De kleine uitvinder en de grote zot

Dan kijk je om en heb je gescoord, de vader de zoon, de moeder de dochter, twee van elkaar, in rechte lijn. Genetisch verwant, elkaar rakend, afwijkend, gelijkend of niet, maar tweegeslacht, hoe dan ook. Men zette zich voort!

Een frêle, helder kijkend ventje op een step. Pablo, Peeters junior. Hij doet nog even een rondje in de woonkamer. Bart: "Mijn zoon is bijzonder verbaal, maar of hij kan stilzitten... Ik zal hem misschien eerst zichzelf laten voorstellen. Zeg eens, Pablo, wat kun jij goed?"

Pablo: "Steppen. En ik kan ook goed springen."

Bart: "Hij is nog goed in iets. Pablo is net terug van zwemles. (tot Pablo) Zeg eens, als ze jou in zee gooien, wat gebeurt er dan?"

Pablo: "Dan word ik nat."

Bart: "Ook, maar als je er in gegooid wordt, wat kún jij dan?"

Pablo: "Ik kan zwemmen en zelf weer uit de zee komen."

Bart: "(tot ons) Dat is dus geweldig interessant. Wij kunnen overal op vakantie komen waar zeeën en zwembaden zijn. Als Pablo erin valt, komt hij er op de een of andere manier terug uit."

Papa heeft ook een liedje gemaakt 'Heist aan zee', ken je dat, Pablo?

Pablo: "Misschien. Even nadenken. Maar ik ken nog een ander liedje van papa: 'Het toeterlied'."

Zing je soms samen met papa, als hij oefent?

Pablo: "Nee. Nooit."

Mag hij niet meedoen, Bart?

Bart: "Ik oefen weinig. Trouwens, Pablo heeft het niet zo op meedoen begrepen. Het gebeurt wel dat hij luistert naar 'Ik wil je nooit meer kwijt' en dat hij dan zegt: 'Ah, papa wil mama dus nooit kwijt.' Hij begrijpt waarover de zaken gaan, maar hij hoeft het niet zo nodig zelf mee te verkondigen. (wenkt de kleine man) Ik ga nog iets over jou vertellen, Pablo. Dat jij de junglemaker bent, skater op de step, maar vooral ook een ernstig man. (Pablo knikt, plechtig) En je kunt goed rijmen. Wat rijmt er op rijm, Pablo?"

Pablo: "Lijm."

Bart: "Wat op huis."

Pablo: "Muis."

Bart: "En dan hebben we nog jouw zwangere lievelingsdier, Lucy. Wat rijmt er op kat?"

Pablo: "Gat."

Bart: "Zoek nu misschien die tekening van gisteren en leg die uit aan Marijke."

Pablo: "(haalt en toont de tekening, legt uit) Dit is een keigroot monster dat alles opslurpt."

Bart: "Wat slurpt het op?"

Pablo: "De straten, het verkeer, dat komt allemaal in een gat terecht en dan kan het monster de auto's inslikken."

Een oplossing voor het fileprobleem.

Bart: "Ook, en veel meer dan dat. Wat zijn dit, Pablo?"

Pablo: "Wolken met regen."

Bart: "En zitten die in of buiten het monster."

Pablo: "In het monster natuurlijk, want het monster is groter dan de wereldbol."

Bart: "(geestdriftig) Dus dit hier heeft een eigen atmosfeer met een eigen drainage en een eigen Frank Debooseresysteem?"

Pablo: "(knikt) En je kunt er moeilijk uit ontsnappen. Tenzij de straten weer uit de mond komen, of als je terugstapt uit de mond daar waar je binnenkwam."

Bart: "Dus als je de ingang van de monstermond misbruikt als uitgang, kun je spookrijdend ontsnappen?"

Pablo: "(denkt na) Ja. Dat is geloof ik juist."

