De toekomst van Noord-Ierland wordt ongemeen spannend: ‘Wie weet splitst Noord-Ierland zich af van het Verenigd Koninkrijk’

Vóór Kerst vroeg je je nog af of Boris Johnson het nieuwe jaar wel zou halen als premier – dat bokste hij voor elkaar. Hoe schat je zijn kansen in 2022?

‘Johnson vecht voor zijn bestaan. De grote Brexit-ambities die hij twee jaar geleden aankondigde, willen nog niet echt van de grond komen. De coronacrisis kwam ertussen, en die gooit alles overhoop.

‘Door de coronamaatregelen die hij doorvoerde, is zijn conservatisme ondergesneeuwd geraakt. Nu staat Johnson onder druk van zijn partij en lijkt hij zijn ‘innerlijke conservatief’ herontdekt te hebben: tijdens de feestdagen besloot hij het land open te houden, ondanks de oprukkende omikron.

‘Als corona komend jaar eindelijk luwt, breekt het uur van de waarheid aan: kan hij zijn grote plannen waarmaken? Wat dat betreft is het een belangrijk jaar.’

In februari is de Brexit twee jaar oud. In hoeverre wordt duidelijk wat de gevolgen van het vertrek uit de Europese Unie zijn?

‘Dat is lastig te beantwoorden omdat de pandemie de hele zaak vertroebelt, zeker als het gaat om cijfers. Als het voorbij is, zoals je hoopt, dat kan Boris Johnson niet meer wijzen naar de coronacrisis en wordt het duidelijker wat het vertrek met het land gedaan heeft.’

‘Een klein voordeel: hoe langer het duurt, hoe minder emotie een rol speelt bij de onderhandelingen. Het Verenigd Koninkrijk en Europa zijn er niet over uit wat er moet gebeuren met de financiële afhandeling van de Brexit. Behouden de Britten wel of geen toegang tot de Europese markt? De EU heeft in eerste instantie gezegd: die komt er niet zomaar. Maar nu beseft de EU ook dat het belangrijk is dat het Verenigd Koninkrijk betrokken blijft: als dat niet gebeurt, zal dat pijn doen voor bedrijven op het vasteland. De rede zal zegevieren, in plaats van de emotie.’

Welk deel van het Verenigd Koninkrijk moeten we extra in de gaten houden dit jaar?

‘Noord-Ierland, waar in mei verkiezingen zijn. Normaal gesproken hebben de pro-Britse partijen daar de meerderheid, maar de kans is aanwezig dat Sinn Féin voor het eerst in de geschiedenis de grootste partij wordt. Sinn Féin, de enige echt linkse partij, behoort tot de politieke tak van de IRA, die voor hereniging van de twee Ierlanden pleit.

‘Ook in Dublin, in groot-Ierland, gaat Sinn Féin in de peilingen aan kop. Als Sinn Féin in mei inderdaad wint in Noord-Ierland, dan zal er op termijn een referendum komen, een border poll. En wie weet splitst Noord-Ierland zich dan af van het Verenigd Koninkrijk.

‘Noord-Ierland is een conservatief land waar de nadruk ligt op multinationals, al heel lang. Eigenlijk zijn er twee economieën: die van de multinationals en die van de gewone mens. De bevolking heeft de afgelopen jaren erg geleden onder de lockdowns, vandaar de populariteit van Sinn Féin, de partij die verandering belooft. Het zou uniek zijn als Sinn Féin de grootste wordt. Dan wordt Michelle O’Neill, het gezicht van het moderne Sinn Féin, premier. In groot Ierland staat Mary Lou McDonald aan het roer van de partij. Als ze winnen, leidt dat tot feminisering van de politiek, dat zou leuk zijn.’

Wat zijn de gevolgen van een eventuele afsplitsing voor het Verenigd Koninkrijk?

‘Noord-Ierland is voor veel Britten een ver-van-mijn-bedshow. Het land wordt van oudsher geassocieerd met problemen en is een arm deel van het koninkrijk, dat meer geld kost dan het oplevert. Toch zal een eventuele afsplitsing een zware klap zijn voor Boris Johnson. Je wilt niet die premier zijn die het Verenigd Koninkrijk kleiner achterlaat dan het was. Bovendien is het gezichtsverlies: bij brexiteers leeft de overtuiging dat de Europese Unie altijd al heeft gedacht dat het opgeven van Noord-Ierland de prijs is van de Brexit. Dan heeft de EU dus gewonnen.

‘De ironie wil dat de helft van de bevolking in Noord-Ierland zich super Brits voelt. Nergens in het Verenigd Koninkrijk hangen zoveel foto’s van de koningin aan de muur als daar. Dat deel van de Noord-Ieren zal zich verraden voelen. Wat overigens ook een probleem vormt voor Ierland: als dat Noord-Ierland opneemt, krijgt het te maken met honderdduizenden inwoners die tegen de hereniging zijn. Dat is een recept voor onrust.’

Gelukkig ligt er in 2022 ook nog wat leuks in het verschiet: Queen Elizabeth zit volgend jaar zeventig jaar op de troon. Wordt dat groots gevierd?

‘Ja, nog nooit in Engeland of elders in de wereld heeft een vorst zo lang op de troon gezeten. Het platinum jubileum wordt gevierd in juni. Heel het Verenigd Koninkrijk krijgt twee extra vrije dagen en door het hele land zijn festiviteiten: straatfeesten, concerten en een processie over de Theems.

‘Ik hoop dat ze het haalt, ze is toe aan wat goed nieuws. Ook voor haar was het een zwaar jaar, met het overlijden van prins Philip en de beschuldigingen aan het adres van haar lievelingszoon Andrew. De veroordeling van Ghislaine Maxwell afgelopen week is slecht nieuws voor de koningin. Als Maxwell gaat meewerken aan het onderzoek en ze Andrew erbij betrekt, zou dat rampzalig zijn voor het Britse koningshuis. Dat is iets om naar uit te kijken, als journalist dan.’

Wat is de belangrijkste vraag waarmee jij dit jaar ingaat?

‘Of alles weer normaal wordt. Ik zie Nederland plannen ontstaan voor een nieuw normaal, bijvoorbeeld om de feestdagen in de zomer te vieren. In Engeland is dat minder het geval, hier willen ze gewoon alles bij het oude houden. Je ziet langzaam het tij keren in de publieke perceptie: mensen merken dat het leven gewoon kan doorgaan.

‘Vorige week zat ik nog in een vol voetbalstadion. Dat gaat gewoon door, mits je een bewijs van vaccinatie of negatieve test kan laten zien. Ik kan niet wachten tot het weer helemaal normaal is en ik weer zorgeloos naar het vasteland kan reizen.’