Douglas Coupland steekt de draak met het schrijfbedrijf
Waar haalt een auteur zijn karakters en zijn plot vandaan?
De indrukwekkendste acteerprestatie die Elizabeth Taylor ooit neerzette was de rol van Martha in Who's Afraid of Virginia Woolf (1966). Daarbij had ze veel te danken aan haar sparringpartner, Richard Taylor, en ook de schrijver van het toneelstuk waarop de film gebaseerd was, verdiende een pluim. Edward Albee was er immers in geslaagd een feilloos portret te schetsen van een uitgeleefde liefdesrelatie waarbij de dialogen scherper waren dan slagersmessen en de grens van de hysterie meermaals overschreden werd.
Douglas Coupland gaat in De kauwgomdief aan de haal met deze tekst. Centraal in deze donkerkomische roman staat Roger, een veertiger wiens zoon stierf in een auto-ongeval en die daarom compleet brak met zijn verleden. Roger geraakte aan de sukkel, dronk meer wodka dan een koe water en zag zich genoodzaakt rekkenaanvuller te worden. Zijn enige trots was zijn onberispelijk nette Hyundai Sonata, tot zijn hond Wayne het vehikel van voren tot achteren onderscheet. Veel redenen tot lachen kan Roger in zijn leven dus niet ontwaren, maar daar komt verandering in wanneer hij zijn 19-jarige collega Bethany in de mot krijgt, "net van school en zo traag als een modem uit 1999". Ze gaat gekleed als een gothic en heeft duidelijk iets met de dood. Haar stiefbroer knoopte zich op, haar stiefzus werd doodgeslagen, ze kon geen vriendin hebben of die stierf wel aan een wrede ziekte en ook haar tante ging er aan kanker onderdoor, om dan nog maar van haar twee opa's te zwijgen, die elkaar binnen de vijf dagen het graf in volgden. Je zou van minder een beetje gek beginnen te doen.
Roger had ooit schrijver willen worden en ook in zijn depressieve staat hanteert hij sporadisch nog weleens de pen. Zijn creativiteit zou hem weleens uit een impasse kunnen halen en daarom begint hij aan een roman, De handschoenvijver, door de uitgever trouwens netjes samen met De kauwgomdief in een cassette op de markt gebracht. In dat boek herschrijft Roger Who's Afraid of Virginia Woolf. Hij geeft de personages karaktertrekken van de mensen uit zijn omgeving mee, introduceert persoonlijke thema's, maar houdt de vileine dialogen tussen het koppel hoofdrolspelers net zo spitant als in het origineel.
Coupland geeft ons in De kauwgomdief in feite een kijkje achter de schermen van het schrijfbedrijf. Hoe vormt een auteur zijn karakters en waar haalt hij zijn plot vandaan? Het zijn slechts twee vragen waar hij mee ronddolt. Maar ook de omgekeerde kant kijkt hij op. Wat is de invloed van Rogers schrijven op het leven van Bethany? Hoe wordt haar gedrag bepaald door wat zij in De handschoenvijver over zichzelf leest?
Bij Coupland komt de aap pas helemaal op het einde uit de mouw, wanneer De handschoenvijver een opdracht voor een writing school blijkt te zijn, en de leraar een stuk onbenul dat literatuur wil herleiden tot voorgekauwde rijstebrij. Niet slecht, merkt hij op over Rogers roman, en dus onrechtstreeks ook over Albees toneelstuk, maar tegen een billijke vergoeding wil hij er wel iets beters van maken, al blijft het de vraag of er uit Roger ooit een jonge over het paard getilde schrijver te kneden is, natuurlijk.
Marnix Verplancke
Douglas Coupland
De kauwgomdief
Oorspronkelijke titel: The Gum Thief Vertaald door Ton Heuvelmans Anthos, Amsterdam, 284 p., in cassett
uitgegeven met Roger Thorpe,
De handschoenvijver
Oorspronkelijke titel: Glove Pond, 96 p., samen 22,95 euro.
