Discussie over naaktfouilles lijkt van de baan: terreurproces komt weer op gang

Nu al zinspelen de advocaten van enkele verdachten op een verbrekingsverzoek bij het Hof van Cassatie. Net nu dat beladen woord eruit is, lijkt dat het ‘proces van de eeuw’ te hebben bevrijd van verdere discussie over naaktfouilles.

“Heeft volgens OCAD het statuut van homegrown terrorist fighter. Heeft weinig respect voor de ordediensten. Risico op vluchten, met of zonder hulp van buitenaf, is bestaande. Fouillering nodig, gelet op risicoanalyse. Objecten die een gevaar zouden kunnen vormen voor jury, magistraten, advocaten of betrokkene zelf kunnen worden verstopt. De mond en het rectum zijn lichaamsholten die erom bekendstaan dat men er zaken in kan verstoppen.”

Zo klonk het, urenlang, rapport na rapport, voorgelezen door een tolk Nederlands-Frans.

Een kortgedingrechter oordeelde op 29 december dat naaktfouilles van verdachten enkel mogen in “uitzonderlijke omstandigheden” en vooral niet “systematisch”. Volgens commissaris-generaal Marc De Mesmaeker van de federale politie gaat aan elke naaktfouillering een individuele risico-evaluatie vooraf. Daarom beval voorzitster Laurence Massart de voorlezing van de zeven rapporten waarmee de dienst DAP van de federale politie ook gisteren weer zeven keer tot het besluit kwam dat het niet anders kon.

Verdachten afgeluisterd

Af en toe werd erg duidelijk waarom, zoals bij Mohamed Abrini. De politie luisterde op 7 december een conversatie in het Arabisch af tussen hem en twee andere verdachten. “Hij heeft de intentie om onrust te stoken en zich te bewapenen met een mes.”

Op 8 december hoorde een agent Salah Abdeslam tijdens het transport zeggen dat hij “op ontploffen” stond en “tumult wil creëren tijdens de debatten”. Over een incident, diezelfde dag met Ali El Haddad Asufi, zegt zijn rapport: “Laat intentie blijken om geweld te gebruiken. Laat zich op de grond vallen en simuleert een wurging. Vijf seconden later opent betrokkene de ogen en vraagt waar hij zich bevindt.”

Is het allemaal waar? Het rapport over Abdeslam poneert onder meer dat hij in Syrië is geweest, wat manifest onjuist is. Over Hervé Bayingana Muhirwa, de Rode Kruis-vrijwilliger die al bijna zeven jaar in de gevangenis zit omdat hij in de dagen na 22 maart 2016 onderdak bood aan de voortvluchtige Mohamed Abrini en Osama Krayem, zegt het rapport dat hij een “recidiverende geweldpleger” is.

Vincent Leurquin, zijn advocaat: “Dit slaat nergens op. Hij heeft een blanco strafblad. Niets is voor de politie zo makkelijk te verifiëren als dat. Maar goed, nu kan ik mijn cliënt tenminste vertellen waarom hij elke ochtend in de gevangenis een naaktfouille moet ondergaan. Wat mij na het urenlang voorlezen vooral is opgevallen, is dat deze zeven rapporten op enkele uitzonderingen na volledig copie conforme zijn en dus volledig in strijd met de uitspraak van de kortgedingrechter.”

Jonathan De Taye, advocaat van Ali El Haddad Asufi: “Is het een gebrek aan intelligentie? Zijn het orders van hogerhand? Het lijkt wel alsof de politie dit proces aan het saboteren is.”

Weer zes afwezigen

“Dank voor het voorlezen van deze rapporten”, zo becommentarieerde een cynische Delphine Paci, advocate van Salah Abdeslam. “Ze zijn totaal stereotiep. Men gebruikt exact dezelfde bewoordingen voor vrijwel alle verdachten. Salah Abdeslam kon zich op 3, 4 en 5 januari enkel naar zijn proces begeven door zich te onderwerpen aan een door de kortgedingrechter verboden naaktfouille. We zullen zien hoe het Hof van Cassatie gaat oordelen over de vraag of hij de gelegenheid heeft gekregen om zijn proces bij te wonen.”

Ook Virginie Taelman, advocate van Bilal El Makhoukhi, ziet een grond voor cassatie. “Deze rapporten zijn totaal níét geïndividualiseerd.”

Uit protest tegen de fouilles bleven zes van de zeven verdachten opnieuw weg van het proces. Als enige aanwezige in de beklaagdenbox mocht Bilal El Makhoukhi op vraag van Laurence Massart beschrijven hoe de fouille sinds de nieuwe richtlijn van justitieminister Vincent Van Quickenborne verloopt. “Eerst met onderbroek en zonder T-shirt”, legde hij uit. “En daarna met T-shirt en zonder onderbroek. Eigenlijk maakt mij dat op zich niks uit. Het is het driemaal knielen en het staren naar de anus dat ik zo vernederend vind.”

Doorstart

Een verbreking door cassatie zou betekenen dat het hele proces moet worden overgedaan. “Laten we niet te veel vooruitkijken”, zegt advocaat Alexandre Wilmotte, die een aantal slachtoffers vertegenwoordigt. “Ik heb geen weet van een confrater die daarover conclusies heeft neergelegd, dus is er niks aan de hand. Ik heb alle begrip voor hun handelen, maar heb nu vooral het gevoel dat het debat over de fouilles gevoerd is. We kunnen nu eindelijk verder.”

Het toegespeeld krijgen van een mogelijke cassatie-troefkaart is alvast voor Vincent Leurquin voldoende om aan te kondigen dat zijn cliënt vanaf vandaag, naaktfouille of niet, opnieuw elke dag present zal zijn op het proces.

Want warempel: rond 16.15 uur werd het debat aangevat en kon onderzoeksrechter Berta Bernardo-Mendez na bijna drie volle dagen in de wachtkamer eindelijk beginnen aan een eerste presentatie over de aanslag op metrostation Maalbeek.

Wat later voelden de aanwezigen koude rillingen bij het aanhoudende gegil van een klein meisje in een filmpje, enkele seconden na de explosie. Vandaag komen de eerste hulpverleners aan het woord.