Dokters met een glazen bol: snufjes voorspellen of je ziek wordt

Naar de dokter gaan en te horen krijgen dat je wellicht volgende week griep krijgt? Zo ver zijn we nog niet. Maar dankzij allerlei nieuwe technologieën kunnen artsen wel almaar beter voorspellen of er complicaties zitten aan te komen.

In het Nederlandse ziekenhuis Radboudumc hebben ze een 'mobiel polskastje' ingevoerd dat vijf vitale functies meet en voorspelt of een patiënt voor- of achteruit gaat, of stabiel blijft. "Het meet de bloeddruk, hartslag, ademhalingsfrequentie, temperatuur en de hoeveelheid zuurstof in het bloed", zegt internist Bas Bredie. "Die info wordt verzameld via een aantal pleisters op het lichaam. Via dat polskastje gaat de info naar een centrale post."

Op die manier komen de artsen en verpleegkundigen niet enkel te weten hoe het precies met de patiënt gaat. Maar dus ook hoe het die in de komende vier tot zes uur zal vergaan. "Op basis van alle data krijgen de patiënten een vitale risico-score", zegt Bredie. "Die geeft aan of er de komende uren iets zal veranderen. Vroeger zagen we op het moment zelf of een patiënt achteruitging, nu weten we het vooraf. Dus kunnen we bijvoorbeeld al antibiotica toedienen vooraleer iemand sepsis (bloedvergiftiging, red.) krijgt of in shock geraakt."

Big Data

In het Nijmeegse ziekenhuis zijn op dit moment 60 patiënten continu aangesloten. "Vroeger moesten wij driemaal daags hun waarden meten. Nu doen we dat continu. Want: zelfs al sta je drie keer per dag aan iemands bed, dan nog heb je acht uur lang geen gegevens. Nu zitten we er dichter op."

Radboudumc is niet het enige ziekenhuis dat werk maakt van voorspellende technologie. In het UZ Gent zijn ze volop een model aan het ontwikkelen dat moet voorspellen of patiënten een infectie in het bloed zullen krijgen.

"Als wij een bloedcultuur afnemen bij een patiënt om na te gaan of er sprake is van een infectie, dan hebben wij die resultaten niet meteen", zegt Johan Decruyenaere, intensivist UZ Gent en voorzitter van het Platform voor Medische Innovatie. "Pas na 24 tot 48 uur krijgen wij uitsluitsel. Terwijl het uiteraard handiger zou zijn om dit meteen te weten en met antibiotica te kunnen starten."

Het 'predictiemodel' waar UZ Gent samen met ingenieurs van IDLab (UGent en Imec) aan werkt, zal kunnen voorspellen of er een infectie sluimert. "Dit op basis van Big Data", legt Decruyenaere uit. "Wij hebben hier gigantisch veel data, onder meer van bloedculturen bij patiënten. Op basis van negen parameters kan het model met hoge nauwkeurigheid voorspellen welke bloedculturen uiteindelijk tot een infectie leiden. Daardoor kunnen we sneller beslissen of antibiotica al dan niet aan de orde zijn."

Toch zijn zo'n hightechapparaten ook niet zonder risico. Wat als het algoritme het toch niet helemaal bij het juiste eind heeft? Dan ben je een patiënt aan het behandelen voor iets wat nooit komt. "Net zoals je een medicijn grondig moet testen, moet je dit dit soort technologieën grondig testen in een klinische studie", benadrukt Decruyenaere. "Bovendien werken zo'n systemen nooit zonder artsen of verpleegkundigen. Je mag niet vergeten dat wij beslissingen nemen in een sfeer van onzekerheid. Mensen denken nogal vaak dat wij honderd procent zeker zijn van ons stuk. Dat is niet zo. Ook wij moeten risico's afwegen. Zo'n snufjes helpen die graad van onzekerheid te reduceren, waardoor je beslissing waardevoller wordt."

Bredie is het met die analyse eens. "Je zult altijd dokters en verpleegkundigen nodig hebben om de informatie te interpreteren. Je gaat niet iemand reanimeren die perfect gezond is, louter omdat een algoritme dat zegt." Op lange termijn zijn de mogelijkheden volgens hem eindeloos. "Nu is het nog een 'polskastje', maar binnen vijf jaar is dat misschien nog een pleister die je evengoed bij chronische patiënten thuis kunt aanbrengen. Dit is de toekomst, daar ben ik van overtuigd."