Den Tommy zoals u hem niet kent

ls publieke figuur behoeft Barman natuurlijk geen introductie meer: hij is de charismatische voorman van dEUS, de bevlogen filmmaker van Any Way the Wind Blows en een van de roergangers achter de 0110-concerten. Maar wat weten we eigenlijk écht over Barman? Dat hij Noorse en Hongaarse roots heeft, oké. Dat hij zijn bandleden maar moeilijk bij elkaar kan houden. En dat hij een woelwater is. Tot daar. Zelf gelooft de zanger dat hij een open boek is. Maar Klaas Janzoons, al jaren het trouwste bandlid naast Barman in dEUS, ondergraaft lachend die gedachte: "Na al die jaren ben ik ervan overtuigd dat ik meer over Tom weet door zijn songs dan door wat hij tegen me zegt."

Zelfs in de documentaire Tempo of a Restless Soul kwam je uiteindelijk niet zo veel meer te weten over de zanger. De camera drong twee jaar lang "als een exclusieve vriend" binnen in zijn wereld, maar achteraf riep dat portret méér vragen op dan dat het antwoorden formuleerde.

Om een secuur en eerlijk portret te schetsen, legden we een oor te luister bij mensen die hij vertrouwt en met wie hij dagelijks intens samenwerkt. Mensen die er om bekend staan vrank hun mening te verkondigen. Huidige bandleden, een cameraman die tot het intieme kliekje van boezemvrienden behoort, en Tom Barmans zus, die voor het eerst openlijk vertelt over haar broer. Geen toogpraat over Barman dus, maar een onverbloemd portret over zijn verschillende persoonlijkheden. Of zoals Mauro Pawlowski het zegt: "Tom Barman? Die man bestaat uit véél mensen."

De koortsige kruisvaarder

Voor Stef Kamil Carlens, voormalige bassist en gewezen spitsbroeder in dEUS, was het jaren geleden al een uitgemaakte zaak: "Bij Tommy bestaat maar één versnelling. En laat dat juist de allerhoogste zijn. Hij raast door het leven tegen een duizelingwekkende snelheid: hij wil alles gezien hebben, alles beleefd."

Ook zijn zus Sophie beweert onmogelijk gelijke pas met hem te kunnen houden: "In werkelijk alles wat hij doet, is hij gedreven, en competitief, en gaat hij tot het eind. Tom leeft voor zijn werk, is erg gefocust. Dat maakt hem waarschijnlijk ook zo volhardend. En koppig."

Ook manager en jeugdvriend Christian Pierre windt er geen doekjes om: "Of Barman ambitieus is? Op dat vlak is hij even verhit als de vlammenzee rond de Twin Towers nadat er een paar vliegtuigen in zijn gevlogen. En zo is hij in al zijn projecten. Het moet altijd perfect in orde zijn. Tot in de puntjes verzorgd."

Binnen de groep is Tom Barman altijd de grote stuwende kracht geweest: vandaag, nog meer dan ooit, blijft dEUS zijn verhaal, zijn levenswerk. Als een koortsige kruisvaarder trekt hij van leer, iets wat niet zelden voor wrijvingen zorgde én zorgt in de groep. Drummer Stéphane Misseghers - Toms buddy on the road - kan er over meespreken. "Barry is een enorm gedreven mens. Hij haalt op die manier ook het beste uit de mensen met wie hij werkt. Soms is hij zelfs wat té gedreven. Hij had het er bijvoorbeeld moeilijk mee om sommige doelstellingen van de groep op te geven. Toeren in de States is bijvoorbeeld geen optie meer, want dat is de vorige keer een serieuze aderlating voor ons geweest. Maar voor Barry is het bijzonder belangrijk om een legacy na te laten."

De eeuwige single

Aan zijn voormalige ambities als professionele squasher - Barman draaide tot zijn zeventiende mee op internationaal niveau - hield hij ongetwijfeld zijn grote zelfstandigheid en competitiegeest over, gelooft zijn zus. "Hij is ook vroeg het huis uit getrokken. De wijde wereld in. Zonder hulp van thuis. Die keuze heeft hem ongetwijfeld gehard. Tom heeft niet veel mensen nodig. Hij is erg sociaal, maar net zo goed een einzelgänger."

