Dokters van de Wereld: "Zieke asielzoekers krijgen te weinig zorg"

Eind vorig jaar klopte Annette aan bij de Brusselse hulpverleners van Dokters van de Wereld. De 40-jarige vrouw, illegaal in het land en besmet met hiv, was ten einde raad. Ze moest dringend medisch opgevolgd worden, maar een arts raadplegen was voor haar geen optie. Ze had geen geld om er een te betalen, evenmin had ze een medische kaart van het OCMW waarmee ze gratis behandeld zou kunnen worden. "Die kaart kreeg ik niet omdat ik geen vast verblijfadres heb", legde de Congolese uit.

Verhalen als die van Annette (een fictieve naam), hebben ze bij Dokters van de Wereld te over. De medisch humanitaire organisatie verleent hulp aan kwetsbare mensen die uitgestoten worden van de reguliere gezondheidszorg. Er zijn veel mensen als Annette, zo stelde de ngo het afgelopen jaar vast. Dat zegt ze op basis van een bevraging bij 9.610 van 'haar' patiënten in twaalf Europese landen. 67,5 procent van hen gaf aan op dat moment helemaal geen toegang te hebben tot zorg.

"Een dramatisch cijfer, als je bedenkt dat in 74 procent van de gevallen een behandeling nodig was", zo leest het rapport dat vandaag wordt voorgesteld, maar dat De Morgen al kon inkijken. In België, waar 2.264 respondenten geteld werden, blijkt de toegang tot zorg nog slechter: hier gaf 93 procent aan niet bij een huisarts of specialist terecht te kunnen.

Nel Vandevannet, directeur Belgische missies bij de ngo, noemt het cijfer problematisch. "Zeker als je weet dat iedereen volgens de wet recht heeft op zorg." Ze verklaart de ontoegankelijkheid door financiële, administratieve en taaldrempels. "Ook angst speelt een grote rol. Meer dan 50 procent gaf aan zijn verplaatsing naar een zorginstelling te beperken, uit angst om gearresteerd te worden."

Gents professor Stéphanie De Maesschalck, gespecialiseerd in diversiteit in de gezondheidszorg, benadrukt dat de cijfers van Dokters van de Wereld niet veralgemeend kunnen worden. Ze zijn gemeten in een heel specifieke context, met name die waarin mensen toenadering zochten tot de ngo. Toch tonen ze iets belangrijks aan: "De bestaande wetgeving wordt ruim onvoldoende toegepast."

De Maesschalck doelt op de wet Dringende Medische Hulp. Huisartsen bijvoorbeeld kunnen mensen zonder papieren dankzij die wet gratis helpen en daarna de kosten terugvorderen via het OCMW. "Maar net als veel patiënten zijn ook veel artsen niet goed op de hoogte."

Steeds meer voorwaarden

Vandevannet voegt toe dat ook steeds meer administratieve regels opduiken. De OCMW's, die een centrale rol bij Dringende Medische Hulp spelen omdat ze de medische kaarten verlenen, komen volgens haar met steeds meer voorwaarden. "Terwijl een dakloze in de ene gemeente perfect een kaart kan krijgen zonder verblijfsadres, kan dat in een andere weer niet."

Vandevannet wil niet met de vinger naar de OCMW's wijzen. Ze beseft dat die zelf onder druk staan, en kijkt hoger, naar minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open Vld). Zij moet meer inspanningen doen om de kwetsbaren de zorg te geven die ze verdienen, vindt ze. De wet Dringende Medische Hulp moet ook herzien.

Gevraagd naar een reactie verwijzen ze op het kabinet-De Block naar minister van Maatschappelijke Integratie Willy Borsus (MR). Hij wil de wet, of toch de definitie van het 'dringende karakter', in overleg met De Block, herbekijken.