De tornado kwam en Mayfield verdween: ‘Dacht dat ik met huis en al verzwolgen zou worden’

Het begon met stilte. Milton Sampson, 53, stelde net zijn dochter aan de telefoon gerust. Geen zorgen, zei hij, de storm had hem gemist. De sirenes waren vrijdagavond juist gestopt met loeien. Bellend liep hij zijn badkamer binnen – en toen plopten zijn oren. Sampson werd tegen de grond gesmeten. Zijn ramen sprongen. Stukken schroot schoten als kogels door zijn buitenmuur naar binnen. “Ik dacht dat ik met huis en al zou worden verzwolgen.”

Seconden later was het voorbij. Hij leefde nog. Wankel liep hij naar buiten. “En toen zag ik wat er was gebeurd.” De huizen van zijn naaste buren, zijn overburen: allemaal weg. Alleen dat van hem was nog intact. Als verdoofd keek Sampson toe hoe zijn bejaarde overbuurvrouw zich voortsleepte over het asfalt, door de tornado naar buiten gesleurd terwijl haar huis ineenstortte.

Nu, een dag later, staat hij bij het krieken van de ochtend te huilen voor zijn deur. “Moet je toch zien!” Het centrum van Mayfield, Kentucky, is niet zozeer door een tornado getroffen; het is gedecimeerd.

Verwoesting

Afgelopen vrijdag en zaterdag trok een serie stormen een pad van verwoesting door het middenwesten van de Verenigde Staten: negentien tornado’s, in zes staten, met bijna honderd doden tot gevolg. Dat aantal loopt nog altijd op. Volgens president Joe Biden is het een van de grootste uitbraken van tornado’s ooit in de Amerikaanse geschiedenis.

In Illinois raasde een tornado dwars door een magazijn van internetreus Amazon, zes werknemers kwamen om. In Arkansas stortte een bejaardentehuis in, zeker één dode, en stierf iemand anders in een supermarkt. In de staat Tennessee overleden minstens vier mensen, in Missouri vooralsnog één. De meeste doden vielen in Kentucky. Daar is de noodtoestand uitgeroepen.

Met zeventig doden en honderden ontheemden is Mayfield het epicentrum van de verwoesting. De tornado die de stad doorkruiste, zou meer dan 300 kilometer hebben afgelegd. Waar eerst woonwijken stonden, reikt het zicht nu tientallen meters: een puinberg met her en der het restant van een muur of een kale boomstam. Lantaarnpalen zijn geknakt, stroomdraad verspert de straten als slap getrokken elastiek. Van een historisch pand staat alleen nog een bakstenen buitenmuur overeind met daarop een muurschildering. ‘Mayfield, more than a memory’, leest die. Het scheelt niet veel.

Bergingsmissie

“Ik ben bang om terug te gaan”, zegt reddingswerker Dustin Wilson (34) op een parkeerplaats even buiten het centrum. “Ik weet wat we gaan vinden.” Wilson heeft een ruwe baard, een tatoeage op zijn wang en tranen in zijn ogen. Wat voor hem begon als een reddingsactie is veranderd in een bergingsmissie.

Zijn werk vindt plaats bij Mayfield Consumer Products, een kaarsenfabriek aan de stadsrand waar op het moment van de storm zeker 110 mensen aan het werk waren. Tientallen worden nog vermist. Zaterdag wist een van de bedolven werknemers contact te leggen via een livestream op Facebook. De kans dat er nu nog overlevenden onder het puin vandaan komen, wordt nihil geacht.

Wilson bestuurt een heftruck waarmee hij de brokstukken afvoert die een collega met een grijparm lostrekt. Die collega trilde gisteren als een rietje. “Hij vond al drie lijken”, zegt Wilson. “Ik alleen een rijbewijs van een jonge vrouw. Ik heb haar naam op Facebook ingetikt.” Hij schraapt zijn keel. “Ik ben bang dat we haar vandaag gaan vinden.”

Tornado’s zijn niet zeldzaam in dit deel van de VS, maar wel in deze tijd van het jaar. “Dit gebeurt omdat het zo warm is”, zegt Wilson. Het gras ziet wit van de vorst, maar de temperatuur overdag loopt op tot 17 graden. “Dat hoort hier niet in december.” Ook zouden tornado’s steeds vaker, zoals dit weekend, voorkomen in clusters. President Biden leek zaterdag te hinten op een verband met klimaatverandering: “We weten dat alles meer intens is wanneer het klimaat opwarmt. Duidelijk heeft dat invloed hier.”

De tijd dringt. Dustin Wilson rookt een laatste sigaret, stapt in zijn pick-uptruck en vertrekt naar de fabriek in het kielzog van een kolonne pantservoertuigen.

Badkuip

Milton Sampson bidt voor een kennis die in de kaarsenfabriek aanwezig was. Iedereen hier kent wel zo iemand. Al zijn buren zijn – vooralsnog – in leven.

Toen hij zijn buurvrouw zag, kon hij even niet bewegen. Daarna kwam hij in actie. Ook hij heeft al een dag niet geslapen. Steeds weer vond hij nieuwe mensen: een echtpaar met alleen een matras tussen hen en hun ingestorte dak, een vrouw buiten in een badkuip, een man klem onder een elektriciteitsmast.

“Waar we nu staan, stond gisteren nog gewoon een huis”, zegt hij. Van het bouwwerk is geen geraamte meer te zien – slechts puin, spullen, een leven door de wind verspreid. Sampson wist de inwoonster met twee gebroken benen onder het puin vandaan te halen. Urenlang probeerde hij haar warm te houden in de stromende regen.

Zaten deze mensen dan allemaal gewoon thuis? Het stormalarm werd toch geluid? “Ja, maar wat kun je doen?”, zegt Sampson. “Dit is geen rijke buurt. Wij hebben hier geen schuilkelder. Er is hier geen protocol.” Het enige wat je kunt doen, is het sterkste punt van een zwak huis opzoeken. “Bij mij bleek dat gelukkig de badkamer te zijn.”

Op de vraag of hij en zijn buren zonder verdere voorzieningen niet weerloos zijn tegen dit soort stormen, schudt hij het hoofd. “De truck van mijn buren is als een kegel door de muur gegooid en tien meter verder gevonden.” Hij wil zeggen: welk huis is daartegen bestand?

Terwijl Sampson druk was met helpen, was hij vergeten dat hij al die tijd zijn dochter nog aan de lijn had. De telefoon zat in zijn broekzak. “Zij wist niet wat er gebeurde. Ze hoorde alleen het geschreeuw en gekerm van mijn buren.” Nu begint hij onbedaarlijk te snikken. “Ze dacht dat ik er geweest was. Maar ik ben er nog.”