De oude kleren van de koning

Het was zonder twijfel een vreemd paar. De Windsors waren om praktische redenen staatloos. Ze leidden het leven van outcasts in de decennia na de troonsafstand van Edward, maar hun leven in de marge was er wel een van het glossy type, iets dat de wereld fascineerde en zich een eigen plaats toeëigende. Alles wat er rond hen gebeurde, werd breed uitgesmeerd op de societypagina's. Hun wereldje werd bevolkt door glamoureuze nietsnutten die het geluk hadden rijk geboren te zijn. Het was een decoratieve plek, waarvan de bewoners volgens Andrew Bolton, de curator van Blithe Spirit, onovertrefbaar waren in de "schoonheid en elegantie" van hun kleding. Ook hun genotzucht was onklopbaar.

Het gebied van de hertog en hertogin van Windsor zou Celebrityland geheten kunnen hebben. Hoewel het paar niet echt het moderne sterrendom heeft uitgevonden, heeft het toch wel een grote rol gespeeld in het bepalen van de gebruiken en regels ervan.

De Windsors en hun kring van rijke kosmopolieten waren "zeer begaan met het fotografische beeld", zegt Bolton. Instinctief voelden ze aan dat er een band te smeden is tussen de blik van de toeschouwers en hun glossy, oppervlakkige bestaan. Ze richtten hun leven in in functie van de lens. De hertog van Windsor, die vrijwillig vervreemd was van de echte aristocratie, creëerde met de hulp van zijn vrouw, wijlen Wallis Warfield Simpson, een parallel hof, waarin mensen vertoefden als Elsie de Wolfe, binnenhuisarchitecte; Mona Bismarck, een adembenemend mooie avonturierster die de dochter was van een stalknecht van een paardenstoeterij in Kentucky; en Daisy Fellowes, die rijk werd met naaimachines en een van de eerste mensen was die een neuscorrectie onderging.

Dat dit kringetje gebruikmaakte van de pers om over zijn bestaan te berichten, is vanzelfsprekend. De exploitatie kwam trouwens van twee kanten. Roem werd gebruikt om hun hectische, oppervlakkige levens te bevestigen: nightclubbing, house parties, bals, die nu vooral in het geheugen staan gegrift door de zwartwitbeelden en de extravagante bezittingen.

De kledij van de Windsor-kring was werkelijk verbazingwekkend, en de vooroorlogse periode, van 1935 tot 1940, was enorm rijk aan decoratieve kunst. Dat wordt al duidelijk aan de namen die op de labels van de kledingstukken prijken. Het was in die periode dat Coco Chanel het pak opnieuw aan het uitvinden was, zodat het paste bij de ontspannen manier waarop vrouwen leefden, en bij het nieuwe feit dat meer en meer vrouwen aan het werk gingen. Het was ook toen dat Madeleine Vionnet de technische innovaties aan het verfijnen was achter haar zeer klassieke drapeertechnieken, en dat Elsa Schiaparelli kleren versierde met insecten en consumenten aanspoorde om omgekeerde fluwelen schoenen als hoed te dragen. In die periode zag men 'stijlvol leven' als een doel op zich.

"Zijn obsessie is mode", zegt Bolton (37), die vorig jaar voor het museum ging werken na een tijd modeonderzoeker te zijn geweest voor het Victoria and Albert Museum in Londen. Een inventarisatie van de kleerkast van de hertog van Windsor bracht 15 smokings, 55 lounge suits en drie formal suits (met twee paar broeken voor elk) op, samen met meer dan honderd paar schoenen. De extravagantie van de Windsors werd onderschreven door hun meer gegoede vrienden.

"De hertog was erg begaan met zijn publieke verschijning", zegt Bolton. Hij liet bijvoorbeeld zijn kleermaker, Scholte uit Londen, zijn smokings maken uit donkerblauwe wol in plaats van zwarte. De details van een blauw pak komen beter uit op foto, redeneerde hij.

Voor zijn huwelijk schreef de hertog ooit: "Mijn hele leven totnogtoe stond in het teken van vechten tegen de dress code die mijn conventionele familie oplegde. Ik had steeds de neiging om wanneer ik alleen was mijn jas uit te trekken, mijn bovenste knoop open te doen en mijn mouwen op te rollen, niet zozeer om het comfort maar wel voor het symbolische gevoel van vrijheid."

Opgerolde mouwen zijn zowat het laatste waar je aan denkt als je foto's bekijkt van de voormalige koning en Simpson, twee mensen die geobsedeerd waren door hun verzorgde uiterlijk. "Je ziet hoe klein zijn kleren zijn", zei Bolton toen de conservators ze aanbrachten op de modepoppen. "Zijn gestalte werd wel gemanipuleerd", zegt Bolton, "op geen enkele foto, zelfs die waarop hij een kilt draagt, is te zien hoe klein hij werkelijk was." De hertog zocht in zijn kleren comfort, vrijheid en een bepaalde stijl die hij omschreef als "dress soft". Zijn vesten waren speciaal ontworpen om zijn silhouet te verlengen. De zakken aan de rechterzijde van zijn broeken waren breder, zodat de sigarettenbox, die hij altijd bij zich had, erin paste. Hij droeg ook een elastieken band om zijn buikje te verbergen. Hij rekte steeds de proporties van zijn kleren uit, zegt Bolton. Zelfs met druk bedrukte pakken, not done voor kleine mensen, slaagde de hertog erin groter te lijken dan hij werkelijk was.

"Er is veel geschreven over de invloed van de hertogin op mode", aldus Bolton. Ze stond altijd open voor nieuwigheden (inclusief minirokken). "Ze had niet zoveel stijl als haar echtgenoot, noch had ze zo'n duurzame invloed op de mode", volgens Bolton. Zelden werd opgemerkt hoezeer beiden de Edwardiaanse traditie verwierpen - voor hen geen pompeuze toestanden. Ze verkozen gestroomlijnde, moderne mode. "Ze waren zich duidelijk bewust van de invloed van Hitler en Mussolini", zegt Bolton over de personages van zijn nieuwe tentoonstelling, "hoewel ze in hun besloten wereldje niet echt beseften wat er op wereldschaal gebeurde." De consequenties van het leven in een schaduwhof.

The New York Times

Info: Blithe Spirit: The Windsor Set. Van 1 november 2002 tot 9 februari 2003 in The Metropolitan Museum of Art, The Costume Institute.

www.met.com