De kortfilm van je leven

"Waar is Bernard? Weet iemand waar Bernard is?" Als vrouw Machteld en kindjes Eulalie en Filemon de sintelbaan rond het Don Boscocollege in Zwijnaarde opstappen, is Bernard De Rycke net gaan rusten. Een beetje tegen zijn zin, want uiteraard had hij graag de definitieve take van zijn kortfilm Endurance meegemaakt.

Het was een zware dag geweest. 's Ochtends begon het al: stroompanne in de wijde omgeving van Gent en geen budget voor een noodgenerator. Misschien zag De Rycke er een wrange speling van het lot in. Ook in zijn hoofd legt een tumor steeds meer functies stil. Hij praat steeds trager, en weet geen raad meer met cijfercombinaties. De artsen gaven hem anderhalf, hoogstens twee jaar. Dat is meer dan een jaar geleden. "Nu kan ik eindelijk mijn goesting doen", zei Bernard in februari in deze krant. "Dankzij mijn doodvonnis ben ik veel beter gaan beseffen wat ik graag doe en wat niet."

Pratend met vrienden of familieleden - op de set zijn er vandaag heel wat aanwezig - hoor je steeds dezelfde karakterisering: Bernard heeft flair, humor, moed. "Ik heb onlangs een ruggenwervel gebroken", zegt vriendin Isis, die setfoto's neemt. "Eigenlijk mag ik niet lang rechtstaan, maar als ik zie hoe Bernard met zijn ziekte omgaat, durf ik niet te klagen. Ongelooflijk hoeveel energie hij nog heeft."

De Rycke zegt het zelf niet met zo veel woorden, maar de titel en de thematiek van Endurance sluiten aan op zijn levensverhaal, en op zijn kijk op kanker. Het is een verhaal over volhouden, maar ook over moreel verval. Een turnjuf (gespeeld door Leen Diependaele, ook bekend van haar muzikale project Samowar, LDW) terroriseert haar leerlingen en krijgt een klap voor de kop.

Bwa

Tot vorig jaar werkte De Rycke als godsdienstleraar, op dit college en op het Sint-Paulusinstituut in Gent. De meeste figuranten in Endurance zijn oud-leerlingen. Voordien werkte hij bij Film Fest Gent en behaalde hij het diploma van audiovisueel assistent aan het RITS.

"Het idee voor mijn tweede kortfilm komt van mij", zegt De Rycke. "Maar ik ben niet goed genoeg om het helemaal alleen te doen. Daarom heb ik de hulp van onder anderen Christophe Légère gevraagd, met wie ik het scenario heb geschreven. Samen ging het veel vlotter. Ik maak steeds meer schrijffouten en mijn linkerhand, waarmee ik schrijf, trilt steeds feller. Maar ook inhoudelijk maakte de samenwerking me sterker."

De Rycke is een liefhebber van slow cinema, van regisseurs als Béla Tarr, Bas Devos en Theo Angelopoulos. Ook Endurance moet rust uitstralen. Alles wordt in één shot opgenomen en de aanwijzingen van de regisseur zijn duidelijk: "Meisjes, het gaat allemaal te snel. Jullie moeten veel meer op jullie gemak zijn."

Helemaal onverstoorbaar is Quazim, de Albanese klusjesman. Zijn bijrol in de film doet denken aan The Straight Story van David Lynch. Op een groene grasmaaier rijdt hij kalmpjes door het beeld. Kent Quazim het scenario? Bwa. Weet hij wie de regisseur is? Bwa. Kijkt hij vaak naar films? Nee, nooit. De stem van assistent-regisseur Tine Verbist doorbreekt het gesprek: "Quazim! We gaan opnieuw beginnen! En onthoud: zeker niet in de camera kijken!"

Terwijl De Rycke lachend de pet van iemands hoofd slaat, geven vader Raf en moeder Virginie een interview aan Pascal en Alina. Zij maken vandaag een making-of. De vraag is hoe het met de ouders gaat.

"We zijn blij dat we er vandaag bij konden zijn", zegt Virginie. "Tijdens de opnames van Bernards vorige kortfilm, In A Landscape, zaten we aan zee. Dat hebben we dus niet meegemaakt." Raf: "We zijn hier met een dubbel gevoel. We voelen vreugde en blijdschap dat hij dit nog kan doen. Hij staat hier toch maar mooi, ondanks de minder goede prognoses. Natuurlijk is het tegelijk ook heel emotioneel. Als we vooruitkijken, valt onvermijdelijk de vraag: wat zal het volgend jaar zijn?"

"Dit is een terugkeer naar zijn eerste liefde", zegt Virginie. "En wellicht ook zijn laatste." Raf: "Als ik Bernard bezig zie of hoor, bewonder ik hem altijd. Hij praat openlijk over kanker en het levenseinde, en toch klaagt hij nooit. Zijn positieve ingesteldheid overheerst. Die is sterker dan medicijnen of therapie. Zijn optimistische levenshouding geeft hem veel kracht, en hopelijk ook andere mensen die met tegenslag geconfronteerd worden."

"Maar ik zou toch niet willen dat hij vandaag te ver gaat. Ik ken mijn zoon, hij zou blijven doorgaan tot hij erbij neervalt. Dat heeft hij van mij. Daarom kom ik even kijken, om alles een beetje in de gaten te houden", besluit Virginie.

Runner van adel

Vader Raf De Rycke is voorzitter van de Broeders van Liefde. Hij publiceert geregeld boeken en opiniestukken over psychiatrie, euthanasie en seksueel misbruik. In 2012 werd hij in de adelstand verheven, met de persoonlijke titel van ridder. Vandaag is hij runner, manusje-van-alles onderaan de hiërarchie van een filmset.

Het typeert de sfeer. Vader is runner, zus sleurt met kabels, vriendin maakt foto's. Iedereen werkt belangeloos mee aan Bernards droom. "Ik heb het momenteel erg druk, maar toen Bernard zijn verhaal deed, heb ik niet getwijfeld", zegt Francis Bosschem van productiebedrijf Boss'em. "Zo'n schone mens wil je toch meteen helpen?"

Als de stroompanne is opgelost, de barbecue en de repetities zijn verteerd en de zon opnieuw aan de hemel is verschenen, schakelt de crew een versnelling hoger. "We weten nog niet waar en wanneer de film te zien zal zijn", zegt Bernards vrouw Machteld. "Eerst moet hij in postproductie, dan zullen we hem naar verschillende festivals opsturen. Dat kan lang duren. Onlangs kregen we wel goed nieuws: In A Landscape is geselecteerd voor het filmfestival van Odense in Denemarken. We gaan er samen naartoe, dat kan nog een mooie reis worden."

Eerst gaat ze op zoek naar haar man, die ergens in het gebouw is gaan rusten. "Iedereen klaar voor opname? Stilte alstublieft. Endurance, take 15. En actie!"

Bernard De Rycke is nog op zoek naar crowdfunding om Endurance te kunnen afwerken. facebook.com/kortfilmendurance Volg de blog van Machteld en Bernard: brainstormbernard.wordpress.com