Deze groene jongen is niet goed voor de natuur

De halsbandparkiet, een schattig groen vogeltje, is door wetenschappers op een zwarte lijst van honderd "worst alien species" in Europa geplaatst. De lijst, gepubliceerd in het vakblad Biological Invasions bevat planten- en diersoorten die als een gevaar worden beschouwd voor de inheemse fauna en flora.

In Nederland pleit het platform Stop Invasieve Exoten er daarom nu voor om paal en perk te stellen aan de snelgroeiende halsbandparkietenpopulaties. "Ze zijn op verschillende manieren schadelijk", zegt Wilfred Reinhold van Stop Invasieve Exoten. "Niet alleen gaan ze de concurrentie aan met boomklevers en vleermuizen om plekjes te vinden waar ze een nest kunnen bouwen, ook fruittelers hebben last van de halsbandparkiet. Zij nemen namelijk in boomgaarden een hap uit elke vrucht, zodat de telers niet meer kunnen oogsten."

Spectaculair

De halsbandparkiet komt in Nederland en België nog maar vijftig jaar voor, maar in die tijd hebben de populaties in beide landen een spectaculaire groei doorgemaakt. Waren ze in ons land begin jaren 70 nog maar met enkele tientallen, dan zijn ze vandaag met meer dan 10.000.

Maar hoe komt een vogel, die oorspronkelijk alleen in Zuid-Azië en Centraal-Afrika voorkwam, dan bij ons terecht? Omdat wij die hier hebben uitgezet, lijkt het antwoord. In ons land begon de opmars van het vogeltje pas goed in 1974. Toen liet de Meli Zoo op het Heizelplateau meer dan 40 halsbandparkieten vrij, die als een speciale attractie moesten dienen.

In Amsterdam zouden de eerste halsbandparkieten losgelaten zijn door een medewerker van schrijfmachinefabrikant Sparry Remington, die de vogels in een kooi op kantoor bijhield. Toen de zaak verhuisde, kregen de vogels hun vrijheid en nu vliegen er in de Amsterdamse parken zo'n 4.000 halsbandparkieten rond.

"Je vindt de vogels nu vooral in stadskernen in verschillende Europese landen", zegt Gerald Driessens van vzw Natuurpunt. In België zitten ze nu ook al in Antwerpen, Gent en Brasschaat en in stedelijke gebieden in Limburg. Ze zijn blijkbaar gewend geraakt aan de mens en vinden in parken veel broedgelegenheid."

De schade die de halsbandparkieten berokkenen, valt eigenlijk goed mee, vindt Driessens. Het klopt dat ze een bedreiging vormen voor boomklevers die ook in oude parkbomen broeden, maar overigens zijn er weinig soorten die er last van ondervinden. De overlast voor de boomklever zou ook beperkt blijven.

McDonaldisering

Maar globaal gezien is het probleem van de invasieve exoten iets waar Natuurpunt wel stevig op inzet. "Op den duur krijg je nu een McDonaldisering van de natuur", zegt Driessens. "Er zijn al soorten zoals de Canadese gans die je overal begint terug te vinden en dat is een gevaar voor de biodiversiteit."

De vraag is wel wat je daartegen moet doen, of überhaupt kunt doen. De Canadese gans laat zich relatief makkelijk vangen, maar voor de halsbandparkieten is het een andere zaak. Stop Invasieve Exoten stelt voor om groepen parkieten te vangen met 'kanonnetten' die over bomen kunnen geschoten worden, maar in de praktijk is dat heel moeilijk.

"Het lijkt mij alleszins een gigantische uitdaging", zegt professor Biologie Erik Matthysen (Universiteit Antwerpen). "In een grootstad als Brussel zou het ook heel moeilijk zijn om de vogels één voor één uit de bomen te gaan schieten. En dan krijg je zeker de publieke opinie tegen."

Volgens Matthysen heeft het alleen zin om populaties uit te roeien als ze in een beginstadium zitten en dan alleen als ze een grote negatieve impact hebben op andere soorten. "De grijze eekhoorn heeft in Engeland de rode eekhoorn verdrongen en dat moeten we vermijden", zegt hij. "Maar ik denk dat het voor de halsbandparkiet nu al te laat is."