‘Deze tanks worden mogelijk het speerpunt om de Russische frontlijn in twee te breken’

Duitsland levert dan toch veertien Leopard 2-tanks aan Oekraïne en staat andere landen toe om hetzelfde te doen. Daarover was al speculatie in Duitse media, maar vandaag heeft de regering dat nieuws ook formeel bevestigd. ‘Scholz wilde absoluut vermijden dat Duitse tanks weer tegen Russische zouden vechten. Dat verandert nu’, zegt buitenlandjournalist Maarten Rabaey.

Duitsland gaat nu toch overstag, en zelfs voor de officiële bevestiging was dat al groot nieuws. Wat maakt die Leopard-tanks zo belangrijk?

“Militair gezien leveren tanks een groot voordeel op het slagveld. Een moderne oorlog win je volgens militaire experts alleen door combined arms warfare, je hebt echt alle soorten wapens nodig.

“In het begin van de oorlog hadden de Russen nog honderden T-72-tanks uit de Sovjettijd, waardoor ze snel vorderingen konden maken. Oekraïne heeft die toen onschadelijk kunnen maken omdat het westen veel geschouderde antitankwapens leverde, zoals Javelins.

“Maar als het Oekraïense leger nu wil oprukken, probeert het dat te doen met infanterie, artillerie of een pantserwagen. Het mist nog een echt stootwapen om door de Russische linies te breken. Oekraïne heeft zelf weinig tanks en bovendien laat de kwaliteit daarvan te wensen over.

“De Leopard-tanks hebben hun moderne technologie als grote voordeel, die dan tegenover voornamelijk verouderde Sovjet-tanks van Rusland zal komen te staan. De nieuwste Russische T-14 Armata-tanks werden de voorbije jaren tijdens militaire parades in Moskou voorgesteld als ‘s werelds machtigste tank, maar eigenlijk zitten ze nog in ontwikkelingsfase en blijken ze vol problemen te zitten. Met westerse tanks zou Oekraïne in staat kunnen zijn om het slagveld te domineren.”

Waarom heeft het zolang geduurd?

“Daar speelt vooral het politieke aspect. De twijfel van Duitsland moet je zien in de historische context. Na de Tweede Wereldoorlog heeft Duitsland zich nooit meer individueel gemengd in buitenlandse conflicten, tenzij in internationale stabiliteitsoperaties zoals in Afghanistan. Oekraïne was één van de grootste slagvelden van de Tweede Wereldoorlog en bondskanselier Olaf Scholz wilde absoluut vermijden dat Duitse tanks weer tegen Russische tanks zouden vechten. Dat zal nu voor het eerst veranderen.

“Scholz krijgt enorm veel kritiek, maar hij heeft wel reuzenstappen gezet om die beleidslijn aan te passen. Er was ook tijd nodig om die wetgeving te herschrijven. Onderschat daarnaast niet dat Duitsland wel de tweede grootste financiële donor aan Oekraïne is in deze oorlog.

“Ook de aanstelling van een nieuwe minister van Defensie is belangrijk geweest. Boris Pistorius is veel assertiever dan de vorige minister, die heeft moeten aftreden.”

Ook de VS gaan tanks leveren. Heeft dat de doorslag gegeven voor Scholz’ beslissing?

“Er was natuurlijk de immense internationale druk, maar de levering van Amerikaanse Abrams-tanks is zeker een andere belangrijke reden. Net omwille van die historische framing is het heel belangrijk dat niet alleen Duitsland, maar meerdere NAVO-bondgenoten tanks naar het slagveld sturen.

“Maar elke tank is anders, Oekraïense soldaten moeten nu nog opgeleid worden om die te besturen. Dat zal langer duren voor de Amerikaanse tanks, die veel digitaler zijn. Omdat die ook nog helemaal uit de VS moeten komen, is het best mogelijk dat ze pas over enkele maanden aan het slagveld kunnen ingezet worden.”

Ook andere landen krijgen van Duitsland groen licht om tanks te leveren. Waarom hadden ze dat nodig?

“Die landen hebben wel Leopard-tanks, maar geen exportlicentie. Als een land wapens levert geldt er een eindgebruikerscertificaat om te verhinderen dat wapens van het ene naar het andere conflict gaan. In het Westen zijn we daar heel streng op, en terecht, maar dat blokkeerde nu de levering van Duitse Leopard-tanks door andere bondgenoten.

“Want de VS en Verenigd Koninkrijk hebben wel hun eigen tanks, maar Scandinavië en Polen hebben Duitse Leopard-tanks in gebruik. Daarom kunnen zij pas tanks leveren nu Duitsland daar toestemming voor geeft.”

Wat betekent dit voor het verdere verloop van de oorlog?

“Tot nu toe is in deze oorlog vaak de vergelijking gemaakt met de Eerste Wereldoorlog. Net als toen wordt er veel gevochten met infanterie in loopgraven. Nu krijgen we waarschijnlijk meer grote tankveldslagen zoals we die in de Tweede Wereldoorlog hadden.

“Tanks worden mogelijk het speerpunt van een Oekraïens lenteoffensief om de Russische frontlijn in twee te breken, zodat hun oostelijke troepen gescheiden worden van hun zuidelijke aan de Zee van Azov. Dan zou ook de Krim in een tang komen te zitten.

“De vraag naar wapens vanuit Oekraïne stopt trouwens nog niet. Zo vragen de Oekraïners nu ook gevechtsvliegtuigen zoals F-16’s, zodat ze daarmee een no-flyzone kunnen instellen. Ook dat moet je zien in die combined warfare, al zie ik nog niet snel gebeuren dat het Westen hiermee instemt.”

In hoeverre mengen Europese landen zich hiermee eigenlijk in het conflict?

“Dit is zeker een vorm van escalatie in de defensiestrategie van het Westen, die voor alle duidelijkheid nog steeds een land steunt tegen een agressor. Het is nu afwachten hoe Rusland hierop zal reageren.

“Voor het Westen is het wel belangrijk dat we tanks uit onze eigen voorraden ook vervangen voor de inzet in eigen land. Zeker in Duitsland zijn de vakbonden momenteel ongerust. In een onzekere toekomst willen zij die eigen paraatheid kunnen blijven garanderen. Dit opent nieuwe discussies. De wapenwedloop is al een tijd begonnen, maar wordt nu volop verdergezet.”

Welke reactie mogen we van Poetin verwachten?

“Herinner je dat Poetin de invasie vorig jaar is begonnen met de denazificatie van Oekraïne als doel. De beelden van Duitse tanks op het slagveld zal Poetin dus zeker misbruiken in zijn propaganda.

“Het berekende risico is dat Poetin de inzet kan aangrijpen om zelf ook te escaleren met zwaardere luchtbombardementen, zowel op het slagveld als op burgerdoelen. Vooral de logistieke aanvoerlijnen van tanks naar het front, zoals Oekraïense spoorwegen en grote autowegen, zouden de komende weken meer onder vuur kunnen komen te liggen.

“Moskou zal ook wel weer dreigen met tactische kernwapens, kleine kernkoppen om een volledig slagveld van gepantserde voertuigen zoals tanks te vernielen. We moeten maar hopen dat China achter de schermen grote druk zet op Moskou om die rode lijn niet te overschrijden. Ook vanuit de VS heeft Poetin duidelijke waarschuwingen gekregen voor de gevolgen daarvan.

“Maar voorlopig is er altijd een groot verschil geweest tussen de propaganda van het Kremlin en de echte situatie op het terrein.”