De wereld redden raakt nooit uit de mode

De succesrijke Amerikaanse spionageserie The Man from U.N.C.L.E. liep van 1964 tot 1968 en werd op een bepaald moment in liefst 60 landen uitgezonden, bij ons op de toenmalige BRT. Het feuilleton, met Robert Vaughn en David McCallum in de hoofdrollen, werd vaak omschreven als een soort 'James Bond voor televisie', geavanceerd en gesofisticeerd, maar met iets minder seks en geweld dan de 007-films die toen alleen voor volwassenen bedoeld waren. Het zal wel geen toeval zijn dat Ian Fleming bij de vroege ontwikkeling van die serie betrokken was. Zo zou de naam 'Napoleon Solo' voor de geraffineerde Amerikaanse geheime agent door hem bedacht zijn.

In het feuilleton waren Napoleon Solo en Illy Kuryakin agenten van U.N.C.L.E., een letterwoord dat stond voor 'United Network Command for Law Enforcement'. Week na week moesten ze het opnemen tegen corrupte regeringen, megalomane wetenschappers, internationale misdaadsyndicaten en machtshongerige dictators, die een bedreiging vormden voor de wereldvrede.

Het uitgangspunt, namelijk de samenwerking tussen een Amerikaanse geheime agent en een Russische spion, was even origineel als revolutionair, want in die vroege sixties stond de Berlijnse Muur nog stevig en was de Koude Oorlog nog brandend actueel, zeker na de Cubaanse rakettencrisis van 1962.

De plannen om dit inmiddels vijftig jaar oude feuilleton te verfilmen, zijn niet nieuw. In het midden van de jaren 90 flirtte Quentin Tarantino met het idee en meer recent werkte Steven Soderbergh nog aan het project, uiteraard met George Clooney in de cast. Ook Tom Cruise bleek later geïnteresseerd, maar dat ging gelukkig niet door.

Uiteindelijk kregen de Britse producent Lionel Wigram (van onder meer de Sherlock Holmes-en de Harry Potter-films), en de eigengereide regisseur Guy Ritchie, die ooit nog een tijdje door het leven moest als 'Meneer Madonna', het licht op groen van Hollywoodstudio Warner Bros.

Frisse, moderne twist

"Als kind hield ik al, net als Guy Ritchie, van spionagefilms, zoals die met James Bond en Harry Palmer", vertelt Lionel Wigram in Rome, waar een aantal sleutelscènes van The Man from U.N.C.L.E. gedraaid werden. "Toen ik Guy indertijd leerde kennen, was hij nog totaal onbekend. Hij had net het scenario geschreven voor Lock, Stock and Two Smoking Barrels(de verbluffende gangsterfilm waarmee Ritchie in 1998 debuteerde en die ook de acteercarrières van Jason Statham en Vinnie Jones lanceerde, JT). Toen al hebben we tegen elkaar gezegd dat we ooit samen een spionagefilm zouden maken."

Met titels als Spy, Mission: Impossible - Rogue Nation, Kingsman: The Secret Service en binnenkort de nieuwe James Bond-film Spectre beleeft het spionagegenre dit jaar een heuse revival. "Ik weet ook niet hoe dat zo plots komt", zegt Wigram. "Misschien is het een cyclische beweging. Of een poging om het James Bond-fenomeen te revitaliseren, zodat het weer interessant en opwindend zou worden. Of misschien is het de tijdgeest. Op geopolitiek vlak is de wereld veranderd. Daar waar het vroeger legers waren die het verschil maakten, is het nu vooral een kwestie van geheime en inlichtingendiensten. Ik weet het echt niet. Maar het bevalt mij wel, want het blijft een van mijn favoriete genres."

