Dit zijn de gevolgen van een brexit

1. Britse verhouding tot EU

Als partner die in de steek wordt gelaten, gaat Brussel zich bij deze scheiding bikkelhard opstellen, ook om het risico in te dammen dat andere landen gaan overwegen het Britse voorbeeld te volgen. Dat is althans wat er nu in Europese hoofdsteden wordt gezegd.

Goede kans dat een wat vriendelijker pragmatisme overwint wanneer de brexit een feit wordt. Zeker is dat de onderhandelingen tussen Brussel en Londen jaren gaan duren. Extra complicatie: de omvang van Groot-Brittannië. Want in het pro-Europese Schotland zal de brexit een stimulans zijn om zich los te maken van Groot-Brittannië. Een lange periode van politieke en economische onzekerheid ligt voor de Britten in het verschiet.

2. Reactie EU

Voor het eerst in de EU-geschiedenis wil een land uit het Europese project stappen. Dat is niet alleen een knauw voor het imago, maar schept ook een precedent. Populistische partijen die tegen de EU zijn, zullen op het hele continent victorie kraaien en willen doordrukken. De gevestigde orde zal zich tot de discussie over uittreding moeten gaan verhouden: zwexit, nexit, frexit, het kan allemaal ter tafel komen, al dan niet via een referendum.

Ander gevolg: een verstoring van de machtsbalans binnen de EU ten koste van het noorden: Duitsland en Nederland vrezen een grotere inbreng van Zuid-Europese landen met hun voorkeur voor 'meer Europa'. De spanningen daarover zullen toenemen.

Mondiaal verliest de EU zonder Groot-Brittannië aan soortelijk gewicht in relatie tot grootmachten VS en China. Die staan toch al sceptisch tegenover Europa, na jaren van crisis. Het einde van de westerse beschaving aankondigen, zoals EU-president Donald Tusk deed, is rijkelijk voorbarig. Maar de gevolgen voor de EU kunnen aanzienlijk zijn. Al weet niemand dat zeker. Een brexit is nu eenmaal onbekend terrein.

3. Economie

Groot-Brittannië hoeft geen miljarden meer over te maken aan de EU en wordt verlost van verstikkende Europese regelgeving. Dat biedt groeikansen, net als het weer zelf kunnen onderhandelen over handelsverdragen. Tot zover de zonnige kijk van het brexitkamp.

Daartegenover staat een batterij aan economische instituten die in verschillende gradaties economische tegenspoed voorspellen. Vooral kostbaarder toegang tot een gemeenschappelijke markt met 450 miljoen consumenten kan het Britse bedrijfsleven opbreken, luidt de voorspelling. Voor de EU als geheel zullen de economische gevolgen geringer zijn dan de politieke implicaties.

4. Immigratie

Belangrijk thema waarop brexiteers hebben gehamerd. Scherpere wetgeving en controle aan de grenzen liggen in het verschiet. Maar ook een puntensysteem voor EU-burgers, waarbij toelating tot Groot-Brittannië alleen mogelijk is bij voldoende vaardigheden.

De EU-landen zullen zich dan gedwongen zien een dergelijk systeem ook voor Britten in te voeren: "Je krijgt een race naar de bodem, en dat is wat je niet wilt", klinkt het.