Straks wordt hij 40, maar een gezin of vaste relatie zaten er tot nu toe ook niet in. "Je moet geen Einstein zijn om te zien dat hij last heeft van bindingsangst", gelooft Alan Gevaert, huidige bassist. "Ik denk dat zijn moeder daar een belangrijke rol in speelt. Hij heeft een respect voor die vrouw - een adoratie zelfs - die in mijn ogen een beetje buiten proportie is. Zelf heb ik dat nooit gekend, omdat mijn moeder gestorven is toen ik vijftien was. Hij heeft zijn vader verloren, maar dat is toch wat anders. En ik weet dat hij ook een paar keer zwaar heeft afgezien van een relatiebreuk. Daar werden zelfs een paar nummers over geschreven. Na zo'n breuk is het niet gemakkelijk om zelfs na een jaar in een andere relatie te stappen. Wat hij dus doet, is zich focussen op de muziek, en af en toe laveert er een vriendinnetje tussendoor. Nooit een vaste relatie. Ik denk: wat hij niet in een relatie vindt, haalt hij uit de muziek. Muziek is pure noodzaak voor hem. Hij moet constant iets dóén. Een zeer gedreven figuur. Als je met hem werkt, zit er niets anders op dan: volgen."

Toch gelooft zijn zus dat Tom diep in de kern wel een familyman is. "Hij wil ooit kinderen, daar ben ik zeker van. Het is er gewoon nooit van gekomen. Ook niet bij mij trouwens. Dat is geen bewuste keuze, neen. Tja, hoe gaat dat? Soms kiest het leven een andere weg voor je."

De tegendraadse koppigaard

Als Tom van iets overtuigd raakt, dan valt hij nauwelijks nog bij te sturen. Die uitspraak komt in bijna ieder gesprek voor. Van wijken wil hij niet weten. Ook zijn boezemvriend Renaat Lambeets heeft daar een mening over: "Om die reden vinden sommige mensen hem 'nen arroganten tiep'. Alleen: daar is niets van aan. Oké, hij is recht voor de raap, maar niet uit zelfingenomenheid. Tom is verschrikkelijk intelligent - zowel verstandig als emotioneel - maar hij kan zijn mond gewoon niet houden (lacht)."

In Tempo of a Restless Soul was Lambeets als cameraman getuige van zo'n moment: een vurige discussie met zijn zus over de gevaren van een documentaire over zijn persoon. "In die eerste scène is dan nog zwaar geknipt", lacht Sophie. "Die discussie was héél heftig. Zulke twisten zijn schering en inslag aan de familietafel. Het zijn niet zozeer vermoeiende, dan wel spánnende diners. Intussen is het een running gag in de familie dat Tom en ik het nooit eens zijn. Moeder staat dan meestal tussen ons, om de gemoederen te temperen. Politiek, kunst, sociale zaken: over alles kunnen we bekvechten. Méér nog: als ik hem een compliment zou geven over zijn mooie pull, dan kun je er gif op innemen dat hij die nooit meer zal aantrekken (lacht)."

Klaas Janzoons: "Diplomatie is Toms sterkste kant niet, al is dat met de jaren wat gebeterd. De leeftijd heeft hem zachter gemaakt, zeker? De scherpe hoeken zijn er wat af. Ik vind hem vandaag in elk geval aangenamer dan hij was. Wij zijn ook closer dan ooit in de band. Ruzie maken we nog steeds, maar de verzoening komt er sneller. We blijven niet langer met frustraties rondlopen."

Christian Pierre, manager en jeugdvriend, voelt zich duidelijk ongemakkelijk om een boekje open te doen over Barman. Maar ook hij moet bekennen: "Tom is niet de gemakkelijkste om mee samen te werken. We hebben na al die jaren wel een manier gevonden om dat werkbaar te maken. Maar hij weet heel goed wat hij wil, en zulke mensen laten heel weinig marge. Het valt vaak niet mee om hem van een andere optie te overtuigen. Hij is erg koppig. Nu, ik ook. Die combinatie maakt het wel eens lastig. Maar met de jaren is er voldoende vertrouwen gekomen."

Barmans reputatie van keikop loopt vreemd genoeg altijd samen met een verwijzing naar zijn vermeende arrogantie. Terecht of niet? Sophie: "Hij kan overkomen als moeilijk, maar arrogant? Nee, dat is niet eerlijk. Tom babbelt met Jan en alleman, en staat overal voor open - zowel voor mensen als voor het leven. In Antwerpen werd hij niettemin lange tijd nageroepen op straat. Er heerste heel veel afgunst. Daar kon hij toen trouwens echt niet mee om. Gelukkig gebeurt dat niet zo vaak meer. Of hij vertelt me er in elk geval niets meer over."

