De steenrijke computerwetenschapper die de mediaoorlog stuurt

Hij heeft een modeltreinset van bijna drie miljoen euro, maar vervolgde de makers omdat ze "twee miljoen te veel hadden gevraagd". Hij sponsort een chemicus die op een schapenranch menselijke urine verzamelt en daarmee een middel wil maken om het leven te verlengen. En hij koestert een enorme wapencollectie, waaronder het exemplaar van Arnold Schwarzenegger in The Terminator.

Toch is de Amerikaanse belegger Robert Mercer (70) niet zomaar een rijke excentriekeling die niets met onze levens te maken heeft. Hij stuurt met zijn centen en uitmuntende kennis over big data de oorlog tegen de traditionele media.

Dat blijkt onder meer uit een testje van reporter Carole Cadwalladr in de Britse krant The Guardian. Wie ‘the mainstream media is’ in Google intikt, krijgt automatisch allemaal negatieve aanvullingen van die zin, zoals ‘dead’, ‘fake’ en 'unreliable'. Specialisten weten dat dat enkel kan als daar een strategie achter zit. Robert Mercer is daar een peetvader en sponsor van.

In de top van de zoekresultaten staat vervolgens zo goed als altijd een artikel van het rechts-conservatieve Centre of Global Research, de controversiële ultrarechtse Amerikaanse nieuwssite Breitbart.com of van CNSnews. En die laatste twee leiden rechtstreeks naar de miljonair met de dure treintjes. Want CNSnews blijkt eigendom van Media Research Center, dat zich profileert als ‘Amerika’s mediawaakhond die de linkse vooroordelen in het nieuws neutraliseert’ en dat het gros van zijn financiering van Mercer krijgt, namelijk zo’n 9,4 miljoen euro de laatste tien jaar.

Datzelfde bedrag had Mercer ook veil voor Breitbart. Het was met dat geld dat wijlen oprichter Andrew Breitbart en zijn opvolger Steve Bannon, nu hoofdstrateeg voor Donald Trump, erin zijn geslaagd uit te groeien tot de op 28 na meest populaire site in de VS, met twee miljard pageviews per jaar.

Trump

Verwonderlijk is het niet dat Mercer media van alt-right of alternatief rechts sponsort. De enigmatische zeventiger uit New Mexico, die op Long Island op een enorm domein woont dat hij ‘Het uilennest’ doopte, schermt zich erg af van de buitenwereld. Maar uit waarin hij zijn centen stopt, blijkt zijn politieke overtuiging.

Zo financiert hij organisaties en figuren die de doodstraf promoten, twijfel zaaien over klimaat- en andere wetenschap, actie voeren tegen abortus en zich verzetten tegen een moskee op Ground Zero in New York. Ook was hij de grootste individuele donor in de Republikeinse campagne. Tussen 2010 en 2016 gaf hij 30 miljoen euro, waarvan 10 aan kandidaat Ted Cruz.

Toen die door Trump werd verslaan, koos Mercer prompt voor hem en gooide hij daar bijna 13 miljoen euro tegenaan, waarmee hij diens grootste sponsor werd. In ruil werd Mercers dochter Rebekah één van de leden in Trumps transitieteam.

Al die centen heeft Mercer verdiend als briljante computerwetenschapper en als co-CEO in een van de meest geheimzinnige hedgefondsbedrijven, Renaissance Technologies. Dat zet met succes data-analyse en kunstmatige intelligentie in om 'de slimste op de markt' te zijn.

Vandaag reikt Mercers invloed echter verder dan financiële steun aan rechtse organisaties, media en politici. Zo werkte hij mee aan de brexit en de overwinning van Trump door ook initiatieven te spijzen die kiezers en mediaconsumenten via algoritmes en big data manipuleren.

Met Bannon richtte hij het Government Accountability Institute op, dat op basis van datajournalistiek straffe verhalen brengt die altijd exclusief de politieke tegenstander schaden. En ondertussen heeft Andy Wigmore, de communicatiedirecteur van de Britse Leave-campagne, verklaard dat Mercer gratis de diensten van zijn data-analysebedrijf Cambridge Analytica (CA) aanbood. “Want Nigel Farage is een goede vriend van de Mercers”, zegt Wigmore.

Ideeënoorlog

CA verzamelt persoonlijke data via sociale media om dan doelgerichte boodschappen, artikels en links te sturen, soms via ‘bots’ die net mensen lijken maar een voorgeprogrammeerde ideeënoorlog voeren.

De universitairen aan de basis van het onderzoek maken zich zorgen nu de technologie in handen is van Mercers bedrijf. “Het gaat om erg gesofisticeerde technieken waarmee je gedrag kunt voorspellen en controleren”, zegt een van hen, Aleksander Kogan.

Tijdens de Amerikaanse verkiezingen bemachtigde CA profielen van bijna alle 220 miljoen kiezers en momenteel dingt SLC, het bedrijf achter CA, mee naar lucratieve contracten met de regering-Trump. SLC is gespecialiseerd in het beïnvloeden van het gedrag van grote groepen via technologie.

Degenen die ongerust zijn, hebben het over ‘een informatieoorlog’ waarin niemand zicht heeft op wie aan de knoppen zit. Maar zonder Robert Mercer zou een en ander alvast niet mogelijk zijn.