Bart: "Conclusie. Wat we nu allemaal horen te weten is dat het heelal ingeslikt is door een monster, maar wie spookrijdt, kan er weer uit wegkomen. Toch?"

Pablo: "(knikt en fronst) Papa, in het echt bestaat het niet. Dit is gewoon een tekening hoor."

Bart: "(slaat op tafel) Voilà, bewijs geleverd, de Pablo blijft gewoon met de voeten op de grond."

Het is dus toch niet helemaal een Bartkloon.

Bart: "Hij is een stuk realistischer dan ik. Zijn verbeelding heeft zin. Pablo zal nooit een gat in de tuin graven en erbij zitten dromen. Hij wil meteen een waterwinningsinstallatie bouwen."

Pablo: "Of een ijsmachine"

Bart: "Inderdaad. Simpel is het allemaal niet, en soms ook behoorlijk frustrerend. Neem die waterwinning. Technisch moet je heel diep gaan om de watertafel te bereiken waaruit je oppompt. Om maar te zeggen: zijn theorie klopt wel, maar het blijft moeilijk uitvoerbaar."

Is hij met fantasie bezig of met ingenieur worden?

Bart: "(tot Pablo) Ben jij een uitvinder of een verzinner?"

Pablo: "Uitvinder."

Bart: "Zeg eens dingen die je probeert uit te vinden."

Pablo: "Het probleem is: ik heb mijn uitvindingen alleen maar op papier gemaakt. Het zijn plannen. (spurt weg)"

Bart: "Vooral eigenaardig is hoe je in jouw kind twee invloeden terugvindt: de invloed van de mama en de invloed van de papa. Ik ben louter opgebouwd uit fantasieatomen en Anneke is de dochter van een ingenieur, een man die hele dagen bezig is met Isaac Asimov, Science International, die dingen. Pablo is een combinatie. Hij bedenkt én streeft tegelijk het exacte na. Ik was vroeger al blij met iets wat op een ruimtetuig leek. Hij maakt een raket, zet er een joystick op en is diepongelukkig omdat hij er niet mee naar de maan kan vertrekken. Hij heeft daar (wijst) een zutput, zijn versie van zitput. Met legoblokken bouwt hij het volledige universum na, én robots. Die robots zijn ontroerend mooi, maar hij is ongelukkig want zij zetten het ontbijt niet als je op de knop drukt."

Pablo: "(Pablo komt binnenstormen met een speelgoedspeedboot die hangt aan een meterslang koord) Dit is mijn langeafstandsboot. Het is nogal eenvoudig. Je trekt aan het touw en hij gaat voort. Straks leg ik die in de vijver buiten en je zult zien: daar werkt hij ook. Je vaart ermee door de woonkamer en door het water."

Een programma als Hoe?Zo! moet Pablo toch enorm interesseren.

Bart: "In Hoe?Zo? is hij zelfs eens in het geheim geweest. We hadden een jongetje nodig dat helemaal onder het slijk zat en die moest gereinigd worden onder een douche. Vond hij nogal boeiend. Een minder goede ervaring was laatst toen hij erbij was op Zo is er maar één. Daar stond hij op de eerste rij. Met die blik van: 'Wat gebeurt hier toch, ik ben écht niet onder de indruk.' Ik zat op mijn stoeltje te wachten tussen de andere artiesten, naast Kate Ryan en zo. Ik zwaaide eens naar hem, hij zwaaide terug. Op het einde van de uitzending bleek ik zelfs gewonnen te hebben met 'Een vriend zien huilen kan ik niet'. Ik ging weer op dat stoeltje zitten wachten voor ik het liedje opnieuw deed. Ik keek. Zelfde ongeïnteresseerde smoel bij Pablo. Ik zwaaide, hij zwaaide verveeld terug. Na de uitzending was het enige wat hij vroeg: 'Zeg, papa, dat handgebaar, dat wuiven, wat betekende dat eigenlijk?' Ik: 'Dat was een geheim teken, zo van 'ik sta hier en jij daar, ik weet dat jij daar staat, jij weet dat ik hier zit'.' Hij: 'Dat teken kan veel eenvoudiger papa', waarop hij het E.T.-gebaar deed. Besluit van die avond: papa had gezongen én gewonnen maar Pablo onthield dat hij en papa geheime gebaren hadden uitgewisseld waarvan de tekencode niet klopte."