De kans om hun eigen spionagefilm te maken, kregen Ritchie en Wigram nadat zij met hun Sherlock Holmes-films Warner Bros. twee stevige kaskrakers hadden bezorgd. De dankbare Hollywood-studio schotelde hen dan maar een waslijst met potentiële projecten voor, waaronder een filmversie van The Man from U.N.C.L.E. De keuze was snel gemaakt. "We zagen de mogelijkheid om een klassieke spionagefilm te maken, maar met Deen andere draai", vertelt Wigram. "Verschillend van James Bond of Jason Bourne. Niet één, maar twee hoofdpersonages, een CIA-agent én een KGB-agent. En een verhaal dat zich afspeelt in de sixties. De tijd van La Dolce Vita en van de Berlijnse Muur. Zo'n spionagefilm hadden we nog nooit gezien. En door onze ervaring met de Sherlock Holmes-films wist ik dat Guy er zeker zou in slagen om deze periodefilm toch een hedendaagse feel te geven. Door de cameravoering, de montage, de dialogen en de muziek krijgt een 'old school'-genre een frisse, moderne twist, zodat de jongere generaties het ook cool kunnen vinden. Sommigen spreken van 'Guy-isms', maar ik ben dat inmiddels de Guy Ritchie-magic gaan noemen. En die gave zal hij opnieuw demonstreren bij de King Arthur-film waarmee we nu bezig zijn."

undefined

"Het was in die vroege spionagefilms van de sixties dat de technologie een belangrijke rol begon te spelen", zegt regisseur Guy Ritchie. "Er was altijd wel sprake van zo'n spionagekoffertje en daarin zaten dan van die clever little things. Dat was een onmisbaar ingrediënt geworden. Maar zou zoiets nu nog een modern publiek kunnen aanspreken? Dat komt nu vooral grappig over. Maar dat was ook onze bedoeling. Net zoals we ook heel bewust met de muziek zijn omgesprongen. Ik ben geen voorstander van een subtiele score, op de achtergrond, die het verhaal ondersteunt. Neen, voor mij mag het, zoals bij deze film, best eens andersom zijn".

Zelf omschrijft Lionel Wigram het geheime agentschap U.N.C.L.E. als een soort 'United Nations of agencies'. Maar in de televisieserie werd nooit uitgelegd hoe een CIA-agent en een KGB-agent, in volle Koude Oorlog, net na de Cubaanse rakettencrisis, met elkaar konden samenwerken. En dus besloten Wigram en Ritchie van hun film een origin story te maken en de ontstaansgeschiedenis van U.N.C.L.E. te vertellen. Over het exacte tijdstip van het verhaal blijft de producent liever een beetje vaag: "Mid sixties." En ja, er wordt dus ook gerookt in deze film, "maar de studio heeft ons wel op het hart gedrukt om zeker niet te overdrijven", lacht Wigram.

"Indien Guy Ritchie mij gevraagd had voor een film over een loodgieter, die de hele film tot aan zijn middel in menselijke uitwerpselen moet staan, dan had ik nog ja gezegd", lacht Armie Hammer (bekend van The Lone Ranger, Entourage en The Social Network). "Alleen maar om met hem te kunnen samenwerken". Maar het universum van The Man from U.N.C.L.E. boeide hem natuurlijk ook wel. "Een van de redenen waarom het spionagegenre nu zo populair lijkt, heeft volgens mij te maken met de manier waarop alle mogelijke data momenteel door allerlei organisaties verzameld worden. Telefoonoproepen worden bewaard, e-mails worden bijgehouden, nummerplaten worden geregistreerd, enzovoort. Vroeger waren dat zaken waar alleen spionnen zich zorgen moesten om maken, maar tegenwoordig moeten we daar allemaal rekening mee houden. We kunnen voor elke boodschap die we uitsturen ter verantwoording worden geroepen. Het is alsof we allemaal spionnen zijn geworden, want we moeten altijd opletten."

Berlijn in Londen

Voor de jonge Zweedse actrice Alicia Vikander (van The Fifth Estate, The Danish Girl en A Royal Affair) bleek de onderdompeling in de jaren 60 een echte openbaring. "Het was zo'n verbazingwekkende en grensoverschrijdende periode. Er werd geëxperimenteerd met mode, met muziek, met films. De Italiaanse cinema van de sixties was just wild! Ik had zoiets nooit eerder gezien. Een film als La decima Vittima, met Marcello Mastroianni en Ursula Andress! Voor mij symboliseert en idealiseert zij helemaal de jaren 60: zo glamoureus, zo sexy, zo supercool. An incredibly beautiful creature. Deze film wil de prachtige, vergulde clichés laten zien die je verwacht van een spionagefilm uit de sixties, maar dan met de onorthodoxe wendingen die Guy Ritchie er aan geeft. Hij maakt er een moderne periodefilm van."

