Portret
Dit is de man die de verdeelde taliban bij elkaar moet houden
Een naam om in uw achterhoofd te houden, al is het niet de makkelijkste: Mullah Maulvi Haibatullah Akhundzada. Dat is de nieuwe leider van de taliban. Maar wie is die man, wat heeft hij al op zijn kerfstok? Dit is wat we nu weten.
Wanneer Mullah Omar, de fameuze eenogige talibanchef, in juli vorig jaar officieel dood wordt verklaard, krijgt Mullah Mansour de leiding in handen. Twee adjuncten staan hem bij: Sirajuddin Haqqani, de leider van het beruchte, zeer gewelddadige Haqqani-netwerk, en ene Haibatullah Akhundzada, die dan hier en daar wordt bestempeld als de 'chef justitie' van de taliban.
Terwijl Haqqani de man lijkt te zijn van de militaire operaties is het profiel van Haibatullah meer dat van een religieuze leider ('alem'). Hij staat bekend als een sheikh ul-hadith, iemand die de woorden van de profeet Mohammed kan en mag interpreteren.
Details over zijn levenswandel zijn bijzonder schaars. Haibatullah, die nu 50 à 60 jaar oud wordt geschat, is afkomstig van Sperwan, in het Panjwaye-district in de Afghaanse provincie Kandahar. Hij zou deel uitmaken van de Ishaqzai-stam (al worden hier en daar ook de Noorzai- en Alokozai Pashtun-clans genoemd).
Hij fungeert ten tijde van het talibanbewind in Afghanistan (1996-2001) jarenlang als adjunct van het hoofd van justitie Mullah Abdul Hakim Akhand. In die rol overziet hij de administratie van de talibanrechtbanken.
Nauwe band met Mullah Omar
Onder Mullah Omar wordt hij beschouwd als een van de weinige 'wijzen' die in de gratie liggen bij de talibanchef. Als het over gevoelige decreten of fatwa's gaat, mag Haibatullah zich een van Omars vertrouwelingen noemen. Of dat te maken heeft met een gezamenlijk verleden in de strijd tegen de Sovjetoverheersing in de jaren 80 is voer voor speculatie. Beiden zijn in elk geval naar alle waarschijnlijkheid afkomstig uit dezelfde streek. Lokale experts vermoeden dat Haibatullah in het Sovjettijdperk eigenlijk in Pakistan zat.
Het leidt geen twijfel dat Haibatullah vorig jaar door Mullah Mansour als adjunct is aangeduid om de talibantop enigszins bij elkaar te houden. En die interne strijd na de dood van Mullah Omar is nog altijd niet helemaal gaan liggen. Die eenheid bewaren zal voor Haibatullah, nu hij de nieuwe leider is, dan ook zijn moeilijkste opdracht zijn. Hij kan daarvoor bogen op een sterk netwerk, met onder meer nauwe banden met de Quetta Shura, de talibantoplui die hun hoofdkwartier houden in de Pakistaanse stad Quetta. De keerzijde is dat hij, meer dan Mansour, afhankelijk zal zijn van die 'raad van wijzen'.
Weinig gemor
Een goed teken voor hem: in tegenstelling tot de aanstelling van Mansour vorig jaar lijkt er nu weinig gemor door te sijpelen in de pers. Nu, er zal überhaupt nog weinig doorsijpelen. Haibatullah staat erom bekend zo anoniem mogelijk te willen blijven. Binnen de taliban heerst de mening dat de dood van Mullah Mansour deels te wijten is aan enkele gelekte foto's van hem, kort na zijn aanstelling als talibanleider. Niettemin wist de Afghaanse pers ook nu een (vermoedelijk) portret van hem te bemachtigen.
Een tweede vraagteken is of Mullah Haibatullah Akhundzada bereid zal zijn vredesgesprekken aan te knopen in Afghanistan. Die hoop werd door zijn voorganger vorig jaar al snel de kop ingedrukt. De eerste signalen nu zijn evenmin positief te noemen. Vandaag vielen bij een zelfmoordaanslag in Kaboel weer tien dodelijke slachtoffers en vier gewonden.