Ruinerwold
De vader die zijn gezin opsloot, bouwde een online universum
Gerrit Jan van D., die zichzelf en zijn kinderen negen jaar lang verborgen hield, toonde zich online al die tijd een open boek. Als ‘John Eagles’ zette hij video’s op Facebook en onderhield hij een eigen Wikipedia. Over opvoeding schreef hij: ‘Je moet de boom vele malen snoeien.’ Hij wordt vandaag voorgeleid bij de rechter.
Een oudere man met een volle, grijze baard buigt, trekt, strekt. Een gelijkmatiger beweging is amper denkbaar. “De roeimachine is af”, schrijft ‘John Eagles’ in een toelichting onder het filmpje. “Hij werkt erg goed en biedt goede training voor vele delen van het lichaam.”
Op de achtergrond klinkt een stemmige klarinet, een houten schutting ontneemt verder zicht. Toch zagen we de witte muren met groene deuren vorige week maar al te vaak op dronebeelden van boven de boerderij in Ruinerwold. In beeld snuffelt de hond die de buren steeds hoorden blaffen.
Vandaag wordt Gerrit Jan van D. (67 jaar) voorgeleid bij de rechter-commissaris (in Nederland ook wel de rechter van het vooronderzoek in strafzaken, Red.). Hij wordt verdacht van het medeplegen van vrijheidsberoving van zijn zes kinderen, witwassen en “het benadelen van de gezondheid van anderen”.
Een grotere paradox lijkt niet denkbaar: de man die zichzelf en zijn kinderen negen jaar lang buiten het zicht van instanties en omwonenden hield, zoals vorige week dinsdag bekend werd, zet videobeelden van zijn dagelijkse lichamelijke oefening doodleuk op Facebook. Onder een schuilnaam weliswaar, maar toch.
Gerrit Jan van D. is ‘John Eagles’. Voor de buitenwereld was hij al die tijd onzichtbaar. Maar online, zo blijkt nu, toonde hij zich een open boek. Beter gezegd: een heel dik open boek. De Facebook-pagina, waarop hij zelfs kattenfoto’s post, is het topje van de ijsberg.
‘John Eagles’ huist in een digitaal adelaarsnest: ‘Eagles Rock Wiki’. Geen eigen pagina op Wikipedia, maar een volledig eigen Wikipedia. Duizenden zelf geschreven Engelstalige lemma’s. Wie begint met klikken, kan blijven klikken.
“Adelaarsnest Wiki biedt trainingen en studievakken in een scala aan onderwerpen, gericht op het creëren van een betere wereld voor iedereen”, luidt de introductie. En in de verantwoording staat: “Het werken aan deze website is een manier om een duurzame band met God te bouwen.”
Eerder bleek al dat Van D. streefde naar een zelfvoorzienend bestaan in de natuur. Nu blijkt ook zijn geloof homemade.
Spirituele en religieuze principes, Bouwen aan een betere wereld, God ontmoeten, De principes van economisch herstel, De werking van de menselijke geest, Het einde van het Kwaad, Goddelijke lichamelijke oefening. Maar ook: Het beginnen van een moestuin, Onkruidbeheersing en de kunst van het maken van goede compost (“Belangrijk bij het krijgen van goede compost is het juiste mengsel van materialen”). Geen aspect van het bestaan is over het hoofd gezien.
Dit is modern monnikenwerk, de getuigenis van een parallel digitaal universum, de administratie van een Andere Orde, het resultaat van de arbeid van een pleitbezorger met de hoogste mate van toewijding. Dit is het wonderbaarlijke evangelie van Gerrit Jan van D.
Zeer uitgebreid is het ‘tuindagboek’, een met eigen foto’s geïllustreerde instructie voor het zaaien en telen van allerlei soorten groenten en fruit. Van aardbeien tot rapen, van peterselie tot witte kool. Er zijn ook eigen foto’s van kalkoenen, kippen en ganzen. Dit is autarkie voor beginners.
Op sommige dagen, zo leert de ontstaansgeschiedenis ons, deed ‘John Eagles’ meer dan honderden bewerkingen per dag. Hij begint ermee in december 2011. Volgens de burgemeester van gemeente De Wolden woont het gezin dan mogelijk al een jaar heimelijk in het dorp Ruinerwold. De kinderen (inmiddels 18 tot 25 jaar) zijn dan tussen 10 en 17 jaar.
‘John Eagles’ studeerde psychologie, meldt hij. Net als Gerrit Jan van D., weet de Volkskrant uit gegevens van een koopakte uit het Kadaster. De teksten over het ‘huis als minikosmos’ zijn dezelfde als op de inmiddels verdwenen website van de speelgoedwinkel Natural Homes in Zwartsluis, waarvan Van D. in de periode 2004-2008 eigenaar was. Oude bekenden herkennen hem op foto’s.
Opvallend detail: het werk aan het digitale adelaarsnest stokt in 2016. Jan, de zoon van Gerrit Jan, vertelde in het café in Ruinerwold dat zijn vader ‘drie jaar geleden’ een herseninfarct kreeg. Pas in 2019 keert John Eagles weer terug en werkt hij in een trager tempo aan zijn teksten.
De godsdienst van ‘John Eagles’ is een religieuze potpourri. Hij beroept zich op klassieke elementen van het oudtestamentische christendom, zoals God als Opperwezen, aartsvaderen als Abraham en engelen. Maar er zijn ook boeddhistische invloeden en newageachtige lemma’s over aura’s en wielen van energie, over chakra’s en tai chi.
Het verenigen van wereldreligies behoort volgens het pseudoniem van Van D. tot de mogelijkheden. Zijn geschriften bevatten ook sporen van het gedachtegoed van de Koreaanse Moon-sekte en de Verenigingskerk. Daarvan was Van D. in de jaren 80 korte tijd lid.
