De ware (en teleurstellende) identiteit van ‘de geest van Kiev’, de superpiloot die 40 Russische vliegtuigen neerschoot

Ruslands grootste nachtmerrie en de trots van Oekraïne, de held die zes Russische gevechtspiloten versloeg, de verdediger die Oekraïne naar de overwinning zal helpen. Het zijn de woorden waarmee de Oekraïense ex-president Petro Porosjenko in de begindagen van de oorlog hoog van de toren blies over één specifieke gevechtsvlieger.

Het onderwerp van die lofzang? ‘De geest van Kiev’. Een anonieme MiG-29-piloot die moeiteloos het ene na de andere Russische toestel wist neer te halen, in de afgelopen paar maanden al zeker veertig stuks, zo gaat het verhaal. Afgelopen weekend dacht de Britse krant The Times nog de ware identiteit van de mysterieuze piloot te hebben achterhaald: Stephan Tarabalka, een 29-jarige majoor die was gedood door Russische troepen, zo meldde de krant.

Mythe

Maar de ‘geest van Kiev’ blijkt niets meer dan zijn naam al doet vermoeden: een mythe. Want hoewel Tarabalka inderdaad op 13 maart om het leven kwam, moesten de Oekraïense autoriteiten zondag toegeven dat er nooit een piloot is geweest die eigenhandig veertig vijandige toestellen wist neer te halen. Het is een superheldenlegende, bedacht door Oekraïners, schrijft de luchtmacht op Facebook. “De geest van Kiev belichaamt een collectief van piloten van de veertigste tactische brigade die het luchtruim boven Kiev verdedigt.”

In het bericht vraagt de Oekraïense luchtmacht om ‘de basisregels van informatiehygiëne’ in acht te nemen, en dus het verspreiden van nepnieuws en oorlogsfabels te voorkomen. Het is opvallend, aangezien het de Oekraïense veiligheidsdienst SBU was die in de begindagen van de oorlog als eerste melding maakte van de heldhaftige MiG-29-piloot. Er werd door Oekraïense autoriteiten zelfs een video gedeeld over de anonieme superheld die “het luchtruim boven Kiev domineert”.

Deze militaire propaganda is nuttig om de moraal in oorlogstijd hoog te houden, aldus de Oekraïense militaire historicus Michail Zjirohov. Tegenover de BBC zegt hij dat de propaganda nodig is, omdat de omvang van het Oekraïense leger schril afsteekt tegen die van de Russen.

De echte Oekraïense gevechtspiloot die dankzij The Times heel even de ‘geest van Kiev’ belichaamde, kreeg postuum alsnog een bijna mythische titel. Tarabalka werd door het ministerie van Defensie gekroond tot ‘Held van Oekraïne’.