Maar geen interesse voor applaus, gezang of presentaties?

Bart: "Het is zijn wereld niet en het interesseert hem ook niet. Onze meisjes wel. Die zaten met een resem fillettes plezier te maken in de coulissen van Nekka vorig weekend, waar papa te gast was. Maar, ach, misschien komt ook bij hen een dag waarop ze zeggen: pa, je bent een loser."

Pablo is bijzonder verbaal voor een vijf-, bijna zesjarige.

Bart: "Dat is zo. Hij is heel slim, trekt snelle conclusies, maar als hij zich vergist is dat meestal boerenbelachelijk. Onlangs hadden onze twee meisjes examens. Pablo kent het ritueel, dat ik 's avonds vraag: 'Nona, hoe was uw wiskunde?' Of: 'Winnie, hoe was uw geschiedenis?' Die avond vroeg ik voor de grap: 'Pablo, hoe was het met jouw examen?' Waarop hij in de lach schoot en zei: 'Maar papa toch, examens zijn toch alleen voor meisjes.' In zijn logica was dat zo. Hebben we dus even moeten bijstellen."

Amuseert u zich met die kleine, amuseert hij u?

Bart: "Jawel. Ik kan net iets langer doorgaan met voetballen met Pablo dan met het bekijken van de must have's op fashiongebied van de meisjes. Balspelen vind ik geweldig. Het bouwen van een jungle ook. En zelfs de gevaarlijkste zaken die Pablo op een step doet hierachter op het skatepleintje vind ik top. Ik laat Pablo ook toe op die hoge ramps, wat volstrekt onverantwoord is. Deze vader hoort te zeggen: 'Niet doen, Pablo', maar ik denk het alleen maar, ik krijg het niet uit mijn mond. Ik ben waarschijnlijk een heel slechte vader. Pablo is ook een doordrijvertje en daar ga ik dan in mee. Bijvoorbeeld, hij heeft zijn eigen jungle achterin de tuin en daar was vanalles mee aan de hand waar ik niet de helft van begreep. Enfin, hij wou naar het Amerikaanse Stockhuis..."

Pablo: "(komt erbij zitten) Daar hebben we een net gekocht voor de jungle. En een legerpak. Dat was nodig."

Bart: "Nee, dat legerpak was niet nodig. Dat was een ongelukje. Ik wil Pablo echt niet in de handen van Pieter De Crem sturen. Maar tja, we kochten het omdat het regenbeschermend is in die immer natte jungle. Zullen we eens gaan kijken, trouwens?"

Een joelende Pablo op weg naar buiten, naar het tot legercommandopost omgebouwde houten hok met glijbaan. Compleet met grote camouflagenetten uit het Amerikaans Stockhuis. Bart neemt een koord op waar aan beide uiteinden een houten blokje vastzit.

Bart: "Kijk, in de jungle kun je sinds kort ook telefoneren. Even de verbinding checken. Hallo, ik kan je luid en duidelijk ontvangen."

Pablo: "(grijpt de draad) Ik jou ook, over."

Bart: "Nu iets minder, want er cirkelen helikopters boven de jungle. Hebben die iets te maken met onze operatie?"

Pablo: "Dat weet ik niet. Ik ga nu naar jou toe glijden op de junglebaan. (Pablo roetsjt van de glijbaan naar beneden)"

Bart: "En nu heb jij gewoon een nat gat."

