‘De Sporza-redactie stond bekend als een plek die je als vrouw absoluut moest mijden’

‘Er is geen plaats voor discriminatie, haat en vuilbekkerij.’ In een interne mail stelt de VRT dat de seksistische opmerkingen van Eddy Demarez een uitzondering zijn op de Sporza-redactie. Maar meerdere ex-medewerkers spreken dat tegen.

“De VRT maakt geen onderscheid tussen mensen op basis van hun geslacht, geloof, huidskleur of seksuele geaardheid.” In een uitgelekte mail aan zijn personeel reageerde VRT-CEO Frederik Delaplace zondag op de commotie die ontstond toen Sporza-commentator Eddy Demarez zaterdag seksistische en homofobe opmerkingen over de Belgian Cats maakte.

Het zijn woorden die in het verkeerde keelgat schieten bij meerdere vrouwen die in het verleden voor de sportredactie werkten. Zij zeggen dat het gedrag van Demarez geen geïsoleerd geval is. “Sporza is een machoclub waar vrouwen enkel welkom zijn als ze meelachen met de seksistische grappen van hun mannelijke collega’s”, vertelt V.B. Zij liep in 2014 zes maanden stage op de redactie, maar raakte naar eigen zeggen ‘gedegouteerd’ door de werksfeer die er heerste.

“Het seksisme was er alomtegenwoordig”, zegt B., die vandaag actief is als advocate. “Vrouwen kregen regelmatig denigrerende opmerkingen te horen en hun werk werd sneller en persoonlijker bekritiseerd dan dat van mannen. Toen een journaliste een matige reportage afleverde, werd er bijvoorbeeld meteen naar haar gender verwezen. ‘Nu hebben we een vrouw om de diversiteitsquota te halen en kijk wat ervan komt’, klonk het.”

Cafépraat

Op sociale media sluiten verschillende voormalige Sporza-medewerkers zich aan bij de kritiek op de bedrijfscultuur. De Morgen kon enkelen van hen spreken. Een vrouw die meer dan vijftien jaar voor de sportredactie van de openbare omroep werkte: “In mijn beginjaren ging het nog veel verder dan nu. Ik heb het dan bijvoorbeeld over ‘losse handjes’. Nu is het op een ander niveau, maar het is vaak echte cafépraat. De VRT is een stal die uitgemest moet worden.”

Huidig Sporza-gezicht Inge Van Meensel getuigde in 2019 over het seksisme van haar voormalige collega Carl Huybrechts, dat de sfeer op de werkvloer lang tekende. “Hij uitte openlijk zijn haat tegen vrouwen in de sportjournalistiek. ‘Die kunnen dat niet’, zei hij, ‘omdat ze niets van sport kennen’”, vertelde ze toen op Studio Brussel.

V.B. haalt een anekdote aan over de lacherige reacties die voetbaljournaliste Hilde Van Malderen kreeg toen ze een boek over topsporters uitbracht. “Mannelijke collega’s zeiden dat ze dat enkel kon schrijven omdat ze seks had met de mensen die ze interviewde."

Josefien Cornette, die in 2019 stage liep bij Canvas, vindt het belangrijk om naast alle anekdotes over misogyne medewerkers niet uit het oog te verliezen dat er volgens haar sprake is van een bedrijfscultuur die dat gedrag onbestraft laat. “Iedereen wist dat er bij Sporza een probleem was. Die redactie stond bekend als een plek die je als vrouw absoluut moest mijden. Vanaf mijn eerste werkdag waarschuwden collega’s me voor het gedrag van enkele personeelsleden en stelden ze dat ik bij Sporza ‘aan de muur genageld zou worden’ omdat ik een vrouw en een feministe ben.”

‘Hr deed niets’

De getuigenissen van de ex-medewerkers halen pas nu de krant, maar dat betekent niet dat de vrouwen in kwestie geen eerdere stappen ondernamen om de kwestie intern aan te kaarten. Na haar stage stuurde B. een mail naar de hr-afdeling om de volgens haar toxische cultuur op de Sporza-redactie aan te kaarten. Tijdens een opvolgend gesprek over de materie was haar voormalige chef aanwezig en had B. het gevoel dat haar vertrouwen geschonden werd.

“Ik had niet het gevoel dat ze mijn getuigenis ernstig namen. Na afloop hoorde ik nooit meer iets over een mogelijke opvolging van de zaak. Ik schrok wel toen ik het audiofragment van Demarez en zijn collega’s hoorde: een van de medewerkers die in dat fragment aan het woord komt, maakte in 2014 ook al seksistische opmerkingen. Ik liet het destijds weten aan hr, maar hij kon er dus mee doorgaan.”

De vrouw die meer dan vijftien jaar voor de VRT werkte, kreeg evenmin steun toen ze de problematiek aankaartte. “Hr deed er niets aan, de dienst Welzijn negeerde het gewoon. Ze vonden dat allemaal ‘heel erg’, maar daar bleef het bij. Ik wil er wel op wijzen dat het niet om een meerderheid gaat. Er waren heel wat fantastische medewerkers, maar het gaat over die enkele ‘grappenmakers’ van de redactie. Zij gaan regelmatig over de schreef.”

‘Zaken aanpakken in de kern’

Michelle Graus, voorzitter van ACOD-VRT, vindt dat de getuigenissen een aanleiding vormen om de bedrijfscultuur onder de loep te nemen. “Je mag niet enkel aan symptoombestrijding doen. Je moet ook naar de kern van de zaak gaan en dáár de dingen aanpakken. Anders blijf je met de andere symptomen zitten: machtsmisbruik, met een bepaalde bril naar mensen kijken en mensen buitenwerken omdat ze vrouw zijn. Of vrouwen die zelf weglopen van sportredacties, omdat ze zich daar niet goed voelen.”

We legden deze getuigenissen voor aan de VRT, maar woordvoerder Bob Vermeir wil er inhoudelijk niet op ingaan. De openbare omroep maakt in de komende weken intern een analyse en bekijkt wat er moet gebeuren om orde op zaken te stellen. Daarnaast wijst Vermeir erop dat de uitspraken van Demarez niet goed te praten zijn.

De meeste ex-Sporza-medewerkers die we spraken, wilden niet met hun volledige naam in de krant. Alle namen zijn bekend bij de redactie.

Lees de integrale reactie van de VRT:

“Er is geen enkele reactie mogelijk om de uitspraken van Eddy Demarez goed te praten, laat dat duidelijk zijn. Zijn uitschuiver is des te spijtig omdat we de afgelopen jaren sterk hebben ingezet om vrouwensporten, waaronder basketbal, gymnastiek, wielrennen, enz., bij een groot publiek onder de aandacht te brengen. Meer dan ooit heeft de verslaggeving en live-uitzending van vrouwensporten een vaste plaats gekregen in ons aanbod. We zetten daarnaast ook sterk in op vrouwelijke journalisten, experts en commentatoren. Dat is het resultaat van een doelbewust beleid. Die positieve kentering mag niet teniet gedaan worden door het voorval van afgelopen weekend. Daarom willen we opnieuw sereniteit in debat brengen en gaan we dus voorlopig geen publieke verklaringen afleggen. We zullen de komende weken intern de analyse maken, bekijken wat er moet gedaan worden en hoe we dat het beste kunnen aanpakken in lijn met onze waarden en publieke opdracht.”