De premier van Libanon moest buigen voor de volkswoede

“Het land is belangrijker dan mijn positie”, stelde Hariri dinsdagmiddag. Vier ministers waren vorige week al opgestapt. President Michel Aoun (86) en de rest van de regering blijven wel aan. Aoun heeft de natie sinds het begin van de protesten eenmaal toegesproken door middel van een opgenomen videoboodschap. Aoun hoopt op een ‘dialoog’ met de demonstranten. Ook Aouns omstreden schoonzoon Gerbran Bassil, minister van Buitenlandse Zaken, blijft aan.

In Libanon leggen massale straatprotesten, met veel zang en dans, al twee weken het land plat. De volksopstand begon half oktober toen bekend werd dat de overheid het gebruik van WhatsApp wilde belasten. De Libanese bevolking is normaal zeer verzuild, maar nu verenigen christenen en soennitische en sjiitische moslims van alle gezindten en uit het hele land zich in eensgezind en spontaan verzet tegen de regering.

De macht is in Libanon al dertig jaar grotendeels in handen van dezelfde politici: mannen die invloedrijk zijn geworden tijdens de burgeroorlog (1975-1990) en hun directe familieleden. De demonstranten willen dat die oude garde in zijn geheel aftreedt: ‘Allen betekent allen’.

Ook richt het verzet zich tegen corruptie. De huidige politieke leiders, zo is de gedachte op straat, hebben Libanees belastinggeld verstopt op buitenlandse rekeningen. De Libanese staatsschuld behoort tot de hoogste ter wereld. De jeugdwerkloosheid is meer dan 30 procent.

Premier Hariri staat voor alles wat mis is met de Libanese politiek. Zoals zo veel machthebbers dankt hij zijn baan aan zijn familie. Zijn vader Rafic, ook premier, kwam in 2005 om het leven bij een aanslag. Vorige maand onthulde The New York Times op basis van rechtbankdocumenten in Zuid-Afrika dat Hariri, getrouwd en vader van drie kinderen, meer dan 16 miljoen dollar heeft gegeven aan een Zuid-Afrikaans fotomodel van begin 20 dat hij leerde kennen in een resort op de Malediven. Hoewel Hariri indertijd nog geen premier was en hij de miljoenenschenking deed van een privérekening, is het gevoel in Libanon dat dit geld de bevolking toekomt.

Hariri maakte in 2017 ook al eens zijn aftreden bekend, in een verklaring die hij waarschijnlijk werd gedwongen af te leggen door de kroonprins van Saudi-Arabië. Na bemiddeling van Frankrijk bleef hij toch in functie.

Knokploegen

In de uren voor Hariri’s aftreden werden de vreedzame en zelfs feestelijke protesten in Beiroet hardhandig verstoord. Knokploegen van de sjiitische bewegingen Hezbollah en Amal verjoegen demonstranten van wegblokkades in het centrum en uit een protestcamping vlak bij het parlementsgebouw. Winkels werden geplunderd.

Het leger probeerde de demonstranten met een cordon te beschermen, maar had daarvoor aanvankelijk te weinig mankracht. De leider van Hezbollah, Hassan Nasrallah, keerde zich vorige week tegen de demonstranten. Die zouden worden aangestuurd door buitenlandse infiltranten.

Libanon verkeerde al voor het begin van de protesten in een zware economische crisis. Nu dreigt bankroet. “Het is een kwestie van dagen”, stelde de president van de centrale bank, Riad Salame, maandag in een interview met CNN. Later trok hij zijn bewoordingen weer in.

Benzinepompen

De situatie is hoe dan ook ernstig: door de demonstraties blijven banken, winkels en scholen gesloten. De belangrijkste internationale handelsroute van het land, tussen Beiroet en de Syrische hoofdstad Damascus, is grotendeels afgesloten. Benzinepomphouders waarschuwen dat zij eind deze week moeten sluiten bij gebrek aan voorraad.

De Amerikaanse dollar – al ruim twintig jaar officieel vastgepind op een waarde van 1.505 Libanese pond – wisselde vorige week op de zwarte markt voor 1.730 Libanese pond. Veel handelaren hebben zelfs tegen deze koers geen dollars meer. Het geld is simpelweg op. Ook de lokale Libanese pond is steeds moeilijker te krijgen. Ook woensdag zullen de banken gesloten blijven.