‘Dit afscheid heeft ze verdiend’: Queen Elizabeth met groots vertoon ten grave gedragen

Met de grootste uitvaart die de wereld ooit heeft gezien is queen Elizabeth ten grave gedragen. Honderdduizenden Britten waren naar de hoofdstad gekomen om mee te schrijven aan de geschiedenis. ‘Met haar dood heeft ze het land herenigd.’

Het zijn niet alleen de stiltes die door merg en been gingen tijdens de staatsbegrafenis van koningin Elizabeth, maar vooral ook de geluiden. De kanonschoten in Hyde Park. Het doffer gebeier van Big Ben. De doedelzakken van de Ierse en Schotse guards. Het geklik van de legerschoenen tegen het asfalt van The Mall. De engelachtige koorknapen in Westminster Abbey. Het God Save the King. En dichterbij: het gesnik van de aanwezigen voor wie deze climax van tien dagen nationale rouw net iets te veel wordt.

Londen is maandagmiddag, om William Shakespeare te parafraseren, ‘vol met geluiden’ tijdens de grootste uitvaart die niet alleen de Britten, maar ook de rest van de wereld ooit heeft gezien. Geluiden van rouw, geluiden van dank en geluiden van hoop. Bij het vaarwel zeggen van de kleine grote koningin die meer dan zeventig jaar op de troon heeft gezeten krijgen de woorden ‘Groot’ en ‘Verenigd’ in Groot-Brittannië en het Verenigd Koninkrijk weer hun oude betekenis.

Honderdduizenden Britten waren maandagochtend, of reeds zondagavond, naar de hoofdstad gekomen om mee te schrijven aan de geschiedenis. Met slaapzakken. Met thermosflessen. Met Mr Kipling-cakes. Met vlaggen. Met onverwerkt verdriet. Ze wilden allemaal een mooi plekje hebben rondom het paleis van Westminster, waar de overleden vorstin tot maandagochtend opgebaard lag, en Westminster Abbey, de plek waar Elizabeth was getrouwd, was gekroond en waar nu de rouwdienst zou plaatsvinden.

De affuit waar het koninklijke lichaam op rustte wordt voortgetrokken door 142 matrozen, net zoals bij de uitvaart van Victoria, 121 jaar geleden. Indertijd was dat eigenlijk de taak van de artillerie, maar door het slechte weer waren de paarden onhandelbaar. De Royal Navy bracht toen redding. Zo zit de Britse geschiedenis in elkaar: een lange reeks van toevalligheden en improvisaties. Het was ook nooit de bedoeling dat Elizabeth koningin zou worden. Dat was het gevolg van het liefdesleven van haar oom.

Vanaf het begin heeft ze bij haar roeping de steun gezocht van God, iets waar de anglicaanse rouwdienst van getuigt. Het is totaal verschillend van het afscheid van Diana, een kwart eeuw geleden. Geen Elton John op piano, geen emotionele toespraken en geen beroemdheden, maar hoopgevende lofliederen en psalmen. Wel lopen net als toen Harry en William gebroederlijk naast elkaar achter de kist, alsmede, na veel discussie, de negen jaar oude George, de toekomstige koning, met zijn twee jaar jongere zusje Charlotte.

Het hoofd van de Gemenebest, Baroness Sootland, en het hoofd van haar regering, premier Liz Truss, lezen voor uit de Bijbel, terwijl het hoofd van de anglicaanse kerk, aartsbisschop Justin Welby preekt. “We’ll meet again”, citeert hij Vera Lynn. Het meest ontroerende moment komt op het einde, toen de koninklijke doedelzakspeler, pipe major Paul Burns, een laatste eerbetoon speelt en het geluid laat wegsterven door weg te lopen. Op zijn Brits werden de emoties verborgen in ritueel en ceremonie.

Wie de hele ceremonie nauwgezet wil volgen is aangewezen op de grote schermen in Hyde Park, waar af en toe een walm van buskruit te ruiken is. Op de plek waar enkele maanden geleden The Rolling Stones stonden, de koningen van de rock, zitten nu duizenden toeschouwers, die kleedjes en proviand hebben meegebracht. Waar afgelopen dagen de rij dienst deed als symbool van Britsheid, maakt nu de picknick, die andere Britse specialiteit, deel uit van het nationale rouwproces.

Gary Tootill heeft voor de gelegenheid zijn bordeaux-rode baret van zijn parachute-regiment opgezet en de medailles opgespeld die hij in Bosnië, Belize en Noord-Ierland heeft verdiend, alsmede de drie medailles van drie koninklijke jubilea. “Het is een eer om haar te hebben gediend,” zegt de 54-jarige veteraan, “en door haar te zijn gediend.” Trots toont hij een foto waarop te zien is hoe hij als 20-jarige de koningin ontmoette tijdens een legeroefening nabij Salisbury.

“Dit afscheid doet haar recht”, zegt hij, met een glas rosé kijkend naar zijn marcherende wapenbroeders.

Trots is, naast verdriet, ook een emotie die de overhand heeft bij de 31-jarige Sophie Nielson, die gedrapeerd in de vlag van het recente Platinum Jubileum staat te kijken. “Met haar dood heeft ze het land herenigd en ik hoop dat dat haar nalatenschap zal zijn”, zegt ze. “Mijn blijvende herinnering haar Hare Majesteit? Haar humor en hoe ze zich als jonge vrouw staande hield in een wereld van mannen.” Iets verderop zingt een oude man ‘The Lord is my Shepherd’ mee, de lievelingshymne van de diepgelovige vorstin.

Stilte overheerst, zelfs vliegtuigen zijn omgeleid, wanneer de kist door soldaten, die uit Irak waren overgekomen, weer op de affuit wordt gezet, waarna een lange rouwmars begint in de richting van de Wellington-poort, nabij Hyde Park Corner. Langzaam marcheert de crème de la crème van de gewapende strijdkrachten over The Mall, de brede boulevard die gemaakt is voor gelegenheden als deze. Achter de kist lopen, in vol ornaat, koning Charles en andere leden van de koninklijke familie.

De poorten van Buckingham Palace staan open, maar de rouwstoet marcheert voorbij.