De nickname ‘John Eagles’ koos Gerrit Jan van D. waarschijnlijk niet zomaar. John toont gelijkenis met Johannes, apostel van Jezus en evangelist van diens wandel. De adelaar was Johannes’ symboolgestalte, leert het Bijbelboek Openbaringen. In diens evangelie nemen de woorden een hoge (filosofische) vlucht, en hij doorziet met zijn scherpe blik Gods geheimen. Eagles citeert ook vaak indianen, voor wie de adelaar – de zenit – alles van boven overziet.
Uit de teksten blijkt niet dat Van D. zichzelf als messias zag, eerder als een boodschapper. Opvallend: een teruggetrokken bestaan of afzondering is geen thema. Het ‘einde der tijden’, waarvoor de familie volgens eerdere geruchten zou schuilen, verkondigt hij ook nergens. Wel beweert hij terloops dat hij ooit ‘52 openbaringen in minder dan drie weken tijd’ ontving, van ‘toonaangevende engelen’.
Dit spoort met het verhaal van de Verenigingskerk, die vorige week verklaarde dat Van D. meende dat hij bovennatuurlijke boodschappen had gekregen. Zijn voormalige kennissen vonden dat hij gek geworden was.
Zijn eigen evangelie kent buiten het gezin nauwelijks aanhangers. Over ‘Goddelijke lichamelijke oefening’ en tuinieren houdt hij goed gevolgde Facebook-pagina’s bij. Maar zijn spirituele blog heeft slechts 21 volgers, en de adelaarswiki telt behalve hem zeven nagenoeg passieve contribuanten. Drie personen uit zijn digitale vriendenkring waren actief om met podcast, video of Facebook-pagina’s de geschriften van Eagles te verspreiden.
Opvallend is de vermelding van ‘Joseph Greenwood’ als coauteur in de sectie ‘Kasten maken’. Samen met Van D. is de 58-jarige Oostenrijkse meubelmaker Josef B. aangehouden. Hij was de huurder van de boerderij in Ruinerwold. Staat hij ook op de foto van twee mannen met baarden in het buitenzwembad?
We weten het niet. Het evangelie van Gerrit Jan is universeel. Verwijzingen naar zijn eigen kinderen of Ruinerwold ontbreken. Zelfs het woord ‘Nederland’ komt maar één keer voor in de immense encyclopedie: in een uitgebreide beschrijving van de teeltwijze van Kapucijners.
Op Facebook is ‘John Eagles’ iets persoonlijker. Zijn lange haar, zegt hij, verwijst naar “oude stammen met een hemelse missie, lang geleden”. Hij is geregeld actief in beeld. “Zit je te veel achter je computerscherm, doe deze oefening dan tussendoor”, schrijft hij bij een filmpje van een buikspieroefening.
Ook vertelt hij dat hij zwemt in de voormalige mestkelder van de oude stal, waarin ze een ondergronds binnenzwembad van 11 bij 3 meter hebben gemaakt. “Mede bedoeld voor onze leerlingen, als het opleidingscentrum gereed is.” Allerlei cursussen biedt Eagles digitaal aan: Goddelijke Principes, mentale begeleiding, gevechtskunst, tuinieren, natuurlijk bouwen. “Ik ben de afgelopen dertig jaar bezig geweest dit voor te bereiden.”
Het schoolverleden van zijn eigen kinderen komt aan de orde op zijn blog, in een pleidooi voor thuisonderwijs volgens het principe van de huiskerk. Zijn kinderen gingen ooit naar een ‘soort private school’ in de buurt, schrijft ‘John Eagles’. Hij raakte betrokken bij het onderhoud van de schooltuin, en werd later zelfs gevraagd als voorzitter van het ouderbestuur. Totdat de inspectie “leraren dwong te handelen naar officiële overheidsregels”. Daarna haalde Van D. zijn kinderen van school.
Uit archiefstukken blijkt dat de Onderwijsinspectie na de millenniumwisseling kritiek had op de ‘zwakke’ Vrijeschool in Meppel. De huidige directeur van de Vrijeschool, Harry Drenthe, bevestigt dat de oudste drie kinderen van Gerrit Jan van D. destijds de Vrijeschool bezochten. Later zijn zij het gezin ontvlucht, maakte de familie vorige week bekend.
In de buitenwereld hoorden de buren nooit kindergeluiden bij de boerderij in Ruinerwold. Ook in de digitale wereld blijven de kinderen nagenoeg onzichtbaar. Op zijn accounts staan nergens foto’s van zijn gezin. Wel heeft hij enkele schetsen gemaakt van kinderen in een yogahouding. Zij doen oefeningen die hij niet meer kan. In een reactie op een vraag van een Facebook-kennis schrijft hij dat hij in ‘zijn huis, een oude boerderij’, training geeft aan ‘enkele personen’. Later stelt hij dat hij het liefst werkt binnen ‘familiestructuren’.
In een ander bericht schrijft Van D. uitgebreider over het opvoeden van kinderen. “Als je een fruitboom mooi wilt laten groeien en overvloedig fruit wilt laten geven, moet je hem uitbundig en vaak bemesten. Je moet de boom vele malen snoeien, maar je snijdt de wilde scheuten niet af als ze doorschieten. Je wacht tot de winter, als de boom in rust is, en dan snoei je enkel het hoogst noodzakelijke. Elke boom ontwikkelt zich op zijn eigen manier. Het grootbrengen van kinderen is net zo.”
Jan, de zoon van Gerrit Jan, was 25 jaar toen hij vorige week de politie liet bellen.