De bon vivant

Koken doet de frontman van dEUS nauwelijks of niet. Of zou je een croque monsieur maken met een decennia oude Tefal tot die edele kunst mogen rekenen? Met Alan Gevaert gaat hij echter wel elke zondag lunchen, met zijn boezemvriend Renaat Lambeets gaat hij eens per week uit eten, hetzelfde geldt voor zijn zus en moeder. En als hij met Mauro niet het podium deelt, dan delen ze wel een tafel op restaurant. "Als we in het buitenland zijn, duurt het geen half uur nadat we zijn ingecheckt in het hotel of we trekken de stad in om samen iets te eten", lacht die laatste.

"De Barmannen zijn allemaal fervente restaurantgangers", knikt Sophie. "Vroeger gingen we thuis ook minstens één keer per week uit eten. Dat is nooit veranderd. Tom heeft ons trouwens zelfs een paar keer uitgenodigd in sterrenrestaurants. Hij is uitzonderlijk gul - helemaal zijn vader. Die nodigde mensen die hij ontmoette op restaurant zelfs mee thuis uit, om iets te drinken. En als die dan een mooi schilderij zagen hangen, gaf hij dat zomaar mee. Hij zou zo de kleren van zijn lijf hebben weggeschonken, ons vader. Van zulke mensen wordt snel geprofiteerd... Maar het is niet aan mij om daar een opmerking over te maken. Als ik dat toch doe bij Tom, dan krijg ik de bal meestal direct teruggekaatst: 'Ik heb u toch ook net getrakteerd', sneert hij dan. Ik zwijg dus, en denk er het mijne van."

Misseghers is er van overtuigd dat Barmans hang naar het goede leven wellicht in de weg stond van een verhuizing naar Londen - nochtans een typische zet voor iemand met zijn grote ambities. "Maar Tom heeft het meer voor de zon. Hij is echt een bon vivant. Geloof het of niet, maar hij kan af en toe een wreed relaxte gast zijn. Alleen: dat zou je niet meteen zeggen. (lacht)"

De ijdele macho

Tom Barman is een macho. Daar is zijn zus heilig van overtuigd: "Hij is een échte man. Tom wil er staan, en is ook heel ijdel. Hij heeft erkenning nodig, complimenten. Succes. Ik vraag me af hoe hij er straks mee zal omgaan, met 40 worden (lacht). Nu, de meeste mannen hebben het daar moeilijk mee, dus die angst definieert hém nu niet per se."

"Tom wil er ook altijd goed blijven uitzien. Om de drie maanden maakt hij een afspraak met een persoonlijke coach. Hij heeft sowieso een enorm goede conditie, en gaat vaak lopen. Ik denk dat hij die ijdelheid van ons moeder heeft." In Tempo of a Restless Soul krijg je trouwens een goed beeld van haar: een prachtige, aristocratische dame. "Zij is ook altijd gecharmeerd als ze aandacht krijgt, als er een foto genomen wordt. Mijn broer en zij: dag en nacht verschil met mij, eigenlijk (lacht)."

Anderzijds moet ook Sophie toegeven dat zijn wagenkeuze niet strookt met dat imago van macho. Lambeets: "De bolide waar hij mee rijdt, is voor mij hét ultieme bewijs dat Tom een zwakke plek heeft. Hij is soms te impulsief. Daar put hij ook zijn kracht en energie uit, maar soms is het ronduit lachwekkend. Vooral in zijn aankopen denkt hij niet na. Momenteel rijdt hij trots rond met een gammele Peugeot décapotable uit de jaren zeventig, die zowat uit elkaar valt. Ik waarschuwde hem dat die oldtimer niet lang zou meegaan, maar onlangs kwam hij triomfantelijk zeggen dat zijn bakske nog altijd reed. Dat een aantal onderdelen foutu waren, deerde hem duidelijk niet."

De gevoelige ziel

"Ik weet niets van economie. Ik weet enkel iets van gevoel", gaf Barman onlangs toe. Dat mag blijken: bijna iedereen die we spreken, zegt in eerste instantie: "Als je Tom echt wilt leren kennen, moet je naar zijn teksten luisteren. Daar stopt hij heel veel van zichzelf in."

