‘Dit is gewoon collectieve aanranding’: hoe de excessen bij studentenclubs nog steeds bestaan

Alweer komt een studentenclub in opspraak. Alweer gaat het om een elitaire club die de grenzen steeds weer wil verleggen. Behoorde die cultuur van excessen niet stilaan tot het verleden?

Het onderzoek naar de gebeurtenissen bij de Brusselse studentenclub Solvay gaat over twee mogelijke gevallen van verkrachting. Vijf studenten, van wie vier Solvay-leden, zijn voorlopig geschorst door de VUB en ULB. Bij het parket loopt ook een strafklacht tegen de club zelf. Dat het uitgerekend bij Solvay grondig fout liep, verbaast in het studentenmilieu niet.

De Solvay Kring is veruit de beruchtste studentenvereniging in en rond de VUB. Noch maar enkele maanden geleden werd de club gesanctioneerd voor “het mogelijke ongewenst grensoverschrijdende karakter van hun doopactiviteiten, dooprituelen en ontgroeningen”. Nu komt de club opnieuw in opspraak. Al vele jaren cultiveert de kring een reputatie waarbij altijd weer de grenzen moeten worden opgezocht. Een elitair clubje dat God noch gebod vreest.

Excessen horen al decennialang bij het studentenleven. In elke studentenstad is wel een club te vinden die het bonter wil maken dan de rest, en daarbij vroeg of laat ver over de schreef gaat. De voorbije jaren leek het geduld met die cultuur wel stilaan op te raken. De dood van KUL-student Sanda Dia, die het doopritueel van de beruchte vereniging Reuzegom niet overleefde, leek een keerpunt in te luiden. Maar de ontwikkelingen rond Solvay doen precies het omgekeerde vermoeden.

Mensen uit het Brusselse studentenmilieu beamen: dat er een probleem was met Solvay, weet iedereen. “Clubs zoals Solvay of VRG, de kring van de rechtenstudenten, hebben een hardere reputatie dan andere verenigingen. Er wordt dan vaak gesust dat het om individuen gaat als het fout loopt. Maar dan vraag ik me af: waarom gebeuren die incidenten altijd bij Solvay? Er is wel een patroon”, zegt een rechtenstudent.

Opvallend is dat Solvay een facultaire kring is. Dat wil zeggen dat ze de officiële studentenvereniging is van een bepaalde studierichting, in dit geval de studie handelsingenieur, en dat ze vanuit de universiteit ook erkend en ondersteund wordt. Dat is heel anders dan de clubs die bijvoorbeeld opgericht worden om streekgenoten te verenigen.

Traditioneel dragen die clubs vaker een zware reputatie met zich mee. Facultaire verenigingen letten iets beter op, onder meer omdat ze anders subsidies kwijt zouden kunnen raken. Maar Solvay trok zich daar niks van aan. Er was geld genoeg, mede door het vaak gegoede publiek van de studie handelsingenieur. Veel ex-leden, die vandaag goed verdienen, geven naar verluidt vandaag nog steeds financieel steun aan de club.

Toch is het niet zo dat de VUB alles zomaar blauwblauw laat. De voorbije jaren zijn er wel degelijk grote stappen vooruit gezet, zeggen verschillende mensen die De Morgen contacteerde.

“Bij heel veel studentenkringen, aan de VUB maar ook in Vlaanderen, heerst er wel een toxische cultuur waarbij het hek helemaal van de dam gaat als macht in de verkeerde handen komt”, zegt Nelke Ramael. Zij is oud-hoofdredacteur van De Moeial, het studententijdschrift van de VUB. In 2016 schreef Ramael een artikel over de vernederingen, het seksisme en het grensoverschrijdend gedrag onder bepaalde Brusselse studentenclubs.

Solvay speelde een prominente rol in de getuigenissen die ze optekende. Het ging dan onder meer over het ‘roeien’, een opdracht waarbij studentes op de grond moesten zitten en doen alsof ze aan het roeien zijn, maar dan wel met de penis van twee andere studenten in de hand. “Dat is gewoon collectieve aanranding. Er wordt dan snel gezegd: je hebt vrije wil, je kan altijd nee zeggen en wegstappen. Maar sorry, je bent achttien, je wil nieuwe vrienden maken en erbij horen: je moet een flinke ruggengraat hebben om weg te kunnen stappen. Onder groepsdruk wordt er veel gedaan dat mensen liever niet willen doen.”

Het artikel uit 2016, niet lang voor de MeToo-beweging onder stoom kwam, bracht volgens Ramael de bal aan het rollen. “Er is binnen de studentenkringen heel veel ophef geweest. Eerst kreeg ik de kritiek dat de verhalen een grote leugen waren, maar daarna is er toch een bewustwording gekomen. De VUB neemt vandaag ook echt een goede houding aan op dat vlak.”

Dat benadrukt ook de rechtenstudent. “De problemen bestaan al heel lang, maar er is echt wel veel aan het veranderen. Niet alleen qua controle van bovenaf, maar ook de cultuur binnen studentenverenigingen is aan het veranderen. Het feit dat er nog steeds zulke verhalen naar buiten komen zoals bij Solvay, toont misschien ook dat die dingen niet meer gepikt worden.”

Hij wijst erop dat iedere studentenkring door de VUB verplicht wordt een vertrouwenspersoon aan te duiden. “Dat mag niet gewoon een vriend van de preses zijn, en die persoon mag ook geen andere functie uitoefenen in de vereniging. De vertrouwenspersoon moet ook verplicht vormingen volgen vanuit de VUB, bijvoorbeeld hoe je met slachtoffers omgaat. En daar wordt strikt op toegezien.”