De kindervaccinatie staat in de startblokken: wat weten we inmiddels over de zin daarvan?

1. Mogelijk midden februari worden de eerste afgerond

Als alles goed gaat, komen deze week de eerste vaccins voor kinderen jonger dan twaalf jaar aan. Het gaat om een lading van 186.000 aangepaste dosissen van het Pfizer-vaccin. Later deze week komt de Hoge Gezondheidsraad met een advies over de vaccinatie van -12-jarigen. Het Agentschap Zorg en Gezondheid hoopt in januari te kunnen starten met de vaccinatiecampagne. Volgens het Agentschap zijn er in Vlaanderen zo’n 490.000 kinderen die voor de prik in aanmerking komen. Wanneer de leveringen vlot verlopen, is de ambitie om tegen midden februari alle eerste prikken te hebben gezet, en de campagne in maart af te ronden. Het Agentschap bereidt al de praktische uitwerking en communicatie gericht op de ouders voor.

Later deze week komt de Hoge Gezondheidsraad met een advies, dat de Interministeriële Conferentie Volksgezondheid vervolgens moet bekrachtigen. “We hopen op een gunstig advies, en willen klaar staan om snel te kunnen starten als de beslissing valt”, zegt Joris Moonens, woordvoerder van het Agentschap Zorg en Gezondheid.

2. De bijwerkingen zijn zeer uitzonderlijk...

De Nederlandse Gezondheidsraad besloot recent dat de voordelen van vaccinatie opwegen tegen de potentiële nadelen. De vaccins zijn veilig en kunnen bij een kleine groep kinderen ernstige ziekte voorkomen, oordelen de experts.

De klinische studies met het vaccin brachten geen ernstige bijwerkingen aan het licht, maar waren te kleinschalig om erg zeldzame bijwerkingen te kunnen opsporen. Artsen maken zich vooral zorgen om een mogelijke ontsteking van de hartspier, een bijwerking die tot dusver bij bij ongeveer één op tienduizend jonge mannen is waargenomen.

“Inmiddels hebben in de Verenigde Staten ruim vijf miljoen kinderen een eerste prik gekregen, en meer dan een miljoen kinderen een tweede”, zegt vaccinoloog Pierre Van Damme (UAntwerpen). “Uit overleg met onze Amerikaanse collega’s blijkt dat tot dusver geen enkel geval van myocarditis is gemeld. Dat is goed nieuws en was enigszins te verwachten gezien de jonge leeftijd en lagere dosis.”

3. ... en de voordelen zijn groot

Kinderen worden zelden ernstig ziek na een covid-infectie. Dat bevestigt een recent rapport van het European Centre for Disease Prevention Control (ECDC). Van ruim 65.000 kinderen uit tien landen met een symptomatisch infectie belandde 0,6 procent (zes kinderen op duizend) in het ziekenhuis, en 0,06 procent (zes op tienduizend) op intensieve zorgen.

Onderliggende aandoeningen, zoals ernstige long- en hartaandoeningen, verhogen volgens het ECDC twaalf keer het risico om in het ziekenhuis te belanden. Maar: van alle gehospitaliseerde kinderen had bijna 80 procent geen onderliggend probleem.

Naar schatting een op de drieduizend à vierduizend kinderen wordt na een infectie getroffen door een acute ontstekingsziekte in het hele lichaam, het zogenoemde Multisystem Inflammatory Syndrome in Children (MIS-C), die vaak opname op de afdeling intensieve zorgen vereist. Ook in dit geval gaat het vaak om kinderen zonder risicoprofiel. Het is volgens het Nederlandse rapport aannemelijk dat vaccinatie MIS-C helpt te voorkomen.

Volgens het ECDC moeten risicogroepen prioriteit krijgen, maar valt vaccinatie van alle kinderen te overwegen omdat ook gezonde kinderen ernstig ziek kunnen worden. De Nederlandse experts hielden bij hun oordeel ook rekening met de indirecte gevolgen van een hoge viruscirculatie onder kinderen, zoals de problemen die scholen ondervinden.

4. Kindervaccinatie zal de (omikron-)epidemie vertragen

Het ECDC becijfert ook de mogelijke impact van kindervaccinatie op de pandemie. Bij een hoge vaccinatiegraad zoals de onze kan kindervaccinatie het reproductiegetal met tien tot vijftien procent doen dalen. Het effect is lager wanneer de algemene vaccinatiegraad lager is. “Dat is een belangrijke les die ingaat tegen wat we vaak horen, namelijk dat we niet de kinderen, maar de volwassenen meer moeten vaccineren”, zegt biostatisticus Geert Molenberghs (UHasselt en KU Leuven). “Iedereen kan een bijdrage leveren.”

Maakt tien procent een verschil? “Dat hangt van het reproductiegetal zelf af”, zegt Molenberghs. “Een daling van pakweg 1,8 naar 1,6 is meegenomen, maar een daling van 1,1 naar 0,9 maakt het verschil tussen groei of krimp. De nakende opmars van de omikronvariant maakt een brede vaccinatie des te belangrijker.”

De oprukkende omikronvariant onderstreept het belang van de derde prik voor volwassenen. Wat betekent dat voor de kindervaccinatie? “Bij volwassenen zijn de antistofconcentraties inmiddels gedaald”, zegt Van Damme. “Kinderen zullen na hun eerste prikken nog heel hoge antistofconcentraties hebben, en hun immuunsysteem reageert sowieso sterker op vaccins. Of en wanneer ze ook een derde prik nodig hebben, is moeilijk te zeggen. Daarover zullen we ook meer leren van onze voorlopende Amerikaanse collega’s.”

In een eerdere versie van dit artikel stond vermeld dat de kans om ge(her)ïnfecteerd te raken na vaccinatie vijf keer kleiner is dan na een natuurlijke besmetting. Omdat de studie waarop die uitspraak was gebaseerd die claim niet rechtvaardigt, is de passage verwijderd.