Tom is bijzonder gevoelig, verduidelijkt Sophie. "Maar hij zal mij niet gauw iets komen vertellen. Ook zijn moeder niet, trouwens. Daarvoor heeft hij zijn beste vrienden, zoals Renaat. Dat zijn twee handen op één buik. Maar in zijn songs spreekt hij wel heel vrijuit tegen ons. Weet je, er is een periode geweest dat Tom en ik even uit elkaar gegroeid zijn. Dat gebeurde na de dood van onze vader. Die stierf aan alzheimer. Ik verhuisde naar Leuven en achteraf gezien, moet ik toegeven dat ik hem heb verwaarloosd. Ik ben hem helemaal uit het oog verloren. Het kwam blijkbaar niet in me op dat ook hij zijn vader kwijt was, en misschien een grote zus nodig had. Hij heeft daar zelfs een nummer over geschreven ('7 Days, 7 Weeks'). Ik vind die tekst verschrikkelijk confronterend.

"'Right as Rain' (over de dood van hun vader, BS/GVA) is ook zo'n mooi nummer. Maar omdat het zo persoonlijk is, luister ik er bewust nooit naar. De laatste keer dat die song onverwacht over me heen spoelde, was op het herdenkingsfeest van Hugo Claus. Ik zat op de eerste rij, en Tom kwam als eerste artiest op. Bij de eerste tekstregels begon ik onbedaarlijk te huilen, en ik heb níéts meer gezien van de rest van de show. Ik heb hem achteraf gevraagd om dat nooit meer te doen."

In tegenstelling tot zijn zus vindt Christian Pierre Tom iemand die wél makkelijk in zijn hart laat kijken. "Voor zijn echte vrienden is hij een open boek. Dan heb ik het wel maar over een handjevol mensen. Zelf heb ik een andere relatie met hem. Wij kunnen niet echt close zijn, omdat het zakelijke er altijd tussen staat."

Alan Gevaert nuanceert: "We spreken geregeld over de dingen des levens. Maar tegelijk ken ik ook de limieten wel. Als het over sentimentaliteit gaat - de liefde, een vriendin - dan gaat hij daar heel hard en snel over. Uit zelfbescherming."

De bezorgde huisvader

"Ik heb geen kinderen en geen vaste relatie", bekende Barman onlangs in een aantal interviews. "Dat is soms heel angstaanjagend, maar meestal heerlijk." Toch zou het hem niet gaan om het ontlopen van zijn verantwoordelijkheden. Integendeel zelfs, beweren intimi. Lambeets staaft dat met één scène uit Tempo of a Restless Soul. Daarin zou Barmans karakter perfect gedefinieerd worden. "Al zag je niet het hele verhaal in die scène. Herinner je je nog hoe hij een knetterstonede Alan Gevaert moest toespreken? Dat toonde goed hoe Tom met zijn bandleden omgaat. Hij las Alan de les omdat hij hem niet wilde verliezen. DEUS is Toms familie, en hij was bang dat het afvalscenario van de voorbije jaren zich zou herhalen: Stef Kamil Carlens, Rudy Trouvé... Daarom zag je Tom vechten om de groep, de familie bijeen te houden. Geen eenvoudige taak. Alan was op dat ogenblik verslaafd aan medicijnen. Hij kon de opnamen duidelijk niet aan. Je ziet een gefrustreerde Tom, maar net zo goed koos hij ervoor om Alan in zijn appartement te laten logeren, omdat die laatste niet onmiddellijk in een ziekenhuis opgenomen kon worden. Dat hebben we nooit vertoond in de documentaire. Maar het vormt voor mij wel een wezenlijk deel van Toms persoonlijkheid."

"Dat hij de zorg van Alan op zich nam, op een ogenblik dat hij vooral aan zichzelf - of toch de nieuwe plaat - moest denken, heeft me niets verbaasd", zegt zijn zus. "Die reflex zit nu eenmaal in onze opvoeding, om niet automatisch aan onszelf te denken." Dat maakt Tom ook de sterke frontman die hij is, vindt ze. "Er kan maar één kapitein zijn. Zo'n leidersfiguur heb ik altijd in hem gezien. Hij is een geboren leider. Nu ja, misschien niet als kind. Toen was hij verschrikkelijk timide. Altijd nam hij een afwachtende houding aan. Pas rond zijn puberteit is hij helemaal opengebloeid. Soms mis ik dat stille jongetje van vroeger."