De nood­zaak van familie als vangnet is in Shanghai niet meer van deze tijd

Metropolen bieden een groeiend deel van de wereldbevolking onderdak. Hoe houden de mensen het daar leefbaar? Correspondenten doen wekelijks verslag vanuit hun eigen megastad. Deze week: Eefje Rammeloo in China.

Sarah is 26 en blij met haar leven als single, vertelt ze op het terras van een koffiezaak. “Ik weet nog niet of ik wil trouwen.” Ze weet dat het best bijzonder is, wat ze daar zegt. De meeste Chinese vrouwen van haar leeftijd antwoorden met een diepe zucht op de vraag of hun moeder al aan het zeuren is.

Het lijkt een nogal onbescheiden vraag aan dames van halverwege de twintig: heb je een relatie en wil je familie dat je gaat trouwen? Maar in Shanghai is het een doodnormaal gespreksonderwerp. Het hoort nu eenmaal bij een geslaagd leven: veel geld verdienen, trouwen en kinderen krijgen.

Chinezen weten wat hun ouders van hen verwachten. Maar zo langzamerhand hebben ze daar schoon genoeg van, de grote steden – zoals altijd – voorop.

Op het sociale platform Weibo waren die verwachtingen onlangs een populair onderwerp. Jonge meiden reageerden op een berichtje over de film Hallo Mama waarin een meisje terug in de tijd reist en probeert om haar moeder gelukkig te maken.

De film speelt met nostalgie en melancholie. Wat als je je eigen moeder een advies kon geven, werd op Weibo gevraagd. De meiden van nu beseffen goed onder welke druk hun moeders stonden. De leidraad in hun adviezen: offer jezelf niet op – niet voor je familie, en ook niet voor je man. Sarah is het in elk geval helemaal niet van plan.

Zijn de tijden veranderd? Als ik aan moeders – ook ver buiten Shanghai – vraag of ze hun dochters gaan koppelen, dan zeggen ze bijna altijd dat ze daar niet aan beginnen. “Ze moet doen waar ze gelukkig van wordt”, is het standaard­antwoord.

Mooi gezegd, maar als dochters de 25 gepasseerd zijn, begint het toch te kriebelen. Niet voor niets zijn er in Chinese steden nog altijd huwelijksmarkten waar ouders hun kinderen aanbieden. Veelzeggend was ook de enquête van een paar jaar geleden, onder duizenden jongeren. Op de vraag of ze met iemand zouden trouwen op wie ze niet echt verliefd zijn, antwoordde 35 procent met een volmondig ‘nee’. Als mijn ouders dat per se willen, doe ik het wel, zei 19 procent, en bijna de helft geloofde dat de liefde later wel zou komen – als het huwelijk eenmaal was gesloten.

Bij mijn vriendin Yolanda gebeurde dat niet. Ze woont in Shanghai met haar vriend. Halverwege de dertig is ze en ze heeft een dochter die in Peking woont. Want ja, tien jaar geleden werd van haar verwacht dat ze moeder zou worden, dus dat deed ze. Pas later bleek dat ze daar nog helemaal niet aan toe was.

Als hoger­opgeleide stadsbewoner komt Yolanda ermee weg dat ze ongetrouwd in een andere stad woont. Nu het leven steeds meer fangbian – comfortabel – wordt, is de noodzaak van familie als vangnet niet meer van deze tijd.

Bovendien: wie trouwt ‘moet’ ook een huis kopen, en hoe fangbian het leven ook is, dat is in het ­peperdure Shanghai helaas niet te doen.