Pablo: "En dat mag niet. Het is beter dat ik slinger. Waar is mijn George-van-de-junglekoord? (Pablo slingert uit het hok naar onderen en opnieuw, tikt na drie keer fotograferende Stephan aan) Hoe kun jij foto's maken van hoe ik slinger? Alles staat stil op jouw beeld. Je moet eens een échte camera kopen, hoor."

Bart: "(de situatie reddend) Ik stel voor dat we nu naar het skatepleintje gaan."

Onderweg zien we voor ons twee jongens op hun step, een grote en een kleine, wild trekken ze door de wijk, elkaar op de voet volgend. Heel af en toe schreeuwt Bart: "rechts Pablo" of "op het zebrapad". Opvoeden omdat het moet.

Bart: "Dit zijn zulke dankbare rustpunten in mijn leven. Bij Pablo zijn er nooit problemen en als die er zijn, blijken ze onoplosbaar. Dingen als: hoe groot is oneindig, hoe win ik water en hoe krijg ik een bordkartonnen raket gestart. Maar geraakt hij daar gefrustreerd over, dan wordt het moeilijk. Dan voel ik écht wel mee met hem. Ik weet intussen namelijk - en prettig was dat besef niet altijd: je kunt jouw verbeelde wereld niet steeds nabouwen, een uitvinding krijg je niet altijd in legoblokjes uitgedrukt, laat staan vertaald in de werkelijkheid. Maar het moeilijkst heb ik het met het temperen van dit kind. Ik herken de kicks. Ik deed dat vroeger ook. Ik sprong van een dak van 3 meter af, er lag wel hooi onder, maar helemaal koosjer was het niet. Wij hebben toen ook vliegtuigen gebouwd waarmee jongere zusjes in bomen belandden. Er zijn kwetsuren uit voortgekomen. Een klein Bartje is Pablo evenwel gelukkig niet. Het fantasiegen heeft hij, maar niet het 'exposure'-gen. Ikzelf als vijfjarige zat met een verbeeld gitaartje in de hand, al droomde ik toen niet van een groot publiek. Wel van een mooi liedje."

Op het skatepleintje trekken Bart en Pablo de gevaarlijkste ramp op, zoeken de juiste posities, eerst roept Bart nog: "Ik durf het niet", maar later razen beiden naar beneden, een paar keer zelfs, tot Bart onderin plat gaat, letterlijk, op de buik. In de tuin bij de vijver vol koivissen is het rustiger en veiliger en kan eindelijk de langeafstandsboot worden getest.

Bart: "We hadden hier laatst werklui in de tuin. Pablo was toen ontzettend bezig met de vraag waar de grens tussen aarde en heelal ligt en waar het zwarte gat begint. Om een en ander duidelijk te krijgen had hij dwars over ons terras een geweldige krijtlijn getrokken. Tegen de mannen die door de tuin hosten, zei hij: 'Pas op, wie over deze lijn gaat, verandert in een kikker.' Met zo'n ernst en overtuiging... Ik zeg niet dat die mannen niet meer over die lijn durfden uit schrik te beginnen kwaken, maar toch kreeg ik de indruk dat ze het gebied vermeden."

Dat de vader een man voortbracht, wat betekende dat?

Bart: "Ik heb mijn vrouw ooit in een onbewaakt moment gezegd: 'Dochters, ik zal pas echt in the game zijn als er communicatie met ze mogelijk is, de rest is opperste vertedering.' Ik ben niet de persoon die een hele dag gelukzalig kan rondlopen, terend op informatie over de eerste glimlach van zijn baby. Pas op, het moment dat ik met onze dochters in communicatie kon treden had ik iets van: waaw, wat een fantastische kinderen zijn me dat. Bij Pablo was dat even anders. Het ergste waar mijn vrouw me ooit op betrapte, was toen ik voor zijn wiegje allerlei Tarzanachtige dingen stond te doen. Zo van: '(neemt gorillapose aan, armen boven hoofd, vuisten gebald) Grrrr.' De eerste poses van het machismo heb ik hem daar aangeleerd. Iets in de trant van: in de wereld moet worden verbrand en geplunderd en moeten bij uitbreiding alle vrouwen worden verkracht. (lacht luid) Waarmee ik alleen wil zeggen: in contact gaan, op wat voor vreemde manier ook, deed ik toch iets sneller bij dat jongetje dan bij de dochters. Toen Pablo groter was, gingen wij ook graag met zwaarden vechten."