Voor production designer Oliver Scholl (van Independence Day, Godzilla en het aankomende Suicide Squad) kwam het er vooral op aan the fun and the flair van de jaren 60 opnieuw tot leven te wekken. De inspiratie haalde hij onder meer uit het bekijken van het originele feuilleton, maar ook van een moderne hitserie zoals Mad Men. En neen, het kolderieke spionage-universum van de Austin Powers-films was zeker geen referentie. Wat Scholl wel zorgvuldig in de gaten hield, was dat het er allemaal niet teveel sixties en dus uiteindelijk fake mocht uitzien. Bijvoorbeeld wat de architectuur van de locaties betreft. "Bij sommige periodefilms zie je echt hoe ze hun best gedaan hebben opdat álles zou kloppen. Maar dat is niet realistisch. In een stad staan toch ook altijd gebouwen uit verschillende periodes door en naast elkaar. Rome wordt niet voor niets de Eeuwige Stad genoemd. Om hier een sixties-sfeer te creëren, moesten we gewoon uit de buurt van te moderne of te hedendaagse gebouwen blijven. Het leuke aan onze job is het creëren van een continuüm: op een studioset in Engeland springt iemand uit het raam en als hij wegloopt, moet de kijker kunnen geloven dat hij zich ergens in Italië bevindt. En het geeft ook een kick om een stuk Berlijn na te bouwen op het terrein van een Britse studio. Of zelfs in de straten van Londen. Yes, we faked Berlin (lacht)."

Wat de kledij betreft, wou kostuumontwerpster Joanna Johnston (van onder meer Forrest Gump, Saving Private Ryan en recent Mission: Impossible - Rogue Nation) liever weg van de vroege jaren zestig, "want met Mad Men en dat soort dingen hebben we die periode nu wel gehad. Dus zocht ik mijn inspiratie meer rond 67 en 68. Qua design in het algemeen vind ik dat een bijzonder boeiende en opwindende periode. Er was toen werkelijk van alles aan de gang, zeker in Groot-Brittannië. Heel stijlvol en elegant. Iemand als Napoleon Solo (rol van Henry Cavill, bekend van The Tudors, Man of Steel en het aankomende Batman v Superman) is een spion, maar hij geeft zich graag uit voor de perfecte gentleman. Zijn kostuums worden gemaakt op Savile Row, zijn hemden in Jermyn Street en zijn schoenen zijn handwerk. Allemaal zeer scherp en precies. Voor de kledij van Illya Kuryakin (rol van Armie Hammer) heb ik inspiratie gezocht bij Steve McQueen, cool en relaxed. En ook een beetje bij Jean-Paul Belmondo en Alain Delon. Het verschil tussen beide mannen moest sowieso opvallend zijn. Napoleon draagt kostuums, terwijl Illya meer de man is van separates (combineerbare kledingstukken, JT). Er is geen verwarring mogelijk. Kleren ontwerpen voor een personage als Victoria (rol van Elizabeth Debicki, JT), een superrijke, ongelooflijk elegante baddie, was ook een cadeau. Voor haar heb ik mij laten inspireren door Marisa Berenson, een beroemde mannequin en socialite. Sloom en sexy."

Ook dit nog: bij de filmversie van het populaire politiefeuilleton Starsky and Hutch leenden de originele acteurs David Soul en Paul Michael Glaser zich voor een cameo. Maar bij The Man from U.N.C.L.E. moet er niet uitgekeken worden naar een gastrolletje voor Robert Vaughn en David McCallum. "We hebben wel even met dat idee gespeeld", geeft producent Lionel Wigram toe. "Maar uiteindelijk vonden we het niet passen bij de toon van de film. En die is: funny, maar zeker geen parodie".

Het moest stijlvol blijven. Vandaar ook een van de betere reclameslogans voor deze sixties-spionagefilm: Saving the world never goes out of style.

The Man from U.N.C.L.E. draait vanaf woensdag 19/08 in de Belgische bioscopen.