‘De regering bestaat uit oudere mensen. Die gaan de gevolgen van hun beleid niet dragen’

Na anderhalf jaar afwezigheid door de coronapandemie trok zondagnamiddag weer een grote klimaatmars door de hoofdstad. Volgens politiecijfers betoogden zowat 25.000 mensen onder een herfstzon voor een ambitieuzer klimaatbeleid, de organisatoren schatten hun aantal op 50.000. ‘De planeet is te heet en de regering doet geen reet.’

Tromgeroffel, vrolijke deuntjes, jong en oud met vlaggen en borden. ‘Stop de ecocide’, ‘Wake up’, ‘Back to the climate’: het zijn maar enkele slogans die zondagmiddag op plakkaten staan van klimaatbetogers, zoals Wilfried (55), die samen met zijn 76-jarige moeder Magda vanuit Oost-Vlaanderen naar Brussel is gekomen. “Het is niet vijf voor twaalf, het is halféén”, zegt hij.

Zanna Vanrenterghem, vicevoorzitter van de Klimaatcoalitie, die de mars in Brussel organiseert, sluit zich daarbij aan. Ze wijst op het extreme weer - overstromingen, bosbranden, hittegolven -, dat zowel in België als in de rest van de wereld de voorbije zomer veel slachtoffers heeft gemaakt.

Enkele slachtoffers van de overstromingen in Wallonië marcheerden mee. Bij die ramp in juli, veroorzaakt door extreme regenval, vielen 41 doden. Honderden mensen raakten hun woning en hun bezittingen kwijt. Volgens recent wetenschappelijk onderzoek is de kans op dit soort extreme regenval in onze contreien sterk toegenomen.

Het maakt van de klimaatverandering niet langer een ver-van-ons-bedverhaal. Toch vinden veel betogers dat de ernst van de situatie nog steeds niet is doorgedrongen bij de regeringen. “Onze politici staan er als ramptoeristen op toe te kijken”, zegt Vanrenterghem.

Klimaatextremen

Eigenlijk is de menselijke tol van de klimaatverandering in België al een tijdje een pak hoger dan veel mensen denken, zegt klimaatwetenschapper Wim Thiery (VUB). “Er zijn niet alleen die 41 doden van de overstromingen. We hebben in 2020 de warmste week sinds het begin van de metingen gehad. Er zijn minstens 1.400 doden gevallen door die hittegolf. Dat is na de eerste en de tweede covidgolf de grootste piek in oversterfte de voorbije jaren. En we weten dat dat soort extreme weerfenomenen ook bij ons gaan toenemen.”

“Uit een recente in Science gepubliceerde studie waaraan ik meegewerkt heb, blijkt dat, wereldwijd gezien, mensen die nu geboren worden drie keer meer droogte en zeven keer meer hittegolven zullen meemaken dan een persoon die in 1960 geboren is”, zegt Thiery. “En dat is als we de huidige klimaatbeloften uitvoeren, terwijl het huidige beleid onvoldoende is om dat te doen. De jonge generaties dreigen dus vaak aan klimaatextremen blootgesteld te worden. Voor hen is het ook belangrijk dat we de opwarming zoveel mogelijk beperken, want onze studie toont ook aan dat er een verband is tussen de hoeveelheid opwarming en de hoeveelheid klimaatextremen.”

Het is dan allicht geen toeval dat heel wat tieners present tekenen in de betoging. De 12-jarige Elias maakt zich zorgen over het voortbestaan van de mensheid. “Als de opwarming boven 1,5 graden is, komen we in de problemen. Er moet dus snel verandering komen.”

“De regering bestaat uit oudere mensen. Die gaan de gevolgen van hun beleid niet dragen”, zegt de 17-jarige Thibaut. “Maar wij jongeren wel.” Leeftijdsgenoot Nore pikt in: “We moeten de oudere generaties, die de macht in handen hebben, tot actie bewegen.”

Veel kritiek op de politiek dus. Of zoals op een plakkaat stond: ‘De planeet is te heet, de regering doet geen reet’.

Toch zijn ook heel wat politici aanwezig op de betoging. Paul Magnette bijvoorbeeld, voorzitter van regeringspartij PS. “Het idee van de goede burgers enerzijds en de slechte politici anderzijds is te eenvoudig”, zei hij zondagochtend in De zevende dag op Eén. “Ik ken veel burgers die hun best doen om hun gewoontes te veranderen en veel burgers die dat niet doen. Ik ken veel politici die de strijd willen voeren, en veel die die willen blokkeren. Ik ga betogen als partijvoorzitter, maar ook als burger, als vader.”

Rechtszaken

De vraag is hoeveel impact dit soort acties heeft. Hebben de precoronaklimaatmarsen iets wezenlijks veranderd? Thiery denkt van wel. “Ik heb toch al beleidsmakers op Belgisch en Europees niveau horen zeggen dat nieuwe klimaatmaatregelen er ook gekomen zijn doordat de betogingen het thema hoog op de agenda hebben gezet.”

Al stelt Thiery ook vast dat wereldwijd alsmaar meer burgers rechtszaken tegen overheden en multinationals starten om klimaatdoelstellingen af te dwingen. “Daaraan zie je dat de maatschappij aan het kantelen is. Het geduld van velen raakt op.”

Ook in ons land zal het niet bij deze betoging blijven. Zo kondigde klimaatactivist Anuna De Wever de terugkeer van de spijbelacties aan. De eerste staat gepland op 22 oktober in Gent. “Als we de regels breken, is er meer aandacht voor de actie, en dus meer aandacht voor het klimaat”, zegt ze.

Bos+, een Vlaamse organisatie die zich inzet voor bosbehoud en -beheer, kondigde dan weer aan voor elke betoger van zondag een vierkante meter bos te laten aanplanten. “We doen dat omdat er te weinig wordt geïnvesteerd in natuurlijke klimaatoplossingen, zoals bosuitbreiding”, luidt het.

Van 31 oktober tot 12 november vindt in Glasgow de klimaattop van de Verenigde Naties (COP26) plaats. Bedoeling is onder meer om de inspanningen te vergroten om de doelstellingen van het Klimaatakkoord van Parijs te bereiken, en de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5 graden.

Dat is nog mogelijk, maar dan moeten we nu handelen, aldus de Klimaatcoalitie.

Wim Thiery sluit zich daarbij aan. Al is hij duidelijk: “De huidige plannen van de landen zijn niet genoeg. De ambities moeten absoluut omhoog.”