Dit is de doorsnee coronapatiënt achter de cijfers: obese man van 70 die zes dagen in ziekenhuis ligt

6.823 Covid-patiënten liggen in onze ziekenhuizen. Maar wie zijn dat allemaal? Hoe zwaar weegt overgewicht door? En daalt de gemiddelde leeftijd in vergelijking met de eerste golf? Experts beantwoorden de belangrijkste vragen over de gemiddelde coronapatiënt.

Daalt de leeftijd van patiënten vergeleken met de eerste golf?

“In de eerste golf was de gemiddelde leeftijd 71 jaar, nu zitten we opnieuw rond de 70 jaar", zegt Steven Van Gucht van Sciensano. Terwijl de leeftijd van hun patiënten in Luik de laatste weken lijkt te stijgen, zien ze in Brussel net de tegenovergestelde trend. "Tot twee weken geleden was ongeveer 30 procent van onze patiënten op intensieve zorg geïntubeerd en waren de meeste van hen veertigers en vijftigers”, zegt Philippe Devos van het Luikse ziekenhuis CHC. “Maar sinds de tweede golf helemaal is doorgebroken, zien we dat het profiel toch wat is veranderd: er komen steeds meer oudere patiënten bij - boven de zestig en zeventig jaar - en ze zijn er vaak zeer ernstig aan toe, waardoor we ze vaker moeten beademen.”

“Ik heb net het gevoel dat in het UZ Brussel de patiënten jonger worden”, zegt professor Sabeth De Waele. “Vorige week zijn we geëindigd op een gemiddelde leeftijd van 63 jaar, maar er zijn intussen een aantal jonge mensen opgenomen - onder wie een kind. Dat trekt de leeftijd naar beneden.”

Blijft overgewicht een belangrijke risicofactor?

“De meeste patiënten die op intensieve zorg worden opgenomen, zijn nog altijd mannen met een BMI van meer dan 31", zegt Sabeth De Waele, hoofd Intensieve Geneeskunde van het UZ Brussel. Een BMI van 31 heeft een man van 1,80 meter die net meer dan 100 kilo weegt. Uit de gezondheidsenquête van 2018 blijkt dat 49 procent van de volwassenen overgewicht heeft (een BMI boven de 25) en 16 procent obees is (BMI hoger dan 30).

“Er zijn helaas heel veel Belgen van boven de vijftig met overgewicht”, zegt Philippe Devos. “Gemiddeld hebben de meeste patiënten een onderliggende aandoening, zoals obesitas, een verhoogde bloeddruk en af en toe een diabetesprobleem. Maar toch - en dat wil ik ook benadrukken - heeft één op de drie patiënten geen enkele medische voorgeschiedenis. Tot ze werden opgenomen, verkeerden ze in perfecte gezondheid met een gezond gewicht. In het algemeen gaat het in dit geval dan wel om mensen van boven de 65 jaar.”

“Bij ons hebben de patiënten wel bijna altijd onderliggende medische aandoeningen”, zegt pneumologe Eva Van Braeckel van het UZ Gent. “Ons ziekenhuis is wel atypisch omdat we de ziekste patiënten van de andere ziekenhuizen overnemen.”

Meer mensen belanden in het ziekenhuis, maar minder op intensieve zorg: hoe komt dat?

Volgens Van Gucht heeft het te maken met het feit dat ziekenhuizen opteren voor een tussenoplossing, de zogenaamde medium care-afdeling. “Daar krijgen patiënten zuurstof toegediend zonder dat ze geïntubeerd moeten worden. Op die manier spaar je capaciteit uit op intensieve zorg.”

“Vergeleken met de eerste golf belanden ook bij ons minder patiënten op intensieve. Momenteel ligt het tussen één op de vijf en één op de zes, terwijl het in het voorjaar nog één op de vier was”, zegt Devos. "We hebben dus minder patiënten die moeten worden geïntubeerd, maar alle patiënten hebben natuurlijk wel zuurstof nodig. Ik vermoed dat de verklaring ligt bij het feit dat we allemaal mondkapjes zijn gaan dragen, en dat heeft zijn effect niet gemist. Pas op: ook als je een masker draagt, kan je besmet geraken, maar dan wel met een heel kleine dosis van het virus. In dat geval is de kans groot dat je veel minder ernstig ziek wordt.”

Liggen patiënten minder lang in het ziekenhuis?

“De opnames zijn korter in vergelijking met de eerste golf”, zegt Devos. “Nu verblijven patiënten gemiddeld zes dagen in het ziekenhuis, terwijl dat in het voorjaar nog tien dagen was. Dat heeft veel te maken met de ontstekingsremmer dexamethasone. Het is geen mirakeloplossing, maar veel patiënten verbeteren wel snel als we deze corticoïde toedienen. Voor patiënten bij wie dexamethasone niet aanslaat - die zijn er dus ook - zien we weinig verschil. Dan zit je snel aan een ziekenhuisopname van minstens twee tot drie weken.”

Vorige week mochten gemiddeld 422 patiënten per dag het ziekenhuis verlaten. Waarom is dat toch geen goed nieuws?

“Dat er nog nooit zoveel mensen het ziekenhuis hebben mogen verlaten, is gewoon het cynische gevolg van het grote aantal opnames", zegt De Waele. "Als de totale groep groter wordt, wordt de groep die ontslagen wordt automatisch ook groter, maar zijn er ook meer overlijdens. Wij hebben in het UZ Brussel in tien dagen zeven of acht overlijdens gehad op dertig bedden. Goeie cijfers kan je dat niet noemen.”

Gaan de ziekenhuizen de komende weken verzuipen of redden ze het?

“De hospitalisatiepiek zal tijdens deze golf wellicht hoger liggen dan gedurende de eerste golf van maart-mei”, zegt biostatisticus Geert Molenberghs van de UAntwerpen/ UHasselt. “Het versoepelen van de maatregelen na 19 november leidt tot een scenario waarin de maximale capaciteit aan intensieve zorg in ons land net wel of net niet zal worden overschreden.”

“De cijfers lijken momenteel minder snel te stijgen, maar ik zou daar toch niet te snel conclusies uit trekken”, waarschuwt Margot Cloet van Zorgnet-Icuro, koepelorganisatie van de Vlaamse algemene ziekenhuizen. “Het effect van het weekend kan meespelen, want we hebben in het verleden al gezien dat er op zondag minder ziekenhuisopnames zijn omdat mensen dan minder naar een ziekenhuis durven gaan. Zelfs wanneer de cijfers stilletjes zouden beginnen dalen, blijven er nog altijd heel veel patiënten die worden opgenomen, met pieken die we tijdens de eerste golf niet hebben gezien. Ik maak me trouwens ook zorgen over wat we zien in de woonzorgcentra. In de eerste golf is het virus daar pas beginnen oplaaien toen de piek in de ziekenhuizen al voorbij was. Er is een heel grote toename. Ik heb 1 oktober eens vergeleken met 30 oktober en het aantal besmettingen ligt er nu twintig keer hoger.”