Pablo: "Zal ik dan maar uitleggen hoe je een zwaard maakt? Je moet metaal pakken, in een pan leggen die tegen vuur kan, wachten tot het metaal lava wordt, dan moet je dat in een vorm van een zwaard gieten, wachten, het zwaard er uitpakken, in het water leggen tot het klaar is."

Bart: "Met lava bedoelt hij vloeibaar staal."

Pablo: "Niet lava van vulkaan natuurlijk, daar maak je geen zwaard mee. Ook niet van komeetsteen."

Bart: "Maar wel met ijzerlegering."

Pablo: "(haalt schouders op) Nee, gewoon met metaal."

Pablo, weet je wat voor werk jouw papa doet?

Pablo: "Jawel. Papa is een zing-Bob De Bouwer en ook een teken-Bob De Bouwer..."

Bart: "Even tussenkomen met uitleg misschien. Voor Pablo is iedereen een Bob De Bouwer met faciliteiten. Hij noemt tuinmannen tuin-Bob de Bouwers of kortweg Bob de tuinman. Ik ben een Bob de zanger en een Bob de tekenaar. Pablo ziet me momenteel in de weer met illustraties voor een gitarenboek. Maar je zult hem nooit horen zeggen: mijn papa Bob De Bouwer op televisie. Dat ziet hij niet."

U lijkt trots op die zoon.

Bart: "Ik ben beschroomd wat clichés betreft, maar... We hebben ooit een kindje in de maak gehad, dat niet levensvatbaar bleek te zijn. En dat was wel degelijk een zoon. Laten we zeggen dat het lot zich daarin wel heeft hersteld. (denkt na) Raar is wel: liefde ervaar je meer van dochters. In de zin van: affectie en knuffelen en elkaar voelen, lichamelijk. Gisteren echter zat Pablo naar Ketnet te kijken. Ik had moeten werken, kwam thuis en vroeg: 'Pablo, mag ik jou even storen?' Hij keek met een blik van 'waarom?'. Ik zei: 'Voor een knuffel.' Ik gaf hem die knuffels en een paar zoenen en ineens zegt hij: 'Papa, je stoort me eigenlijk niet hoor.' Voor de man die ik bij hem in werking heb gesteld, vond ik dat toch een sympathieke mietjesreactie."

Pablo is nog klein, waar ontmoet u elkaar het best?

Bart: "In het spel, in gevecht, in humor, in zaken waarin we een zelfde smaak blijken te hebben. Tekenfilms bijvoorbeeld. Veel mensen denken dat het na The Simpsons gestopt is met geniale tekenfilms. Dankzij Pablo kan ik die theorie ontkrachten. Want Jimmy Neutron en Spongebob zijn ook echt grappig. Hij leert mij al dingen bij, het is een wisselwerking."

En als u gesprekken hebt, is dat zoals we daarnet meemaakten, heerlijk opgaan in een idee, de fantasie, het verhaal.

