"Die betonstop moet nu beginnen. Onmiddellijk"

We kunnen het ons niet permitteren om pas in 2050 - het plan van minister Schauvliege (CD&V) - te stoppen met Vlaanderen nog voller te bouwen, vindt ingenieur-architect Leo Van Broeck. Hij leidt een bureau gespecialiseerd in ruimtelijke planning en doceert aan de KU Leuven. "De betonstop moet nú beginnen, onmiddellijk. Want onmiddellijk betekent in Vlaanderen binnen een jaar of vijf." En dat betekent dat we nog vele jaren van natte kelders, volgelopen tunnels, overstroomde wegen en verstopte afvoerputjes zullen moeten slikken.

In Roeselare werd na ruim 150 oproepen aan de brandweer crisisberaad georganiseerd, onder andere over de vraag hoe de bevolking vlot van zandzakjes te voorzien. Het gemeentelijk rampenplan werd afgekondigd, net zoals in Sint-Gillis-Waas. In Gent en omgeving stonden straten blank en liepen kelders vol. De instorting van een appartementsgebouw in Sint-Amandsberg, defecte verkeerslichten in Gent-centrum en de overstroming van het depot van museum STeM in Sint-Niklaas: allemaal door één dag regen.

Kilometers asfalt

De wijzers op de gevelklok van de Antwerpse Onze-Lieve-Vrouwekathedraal stonden even stil door blikseminslag, die ook een stroompanne veroorzaakte. De Antwerpse brandweer kreeg meer dan 1.400 oproepen. Trams en bussen moesten volgelopen tunnels mijden.

Vlaanderen is een van de dichtst bebouwde regio's van Europa, doceert Van Broeck. "Vlaanderen is niet verstedelijkt maar verneveld. Aan al die verre verkavelingen, met hun grote percelen, hangen kilometers asfalt. Nergens in Europa zijn er meer kilometer wegen aangelegd per bouweenheid."

Al dat asfalt zorgt er voor dat het water niet in de bodem kan sijpelen. "We zitten dus met enorme percentages van waterdicht oppervlak, 10 tot 12 procent. Alleen Malta doet in Europa slechter. Maar Malta bestaat vooral uit rots waar wat huizen op staan."

Wat de aangekondigde betonstop nog urgenter maakt, is de dreigende impact van klimaatverandering. Experts - onder andere van de universiteit van Wageningen, hierover bevraagd door de Vlaamse regering - voorspellen meer en hevigere 'piekbuien', die in combinatie met een verharde ondergrond vooral in stedelijke gebieden voor wateroverlast kunnen zorgen.

Omdat zo'n groot aandeel van het Vlaamse grondoppervlak vandaag ondoordringbaar is, kan het water niet in de bodem sijpelen maar gaat het rechtstreeks de riolering in. Riolen die, omdat ze zulke enorme oppervlaktes moeten beslaan door de Vlaamse voorliefde voor lintbebouwing en verkavelen, veelal slecht onderhouden zijn (want: duur en voor de lokale overheid minder zichtbaar dan een rotonde of een fietspad). De overbelaste riolering kan de aanhoudende afvoer van water niet slikken en spuwt de regen weer uit.

Architect Van Broeck wijst op nog een bijkomend probleem van al dat afwateren: de bron van ons drinkwater droogt stilletjes op. "Omdat de regen niet de kans krijgt om in te sijpelen, zakt de grondwatertafel waar het drinkbaar water zit, elk jaar dieper weg. De bron wordt niet gevoed, dus moeten we water duur in het buitenland gaan halen."

De neerslag die wel afgevoerd raakt, zorgt voor een snel stijgend peil van beken en rivieren, die op hun beurt weer buiten hun oevers dreigen te treden. De overstromingsparameters staan niet eens in het rood. Alleen de bekkens van de Brugse polders en de Dijle naderen de alarmfase. De Vlaamse Milieumaatschappij denkt daarom dat de overlast vooral te wijten is aan rioleringen die de regenval niet aankunnen.

Niet uitzonderlijk

Het heeft niet eens uitzonderlijk veel geregend, meldt weerman David Dehenauw van het KMI. Op verscheidene plaatsen in Vlaanderen viel gisteren tussen 8 en 14 uur veel regen, maar de hoeveelheden zijn niet uitzonderlijk. In Retie, Deurne, Kleine-Brogel, Sint-Katelijne Waver en Schaffen werd de grootste regenval gemeten, van 20 tot 42 liter per vierkante meter.

Vandaag wordt het iets droger, maar er blijven buien vallen. Ook de rest van de week blijft neerslag mogelijk.