Deze mensen verliezen straks hun sociaal energietarief: ‘Waarom draaien ze geen andere subsidies terug?’

Met 400.000 zijn ze, de gezinnen voor wie het sociaal energietarief eind dit jaar wegvalt. En dat betekent voor veel van hen dat het weer een stukje moeilijker wordt om de energiefactuur te betalen.

“Ik mag er niet aan denken. Ik moet nu al tellen om het eind van de maand te halen.” Carine Buisset (58) krijgt het even moeilijk als ze denkt aan de brieven met aanrekeningen die in de bus vallen.

Deze week was wat dat betreft een erg slechte week. Maandag vertelde Buissets huisbaas dat de huurprijs opnieuw stijgt. Die ging in twee jaar tijd van 650 euro naar 729 euro. Diezelfde dag kwam het nieuws dat de federale regering de energiefactuur hervormt. Ze draait zo ook de eerdere uitbreiding van het sociaal energietarief terug.

Als antwoord op de exploderende energiefacturen besliste de regering afgelopen zomer om het aantal gezinnen dat recht heeft op het verlaagde tarief op te trekken. Maar omdat die maatregel veel geld kost, faseert de regering de steunmaatregel geleidelijk uit tussen april en oktober. Afgaande op het goedkoopste contract op de markt nu, zullen 400.000 gezinnen (800.000 mensen) hun energiefactuur zien stijgen van 1.630 euro per jaar tot 2.830 euro.

Buisset is een van de getroffen mensen. “Ik betaal nu maandelijks 100 euro voor energie”, zegt ze. “Als ik mij baseer op simulaties van Engie zou dat stijgen tot 371 euro per maand. Dat zie ik niet zitten.” Ze houdt nu maar net genoeg over om essentiële voorzieningen als internet, telefoon en televisie te betalen, zegt ze: “Iemand die het breder heeft dan ik, kan misschien makkelijk tot 100 euro uitgeven in de winkel. Ik ga maximaal twee keer per week naar de winkel en heb dan een rekening van telkens 10 tot 15 euro.”

Buissets situatie is een illustratie van waarom het Netwerk tegen Armoede zich zo verzet tegen de terugdraaiing van het sociaal energietarief. “Het is niets meer dan besparen op de kap van gezinnen die vandaag al in zeer precaire omstandigheden leven”, zei algemeen coördinator Heidi Degerickx deze week. Vooral het feit dat de regering een mogelijke hervorming van dat sociaal tarief op de lange baan schuift, stuit het Netwerk tegen de borst.

Het is kritiek die armoede-expert Wim Van Lancker (KU Leuven) volgt. Al is hij wel te spreken over de geleidelijke afbouw van het voordeel. “Zo kunnen gezinnen zich stap voor stap aanpassen”, zegt hij. “Maar alles valt of staat natuurlijk met de onderliggende redenering dat de energieprijzen zullen dalen waardoor het verschil tussen het vroegere sociale energietarief en die nieuwe prijzen kleiner wordt. Het is maar de vraag of dat ook gebeurt.”

Afzonderlijke systemen

Het is een serieuze gok, afgaande op de grote impact die de aanpassing heeft op het leven van die 800.000 mensen, zo blijkt uit de getuigenissen. Veel gezinnen rekenden intussen op dat tarief om elke maand rond te komen. Dat het wegvalt, zorgt voor kopzorgen. Uit veel verhalen spreekt een gevoel van machteloosheid.

Marianne (49) viel vorig jaar met de fiets en is sindsdien invalide. Ze zorgt thuis bovendien ook nog voor haar 19-jarige zoon. Vorige maand kreeg ze bij de mutualiteit de boodschap dat als de uitbreiding van het sociaal energietarief teruggedraaid zou worden, dat ook gevolgen voor haar zou hebben. “Ik betaal nu 76 euro per maand aan energie”, zegt ze. “Ik ga ervan uit dat het binnenkort 200 tot 250 euro wordt. Dan moet ik goed nadenken wat ik doe: veel luxe kan ik me dan niet veroorloven.”

Ziet ze een oplossing? Niet echt, behalve hopen dat er verder niets meer misloopt. Dat de regering de maatregel terugdraait kan op weinig begrip rekenen bij Marianne. “Waarom draaien ze geen andere subsidies terug? Mensen krijgen geld om zonnepanelen op hun dak te leggen, maar op de armsten wordt wel bespaard.”

“Dat is een heel terechte opmerking”, zegt Van Lancker. “Het is een oud zeer dat veel ondersteuningsmaatregelen gaan naar mensen die het eigenlijk niet nodig hebben.” Ook bij de hervorming van de energiefactuur is dat eigenlijk zo. De verlaagde btw op gas (6 procent) geldt voor iedereen. De gerichte maatregel voor mensen die werken maar net niet rondkomen, wordt wel teruggedraaid. Nog zo’n zeer van de Belgische politiek volgens Van Lancker: politici die maatregelen nemen over afzonderlijke systemen zonder rekening te houden met de manier waarop steunmaatregelen op elkaar inwerken.

Daar is Buissets verhaal een duidelijk voorbeeld van. Naast het wegvallen van het sociale huurtarief, én de gestegen huur weet ze nu ook al dat in april haar werkloosheidsuitkering met 300 euro naar beneden gaat. “Onze beleidsmakers hebben heel weinig oog voor dat soort combinaties”, zegt Van Lancker. “Terwijl ze mensen eigenlijk stabiliteit zouden moeten geven: ze moeten zeker zijn dat ze een bepaalde periode niet in de problemen zullen komen. Dat levert hen meer mentale ruimte op, bijvoorbeeld om werk te kunnen zoeken.”

Het is exact waar Buisset om vraagt: een beetje rust in haar hoofd zodat ze werk kan zoeken. Ontspanning zoekt ze nu bij Teledienst, in Ninove. Daar heeft ze de kans om haar hoofd even leeg te maken tijdens de lange zoektocht naar werk, al was het maar door een simpele wandeling. Al bijna drie jaar zoekt ze een nieuwe baan. Ze volgt nu ook een opleiding via het Gespecialiseerd Team Bemiddeling van VDAB. “Mijn huisdokter vroeg me of ik dat wel zag zitten – ik mag toch bijna op vervroegd pensioen”, zegt ze. Maar Buisset is stellig. Ze wil werken. “Dat doe ik al mijn hele leven. Ik wil weer deel uitmaken van de samenleving.”