk”, zegt Peter Decuypere, eventexpert en oud-organisator van I Love Techno. “Hij is telkens een brok energie en hitst het publiek graag op. Op zich is daar natuurlijk niets mis mee - daar gaat livemuziek nu eenmaal om - maar je vraagt een massa wel om veel dynamiek te veroorzaken”, zegt Decuypere. “Als je 20.000 mensen vraagt om een wall of death (waarbij twee helften van het publiek op elkaar inlopen, PG) te doen, is dat toch gevaarlijk. De laatste keer toen ik Scott live zag, heb ik mijn 16-jarige dochter die vooraan stond toch een berichtje gestuurd dat ze achteraan moest komen staan.”

“Ik ben echt kapot door de gebeurtenissen van vrijdagavond”, reageerde Scott via Twitter. “Mijn gedachten zijn bij de families van de slachtoffers en bij iedereen die getroffen is door deze tragedie. De politiedienst kan op m’n volledige medewerking rekenen. Ik wil ook samenwerken met de gemeenschap om de getroffen families te ondersteunen.”

Crowd control

Het is niet de eerste keer dat er doden vallen doordat mensen verdrukt worden tijdens een optreden. Tijdens het Roskilde Festival in Denemarken, in 2000, vielen negen doden omdat mensen massaal richting het podium bewogen. In 2010 stierven 21 mensen toen honderdduizenden zich een weg probeerden te murwen door een tunnel op een Love Parade in het Duitse Duisburg.

“In ons land is vooral het Heizeldrama een soort van katalysator geweest”, zegt Decuypere. “‘Dat zouden we nooit meer meemaken’, klonk het toen. Op het vlak van crowdmanagement zijn er in België sindsdien niet meer zulke rampen geweest. Ik denk dat bijvoorbeeld Rock Werchter een van de eerste festivals ter wereld was waar het publiek gecompartimenteerd werd.” Sindsdien nemen festivals doorgaans strenge maatregelen om te voorkomen dat paniek in het publiek zulke dramatische gevolgen kan hebben.

Dat laatste wil zeggen dat het terrein voor grote podia in verschillende compartimenten wordt opgedeeld. “Op die manier zorgen we ervoor dat er niet te veel druk ontstaat vlak voor het podium”, zegt Hans Dhondt, expert crowdcontrol voor onder andere Rock Werchter en Tomorrowland.

“Daarnaast monitoren we de menigte met camera’s in de lucht, om te kijken hoeveel mensen we toelaten in die compartimenten”, zegt Dhondt. “Wanneer we zo zien dat er paniek en druk ontstaat, wordt dat doorgegeven en kunnen we snel ingrijpen.” In het uiterste geval bestaan er procedures om een concert stil te leggen.

Het nieuws uit Houston is voor Dhont naar eigen zeggen “enorm frustrerend”. “Het kan blijkbaar nog gebeuren, zulke ongevallen”, zegt hij. “Al heb ik het gevoel dat men daar in Europa meer ervaring mee heeft dan in Amerika. Dat merkte ik toen ik in de VS was voor Tomorrowland. Hoe dat komt? Ik denk dat wij geleerd hebben uit die paar jammerlijke voorvallen die er al waren.”