Bart: "En soms in iets ingewikkeldere filosofische zaken zoals de oneindigheid. We praten ook over drijfkracht, energie opwekken en het perpetuum mobile. Hij gebruikt die woorden niet, maar hij bedoelt dat allemaal. Maar hij is ook een kind. Hij is zot van de reeks Dag Sinterklaas en van Kulderzipken. Van die laatste reeks bekijkt hij elke avond trouw zijn aflevering en vraagt hij uitleg bij wie wat speelt. Laatst weer bij die opname voor Zo is er maar één veranderde alles rondom Pablo toen de actrice Ianka Fleerackers wegens haar bekendheid in Flikken een prijs kwam uitdelen. Pablo helemaal weg, want daar stond zowaar prinses Prieeltje in lederen jack. Ik zag dat, repte me naar Ianka, zei haar: 'Sorry, hier zit een kleine zot die denkt dat jij prinses Prieeltje bent, mag ik jou even voorstellen.' Waarna zij haar Prieeltjeregister opende en zich zo aan hem vertoonde. Ze was het hoogtepunt van Pablo's avond."

Hebt u genoeg tijd om vader-zoon te doen?

Bart: "Het cliché van drukdrukdruk is op mij niet van toepassing. Mijn hele leven wordt sterk afgeschermd. Ik ben niet op BV-feestjes, doe nooit reclame of schnabbels, steek daar geen tijd in. Dat maakt dat ik privé wel wat kan. Ik ben niet de mens die 's morgens de kinderen op school afzet. Ze 's avonds in bed leggen is meer mijn ding. Ik wil dan niet voorlezen uit een boek. Ik heb dat naar Pablo geout, gezegd: 'Sorry, maar zo werkt de papa niet.' Pablo mag vijf woorden opnoemen waarmee ik een verhaal opbouw. De laatste tijd zijn de twee vaste ingrediënten van de vijf: Shrek en de volledige Incredibles. En dan komt daar 'een potlood' bij. Of zo."

En wie vindt dat dan het leukste: u of hij?

Bart: "Allebei. Grappig is: hoe commerciëler het verhaal en hoe beter geconstrueerd, hoe wakkerder en meer opgewonden hij geraakt. Maak je het verhaal iets ingewikkelder, met haken en ogen, dan dommelt hij makkelijker in. Ik breek hier bijgevolg een lans voor het absurdistische verhaaltje voor het échte slapengaan."

Wat voor vader denkt u te zijn voor hem?

Bart: "Ik ben niet de bekende vader voor hem, en ik ben ook niet helemaal betrouwbaar. Laatst moest ik naar Pablo's klas toe voor de rubriek 'papa's vertellen'. 'Ik ben kraanman', 'ik ben apotheker', 'ik werk bij de gemeente', die dingen. Ik vroeg Pablo: 'Oké, ik doe het, maar wat ben ik?' Hij zei: 'Zeg maar Bob de zanger.' Ik besloot gitaar, toeters een paar kazoos mee te nemen en 'Het toeterlied' te doen. Pablo nam me vooraf even apart. 'Papa, laten we eerst twee dingen afspreken', zei hij. 'Als de kinderen iets vragen en ik doe zo (ja knikkend, wijzend met de vinger) dan mag je erop ingaan. Als ik zo doe (wijsvinger van links naar rechts, neeteken) dan mag je er niet op ingaan en als ik dit doe (met wijsvinger radbeweging maken) betekent dit: kom hier later op terug.' Ik dacht toen: oei, er zijn codes nodig, want helemaal vertrouwen doet hij mij niet. Hij wil me in de hand houden. Ik dan maar die klas binnen en meteen ging het er aan toe van: 'Hé, gij kent sinterklaas', waarop Pablo het roterende teken deed, van: 'Je mág daarover praten, maar later. Eerst dat van die toeter en die gitaar.' Hij heeft me perfect geregisseerd, had alles voorzien, zodat ik probleemloos mijn punt kon maken: Bob de muziekman zijn."

En wat wilt u dat hij ooit wordt?

Bart: "Gelukkig. Dat vooral. Bob de gelukkige."

Een klein Bartje is Pablo gelukkig niet. Het fantasiegen heeft hij, maar het 'exposure'-gen niet

Pablo Peeters:

Dit is mijn langeafstandsboot. Het is eenvoudig. Je trekt aan het touw en je vaart ermee door de woonkamer en door het water