Deze radioloog had plots zelf kanker: ‘Nu pas besef ik dat artsen niet weten hoe patiënten zich voelen’

Artsen en verpleegkundigen vertellen over de patiënten die hun leven veranderden. Deze week: interventieradioloog Warner Prevoo.

“Ik zou snel even een scan laten maken. Al een maand of drie had ik last van een raar kuchje, maar ik had er geen acht op geslagen. Ik dacht dat het door de stress kwam, er was gedoe op mijn werk. De huisarts vermoedde een longontsteking, maar de antibioticakuur bracht geen verlichting. Toen ik me echt beroerd begon te voelen, besloot ik om naar mijn eigen ziekenhuis te fietsen. Om daar, ter geruststelling, een ct-scan te laten maken.

“In de verslagkamer keek ik met mijn collega’s naar de beelden van mijn longen die in fragmenten op het scherm tevoorschijn kwamen. Beelden die ik als arts zo vaak had beoordeeld. Ik zag meteen wat er aan de hand was. Bovenin een longontsteking die aan het genezen was. Daaronder links een flinke vlek, rechts wat zwarte stipjes. Diagnose: longkanker in een vergevorderd stadium.

“De longarts met wie ik zo vaak had overlegd over patiënten, was opeens niet meer mijn collega maar mijn dokter. Ik had meteen de statistieken voor ogen: mijn kansen waren minimaal, na vijf jaar leeft nog maar een paar procent. Totdat onderzoek uitwees dat de tumor te behandelen was, de kanker reageerde geweldig op een nieuw medicijn. Ik kreeg er tijd bij. Twee keer is de ziekte nu teruggekomen. Vorige zomer is een deel van mijn long weggehaald. De afgelopen maand ben ik bestraald.

“Zestien jaar lang heb ik dagelijks kankerpatiënten behandeld, nu ben ik er zelf een. Sinds ik heb ervaren wat patiënten allemaal moeten doorstaan, ben ik veranderd. Nu pas besef ik dat artsen helemaal niet weten hoe patiënten zich voelen. We richten ons op de medische aspecten van kanker, alles draait om het bestrijden van de ziekte. Voor ons is het bijvoorbeeld heel normaal om regelmatig met een holle naald een stukje weefsel weg te halen uit de lever of uit de longen van een patiënt, om te checken hoe de kankercellen op de behandeling reageren. Bij mij is laatst zo’n biopt uit mijn long afgenomen, door een collega die een van mijn beste vrienden is. Ik vond het verschrikkelijk: daar liggen en je dan helemaal overgeven.

“Alles wat wij doen en zeggen heeft een niet te onderschatten impact op patiënten, maar daar staan we niet genoeg bij stil. Omdat we de tijd er niet voor hebben, denk ik, en omdat we niet van al die patiënten de emoties kunnen toelaten. Dat groene doek dat we voor een ingreep over patiënten heen leggen is er niet alleen om het operatiegebied af te grenzen. Het effect is ook dat we de mens op tafel niet meer zien. De mens duwen we weg, onbewust, terwijl de ziekte enorme psychische gevolgen heeft. Kanker is een emotionele uitputtingsslag, weet ik nu. Je bent nooit meer gerust.

“Ik was altijd al een dokter die kon huilen, en die in gedachten soms een patiënt mee naar huis nam. Maar toch maakte ik me er vroeger soms ook makkelijk van af. Dan zei ik tegen patiënten dat ik ze begreep en wenste ik ze sterkte. Het zijn holle woorden, weet ik nu, je moet ermee oppassen. Een buitenstaander weet helemaal niet hoe een patiënt zich voelt. Misschien moeten we dat gewoon benoemen. Dokters mogen best hun eigen onzekerheid laten zien. Zeg dat je niet weet hoe de ander eraan toe is, dat je het verschrikkelijk vindt en dat je je uiterste best zult doen.

“Sinds de diagnose heb ik zo veel mogelijk doorgewerkt. Ik hou van mijn werk, ik word er oprecht gelukkig van en misschien is het ook een beetje de volksaard: als je kunt werken, dan ga je. Ik ben nu bijna drie jaar verder. Stiekem speel ik met mijn eigen prognose. Dat de kanker is teruggekomen, voelt als een grote teleurstelling. Ik had mezelf rijker gerekend.

“We gaan je nog wel even hier houden, zei de longarts. Het zou mooi zijn als ik er over tien jaar nog ben. Maar toch: als ik dat zeg, maakt dat me ook ontzettend verdrietig.”