Deze conflicten dreigen in 2023 te ontstaan of te verergeren - soms vlak bij de Europese Unie

De oorlog in Oekraïne vroeg vorig jaar al onze aandacht. Maar dat conflict is lang niet het enige dat in 2023 dreigt te ontbranden of te verergeren, soms ook nabij de Europese Unie. Een overzicht.

Nagorno-Karabach: blokkade kan oorlog worden

De voorbije weken loopt op de zuidelijke Kaukasus de spanning tussen Armenië en Azerbeidzjan hoog op door een Azerbeidzjaanse blokkade van de Armeense enclave Nagorno-Karabach, door de Armeniërs Artsakh genoemd. In 2020 vochten beide landen er nog een bloedige oorlog uit die zes weken duurde. Daarbij kwamen 7.000 soldaten om. Toen onderhandelde Rusland een wapenstilstand maar door de oorlog in Oekraïne kijkt Poetin (en het handvol Russische vredestroepen in Nagorno-Karabach) weg. Armenië krijgt ook geen wapens meer uit Moskou. Azerbeidzjan krijgt steun van Turkije en herbewapent zich met de opbrengst van gasexport, ook naar de EU.

China voert druk op tegen Taiwan en VS

De Chinese claim op Taiwan werd het voorbije jaar regelmatig kracht bijgezet door gevaarlijke manoeuvres van Chinese gevechtstoestellen, de laatste keer vorige week. De vrees groeit dat een militair incident of invasie kan uitmonden in een conflict tussen China en de VS, dat Taiwan steunt. Dit zou niet alleen dramatische gevolgen hebben voor de regio maar ook voor onze wereldhandel.

De assertievere houding van de Chinese leider Xi Jinping leidt ook tot spanningen met India en Japan, dat voor het eerst sinds het einde van WO II zijn defensie-uitgaven verdubbelde. Nog in de regio provoceert Noord-Korea iedereen door meer kernwapens te produceren.

Israël versus Palestijnen en Iran

2022 was een bloedig jaar voor de Palestijnen. Er vielen in Jeruzalem, de Westelijke Jordaanoever en Gaza meer dan 200 Palestijnse doden tijdens confrontaties met het Israëlische leger. Palestijnse extremisten vermoordden van hun kant meer dan 30 Israëli’s. In 2023 wordt gevreesd voor een Derde Intifada, nu premier Netanyahu een regering vormde met ultranationalistische en -religieuze partijen die illegale nederzettingen willen legaliseren en meer land annexeren.

Israël dreigt ook op ramkoers te raken met Iran, dat zijn kernwapenprogramma voortzet. En omgekeerd. Iran is instabiel door aanhoudende protesten van jongeren tegen het regime, dat in 2023 mogelijk een externe vijand (zoals Israël, Saudi-Arabië of de VS) zal provoceren in een poging het volk ‘achter de vlag’ te verenigen.

Jihadisme van Syrië tot Sahel en Afghanistan

Van Syrië tot de Afrikaanse Sahel en Afghanistan blijven jihadistische extremisten in conflict met de legers van autoritaire regeringen.

In Syrië zitten veel IS-strijders nog opgesloten in kampen maar de vrees groeit dat ze kunnen ontsnappen in gebieden waar de Koerden ze bewaken. De Syrische Koerden worden afgeleid omdat ze in toenemende mate onder vuur liggen van Turkije. Verwacht wordt dat president Erdogan in aanloop naar de verkiezingen van juni zijn offensief opvoert om de aandacht af te leiden van binnenlandse problemen.

Ook Afrikaanse Sahel-landen als Mali, Burkina Faso en Niger enerzijds en een Aziatisch land als Afghanistan anderzijds blijven brandpunten voor extremisme. In Burkina Faso wordt volgens de International Crisis Group zelfs al 40 procent van het land gecontroleerd door jihadisten. Het Westen keerde in 2022 deze landen de rug toe. Vroeg of laat keert dit als een boemerang terug.

Libië: krijgsheren wetten de messen

Het olierijke Libië kan in 2023 het kruitvat van Noord-Afrika en de Middellandse Zee worden als de internationale gemeenschap niet snel alle zeilen bijzet om er te bemiddelen. Bijna twaalf jaar nadat kolonel Kadhafi werd verdreven dreigt een bevroren burgeroorlog er weer in alle hevigheid te ontbranden. Gewapende fracties twisten om de macht. De regering in het westelijke Tripoli is verdeeld in twee groepen. Krijgsheer en generaal Khalifa Haftar verdedigt vanuit het oostelijke Benghazi met een eigen militie zijn oliebelangen. Een Libië in chaos brengt steeds grotere migratiestromen naar de EU op gang.

Balkan: pro-Russische Serviërs bedreigen stabiliteit

Kandidaat-EU-lid Servië sloot het voorbije jaar met Rusland een akkoord rond ‘wederzijdse consultaties over buitenlands beleid’ en defensiesamenwerking. De regering in Belgrado kocht onder meer Russische MiG-gevechtsvliegtuigen en tanks. Moskou heeft nu zelfs een kantoor in het Servische defensieministerie. Dit blijft niet zonder gevolg. Recent werden spanningen opgepookt met Kosovo over de rechten van de Servische minderheid tegenover de Albanese meerderheid. Ook in de Bosnische Federatie zijn er grote spanningen tussen de Servische enclave Republika Srpska enerzijds en de Bosnische moslims en Kroaten anderzijds. Voor de EU wordt de Balkan een zware uitdaging in 2023.

Oost-Congo: risico op regionaal conflict

In Oost-Congo flakkert het geweld op tussen het Congolese regeringsleger en rebellengroep M23, die steun krijgt vanuit Rwanda. Er dreigt een nieuwe regionale oorlog tussen Congo en Rwanda als hun conflict om bodemrijkdommen en burgerrechten niet bezworen raakt.

Haïti: door bendegeweld dreigt burgeroorlog

Het armste land van het westelijk halfrond verzinkt in anarchie. Sinds de moord op president Jovenel Moïse in 2021 is interim-premier Ariel Henry de controle kwijt. Meer dan de helft van het land is nu al in handen van criminele bendes. De kans dat er in 2023 een grootschalige burgeroorlog zal uitbreken is reëel.