Directeur Philippe Van Cauteren: ‘Vochtproblemen van het S.M.A.K. zijn alleen op te lossen met nieuw gebouw’

Waar ooit de Große Pyramide van de Duitse kunstenaar Gerhard Richter te bewonderen viel, hangt nu enkel een pancarte. Daarop staat te lezen dat het werk is weggehaald ‘vanwege de onstabiele klimatologische omstandigheden’. Het museum is bang voor permanente schade, geeft museumdirecteur Philippe Van Cauteren toe. “We hebben als een goede huisvader gereageerd en het werk in veiligheid gebracht in ons depot. We willen zo vooral de boodschap geven dat we zorg dragen voor onze werken.”

Het is niet de eerste keer dat het S.M.A.K. problemen heeft met fluctuerende temperaturen en vochtigheidsgraden. Maar dat een werk echt in veiligheid moet worden gebracht, is nieuw. De problemen zijn te wijten aan een foute keuze uit het verleden, zegt Van Cauteren. “Bij de bouw van het S.M.A.K., nu twintig jaar geleden, is ervoor gekozen om te investeren in een ventilatiesysteem in de plaats van een klimatisatiesysteem. Maar in twintig jaar tijd is de context wel helemaal veranderd. Schilderijen moeten een permanente temperatuur hebben van rond de 21 graden. Tijdens de voorbije hittezomers zaten we daar ruimschoots boven. Een ventilatiesysteem betekent dat temperatuur- en vochtschommelingen buiten ook gevolgen hebben in het museum.”

Bovendien is de kunstwereld zelf ook strenger geworden. Er wordt, zeker bij actuele kunst, met allerhande gevoelige materialen gewerkt, waardoor een constante temperatuur en vochtigheid nog belangrijker worden. “Kunstenaars stellen dan ook hogere technische eisen vooraleer ze hun werken in bruikleen geven. Het wordt voor ons museum moeilijker en moeilijker om daaraan te voldoen.”

Te klein

Bij de Stad Gent zijn ze zich bewust van de problemen in het S.M.A.K. “Het gaat hier inderdaad om structuurfouten uit het verleden”, geeft schepen van Cultuur Sami Souguir (Open Vld) toe. “We hebben zopas in onze meerjarenbegroting middelen vrijgemaakt om een studie uit te voeren naar wat nu precies het probleem is en hoe we dat kunnen remediëren.”

Volgens directeur Van Cauteren is het niet simpelweg op te lossen met betere klimatisatie. Want het S.M.A.K. heeft nog meer problemen. Het is namelijk ook te klein geworden. Het museum vraagt al geruime tijd om te mogen uitbreiden. Afgelopen zomer lanceerde het museum de campagne #smakisteklein en liet affiches verspreiden met daarop afbeeldingen van topwerken van onder meer Michaël Borremans, Berlinde De Bruyckere en Francis Bacon, die wegens plaatsgebrek in het depot moeten blijven staan.

Ook het stadsbestuur zelf zette de kwestie al bovenaan op de agenda. Het vorige bestuur liet twee jaar geleden een volumestudie uitvoeren. Hoe groot moet het S.M.A.K. zijn om vijfhonderd topwerken permanent te kunnen tentoonstellen, was de vraag. Dubbel zo groot, bleek het antwoord. Voor de vorige Vlaamse verkiezingen stuurde het huidige stadsbestuur nog een lijvig memorandum naar alle politieke partijen. Het S.M.A.K. uitbouwen tot een volwaardig museum voor hedendaagse kunst was daarin een van de prioriteiten.

Open Oproep

De stad kijkt nu vooral in de richting van de Vlaamse Bouwmeester. Die lanceerde onlangs een Open Oproep voor de nabijgelegen Floraliënhal, een overblijfsel van de Wereldtentoonstelling 1913. De hal grenst aan de achterkant van het S.M.A.K. “We willen eerst afwachten wat er uit die Oproep voortkomt en kunnen daar dan mogelijk op aansluiten met een architectuurwedstrijd voor het S.M.A.K.”, zegt schepen Souguir.

Pas als alle studiewerk is afgerond, zal duidelijk zijn hoeveel zo’n uitbreiding van het S.M.A.K. of de bouw van een nieuw gebouw zal kosten. Gent denkt aan een cofinanciering met de Vlaamse overheid. Souguir: “In het regeerakkoord staat dat er middelen vrijgemaakt worden voor culturele infrastructuur. Het dossier-S.M.A.K. gaan we dus zeker naar voren schuiven.”