De ruimte blijft ver weg
De ruimtevaart, eindeloze bron van inspiratie voor muzikanten, schrijvers en filmmakers. Dat de ruimte ook beeldend kunstenaars niet onberoerd laat, bewijst de tentoonstelling Space Odyssey 2.0.
Een groot groen ruimteschip, in elkaar getimmerd en geknutseld met hout, karton en plastic. Angelo Vermeulen, kunstenaar met een doctoraat in de biologie, maakte Seeker[HS²] samen met kunstenaars, ontwerpers, ingenieurs, studenten en liefhebbers zonder gespecialiseerde achtergrond. Kartonnen klapdeuren verbergen de wc, hoogslapers met dunne matrassen zijn de slaapvertrekken van de crewleden, goudvissen zwemmen rond in een bokaal, planten groeien in petflessen. Allemaal erg low-tech, maar de missie is wel serieus: doel is te onderzoeken welke technologische, ecologische en sociale systemen nodig zijn om langdurig in een ruimteschip te overleven.
Huis voor actuele kunst Z33 bespeelt wel vaker de overlap tussen kunst en wetenschap. In het licht van de huidige space race is de arena deze keer de ruimtevaart. Wetenschappelijke kennis is steeds makkelijker beschikbaar, waardoor vele kunstenaars ermee aan de slag gaan en eigen experimenten gaan uitvoeren. Omgekeerd kijkt de wetenschappelijke wereld naar de kunstenaars en ontstaat er steeds meer openheid om samen te werken. Zo kon Nelly Ben Hayoun een project opzetten met wetenschappers en medewerkers verbonden aan NASA Ames Research Center, Singularity University en International Space University. Ze stelde een International Space Orchestra samen om eenmalig een opera op te voeren waarvan het scenario gebaseerd is op de gebeurtenissen in de controlekamer tijdens het Apollo 11-project, de missie die voor het eerst mensen op de maan zette. De muziek voor Ground-Control: An Opera in Space werd geschreven door onder meer Damon Albarn van Blur en Gorillaz. Op een video is te zien hoe het orkest in speciaal ontworpen pakjes musiceert voor de allergrootste windtunnel ter wereld op de site van NASA Ames Research Center.
Maanganzen
Ook in het poëtische Moon Goose ontmoeten wetenschap en fictie elkaar. Agnes Meyer-Brandis liet zich inspireren door het zeventiende eeuwse boek The Man in the Moone, waarin de protagonist naar de maan vliegt in een koets voortgetrokken door maanganzen. Om die fictie in realiteit om te zetten, traint de kunstenares elf ganzen om astronauten te worden. Ze neemt hen mee op expeditie en leert hen over de ruimte en de maan. In een video krijgen we het hele proces te zien, van de eieren waarop Meyer-Brandis de namen van de ganzen schrijft - onder meer Neil en Buzz - tot de oefeningen die de ganzen moeten uitvoeren. Vanuit een controlekamer kun je bovendien livebeelden van de ganzen zien, die momenteel leven in een simulatiehabitat, een kraterveld in Italië.
Voorts zijn er nog een aantal sterke werken, zoals de foto's van Brian McCutcheon, die vier was toen in 1969 de eerste mens voet op de maan zette. Hij knutselde zovele jaren later met zijn vierjarig zoontje Angus, ook gefascineerd door alles wat met ruimtevaart te maken heeft, ruimtepakken in elkaar om astronautje mee te spelen. Op mooie foto's zien we hen in vol astronautenornaat op de parking van de supermarkt, in de auto, op de sofa. Het is een eenvoudig werk, gewoon een aantal foto's, een video en twee ruimtepakken, maar McCutcheon maakt de liefde voor de ruimte en de wens om er heen te gaan het meest voelbaar.
Helaas brengen niet alle kunstenaars hun fascinatie voor de ruimte even sterk over. Ondanks enkele opmerkelijke projecten blijft de tentoonstelling als geheel te afstandelijk om echt te raken of echt te boeien. Meestal slaagt Z33 er moeiteloos in om kunst en wetenschap gracieus hand in hand te laten gaan. De lat ligt dus erg hoog in Hasselt. Space Odyssey 2.0 kan de verwachtingen niet helemaal inlossen. Al blijft er met de hierboven beschreven werken en namen als Panamarenko, Edith Dekyndt en onze persoonlijke held Roman Signer zeker voldoende te beleven.
Op 12 april is er in Z33 gratis een Kosmica Night waarop Frederik De Wilde en Agnes Meyer-Brandis hun werk en hun praktijk komen voorstellen.
