‘Dit is historisch’: journalist Maarten Rabaey over de vervolging van Donald Trump

Donald Trump is de eerste voormalige president in de geschiedenis van de Verenigde Staten die strafrechtelijk vervolgd wordt. Waarover gaat deze zaak precies, en wat betekent dit voor Trumps politieke loopbaan? ‘Dit kan grote politieke gevolgen hebben’, schetst buitenlandjournalist Maarten Rabaey.

Goeiemorgen Maarten, wat is er nu beslist?

“De openbaar aanklager in Manhattan was een zaak begonnen rond het betalen van zwijggeld aan de pornoster Stormy Daniels. Dat is gebeurd voor de verkiezingen van 2016, die Trump won. Het was al langer bekend dat het betalen van zwijggeld gebeurde via de voormalige advocaat van Trump, Michael Cohen. Die is daar intussen ook voor veroordeeld, en is de belangrijkste kroongetuige geworden tegen Trump. Nu moest een zogenoemde ‘special grand jury’, een panel van burgers, beslissen of Trump ook daadwerkelijk aangeklaagd wordt voor die zaak, en die jury heeft groen licht gegeven.”

Van welke feiten wordt Trump precies beschuldigd?

“Wat de precieze aanklacht is, weten we nog niet. Het gaat om een verzegelde aanklacht, maar er is al een en ander duidelijk. De beschuldiging zal wellicht luiden dat hij zwijggeld heeft betaald, en dat hij daar mogelijk geld voor heeft gebruikt dat bedoeld was voor zijn verkiezingscampagne.

“Cohen zou destijds bewijzen hebben geleverd met cheques, ondertekend door Trump. Trump had de som van het zwijggeld dat Cohen aan Stormy Daniels betaalde, terugbetaald aan Cohen. Een deel van die betalingen zou ook zijn gebeurd toen hij al president was. Voor die betaling aan Cohen, en dus indirect aan Daniels, zouden fondsen gebruikt zijn die bedoeld waren voor Trumps kiescampagne. Dat zou een schending betekenen van de wetten op de campagnefinanciering, en van andere wetten, want je mag niemand omkopen.”

Hoe bijzonder is dit?

“Dit is toch wel historisch. Het is de eerste keer dat een oud-president in de Verenigde Staten voor een rechtbank wordt gedaagd om zich te verantwoorden voor een strafrechtelijke aanklacht. Gezien de blijvende invloed van Trump op zijn aanhangers zou dit ook grote politieke en maatschappelijke gevolgen kunnen hebben.”

Hoe reageert Trump zelf?

“Hij reageert zoals we Trump kennen: met veel overdrijving en beschuldigingen. Trump was hier al anderhalve week mee bezig, nadat hij een tip had gekregen dat dit eraan zat te komen. Hij probeert dit nu om te buigen in zijn voordeel. Sinds zijn volgens hem ‘gestolen verkiezingsoverwinning’ in 2020 wentelt hij zich in zijn geliefde slachtofferrol.

“Hij doet zich voor als een slachtoffer van de deep state. Hij speelt volledig in op de complottheorieën van zijn aanhangers, en probeert hen op te zwepen. Volgens hem is dit een samenzwering. Hij gaat zelfs verder, en heeft gezegd dat openbaar aanklager Alvin Bragg werkt in opdracht van George Soros. Daarmee speelt hij in op complottheorieën. Door de naam van George Soros te vermelden, doet hij net als Viktor Orban, en wijst hij met beschuldigende vinger naar vermeende invloed van de joodse zakenelite. Deze complottheorie neigt naar antisemitisme, en dat is natuurlijk heel zorgwekkend.”

Wat staat er de komende dagen te gebeuren?

“De komende dagen, wellicht dinsdag, zal Trump moeten verschijnen voor de rechter in New York. Daar zal gevraagd worden naar zijn eerste verdediging. Het is nog afwachten hoe die voorgeleiding precies zal gebeuren: zal hij worden voorgeleid als een vrij burger? Of zal dat gebeuren met handboeien aan, zoals hij zelf al gesuggereerd heeft, en zoals er ook al memes de ronde doen. Dat zijn zaken die we nu nog niet weten.

“Trump zelf lijkt te hopen dat ze hem handboeien omdoen, zodat hij daar zijn campagnebeeld van kan maken. Zo’n typisch ‘mugshot’ met handboeien is voor hem een gedroomd campagnebeeld. Hij wil echt die slachtofferrol ten top drijven. In die zin moet je misschien hopen dat de openbaar aanklager hem daarin niet volgen, dat ze niet in die val trappen dat ze de beelden maken die zijn aanhangers net willen.

“Want dit is wel historisch, en dit is een misdrijf, maar deze zaak is in feite niet de ergste die Trump wordt aangewreven. Er is ook nog de onderzoekscommissie naar de bestorming van het Capitool, die ook nog strafrechtelijke gevolgen kan hebben voor Trump. En er is nog een zaak in Georgia, in Atlanta over Trumps poging om de verkiezingsresultaten in 2020 te beïnvloeden. Politiek én juridisch gezien zijn dat veel zwaardere zaken.”

Dus als ik het goed begrijp, is het misschien niet verstandig om Trump volgende week aan te houden?

“Als ze hem nu al aanhouden, wordt alles meteen op scherp gesteld en wordt Trumps aanhang misschien aangezet tot domme dingen. We hebben allemaal 6 januari 2021 gezien, de bestorming van het Capitool. In New York zijn nu al alle politieagenten oproepbaar geworden, omdat ze vrezen dat de aanhangers van Trump mogelijk gewelddadig worden. Daar zou men ook rekening mee moeten houden in de wijze waarop hij wordt voorgeleid. Maar dat is een politieke afweging.”

Wat betekent dit voor Trumps verkiezingscampagne? Kan hij nog steeds de Republikeinse kandidaat worden, en uiteindelijk president?

“Op dit moment wel. In principe staat deze zaak zijn kandidatuur niet in de weg. Voor een normaal misdrijf van gemeen recht kan hij niet verboden worden om campagne te voeren. Dat zou wel het geval zijn mocht hij rond de bestorming van het Capitool worden veroordeld. Op opruiing staat een celstraf van tien jaar en uitsluiting van bepaalde functies, zoals het presidentschap. Maar het kan nog maanden duren voor het tot een rechtszaak komt, en mogelijk doorkruist dit de voorverkiezingen van 2024.

“Juridisch gesproken kan Trump voorlopig dus gewoon voortdoen. Het valt te bezien wat de politieke gevolgen zullen zijn. Nu wordt Trump nog volop gesteund door de Republikeinse partij, maar we zullen zien wat hiervan de impact zal zijn in peilingen. Om president te worden, moet je ook verkozen worden door gematigde Republikeinen en centrumkiezers. Dan ziet het er minder goed uit voor Trump, omdat zij wel afgeschrikt zullen zijn door deze aanklacht. Wat wel zeker is: dit duwt de twee kampen in de VS dieper in de loopgraven, terwijl de gematigde kiezer in het niemandsland kant zal kiezen voor de rustigste partij.”