De jacht op de jachten is geopend

Zwembaden, landingsplaatsen voor helikopters, een botanische tuin, antiraketsystemen: niets was te gek als een Russische oligarch zich een superjacht op maat liet bouwen. Sommige vaartuigen zijn half zo groot als de Titanic, en met de huidige handelssancties is dat lastig, want een superjacht valt onmogelijk te verstoppen. De 10 meest extravagante Russische superjachten.

Graceful, 82 meter, 87 miljoen euro, Vladimir Poetin

Maandag 7 februari. In de ontvangstzaal van het Kremlin nemen Vladimir Poetin en Emmanuel Macron aan weerszijden plaats aan de inmiddels wereldberoemde zes meter lange tafel. Het Russische leger heeft op dat ogenblik al 70 procent van zijn troepen, tanks en gevechtsvliegtuigen in stelling ­gebracht voor de invasie in Oekraïne. Na afloop van het onderhoud looft Poetin de Franse president voor “zijn grote inspanningen om de crisis te bedwingen”.

Volgens de data van marinetraffic.com, dat wereldwijd alle scheepvaartbewegingen monitort, worden diezelfde ochtend om klokslag 7.23 uur ergens in een haven in Hamburg de trossen losgegooid van de Graceful, het persoonlijke jacht van Poetin. Het schip, zo staat er, is vertrokken met bestemming de door Polen en Litouwen ingesloten Russische enclave Kaliningrad. Het wordt volgens de opgegeven data verondersteld om op 1 april in Kaliningrad aan te komen, maar dat lijkt een schromelijke onderschatting. Met de vermelde gemiddelde snelheid van 8,8 knopen en een potentiële 18 knopen moet de Graceful de route richting Baltische Zee makkelijk in enkele dagen kunnen afleggen.

De Graceful werd in 2014 opgeleverd door scheepswerf Blohm und Voss in Hamburg en kostte 87 miljoen euro. Het vaartuig is 82 meter lang en voorzien van een wellness, een spa en een zwembad dat tot nachtclub kan worden verbouwd. Het schip heeft 14 vaste bemanningsleden.

Het plotse vertrek uit Hamburg was een beetje verrassend, want het schip was daar pas op 1 februari aangemeerd met het oog op het verbouwen van de gastensuites.

Kon Poetin toen misschien nog maar half inschatten hoe er in het Westen zou worden gereageerd op de nakende oorlog, dan werd dat afgelopen weekend duidelijk in Mallorca. Daar probeerde een 55-jarige Oekraïense bootmechanicus in de jachthaven het 47 meter lange luxejacht Lady Anastasia tot zinken te brengen. De man werkte zelf op het jacht, dat eigendom is van Alexander Micheev, de CEO of van de Russische wapenproducent Rosoboronexport. “Ik heb nergens spijt van en zou het opnieuw doen”, citeerde de Majorca Daily de man. “Mijn baas is een crimineel die wapens verkoopt waarmee Oekraïners worden vermoord.”

De Lady Anastasia, met een geschatte waarde van 7,2 miljoen euro, kan worden beschouwd als een eerder bescheiden jachtje van een middelmatig oligarchje. Ook de Graceful zelf is lang niet het meest extravagante Russische luxejacht. “De meeste van deze vaartuigen dobberen van mei tot oktober rond in de Middellandse Zee, de Perzische Golf of de Caraïben”, zegt Peter S., beheerder van de gespecialiseerde website SuperyachtFan.com. “Dan zien de miljardairs bij andere miljardairs technologische of decoratieve innovaties, en dan willen ze die ook. Daardoor bevinden nogal wat van deze jachten zich op dit ogenblik op scheepswerven voor onderhoud of aanpassingswerken.”

Peter S. wordt sinds deze week bestookt met vriendelijke en minder vriendelijke verzoeken om de namen van eigenaars van de op zijn site beschreven jachten te verwijderen. Daarom wil hij zijn naam niet in de krant.

Solaris, 140 meter, 500 miljoen euro, Roman Abramovitsj

Acht dekken, 48 cabines voor 60 bemanningsleden en suites voor 36 gasten. Meerdere zwembaden, een landingsplaats voor helikopters, een gymzaal, een nachtclub én een afweersysteem voor kruisraketten. De Solaris is voorzien van 2.000 vierkante meter kogelwerende ramen en behoort tot de 15 grootste jachten ter wereld. Het schip verliet vorige zomer de scheepswerf Lloyd Werft in het Duitse Bremerhaven.

Alles is custom sized, en in dit geval was dat voor Roman Abramovitsj (55), de bekendste Russische oligarch. Hij verrijkte zich in de jaren na de ineenstorting van de Sovjet-Unie door staatsactiva ver onder de marktwaarde op te kopen. Hij is een vertrouweling van Poetin en vooral bekend als eigenaar van investeringsmaatschappij Millhouse LLC en voetbalclub Chelsea. Zijn vermogen werd in 2019 geschat op 12 miljard dollar.

Op dag één van de invasie in Oekraïne lieten Russische oligarchen meteen hun privéjets overvliegen naar Rusland. Met jachten als de Solaris, momenteel voor aanpassingswerken aangemeerd op scheepswerf MB92 in Barcelona, ligt dat een stuk lastiger.

Eclipse, 162 meter, 340 miljoen euro, Roman Abramovitsj

Mochten de Spaanse autoriteiten, zoals aangekondigd, beslag leggen op superjachten als de Solaris, hoort dat voor Roman Abramovitsj geen persoonlijk drama te zijn. Hij bezit nog een tweede superjacht. Er werd destijds op de Blohm und Voss in Hamburg drie jaar aan gewerkt. Het schip telt twee zwembaden en een helikopterdek. Ook de Eclipse is uitgerust met een antiraketsysteem.

Toen het schip in 2010 te water werd gelaten, had het de status van langste private jacht ter wereld. In 2013 werd de Eclipse overklast door de 180 meter lange Azzam, het pleziervaartuig van sjeik Khalifa bin Zayed Al Nahayan, de president van de Verenigde Arabische Emiraten. “Die tendens van steeds langere jachten is al enkele jaren aan de gang”, zegt Peter S. “Maar het is altijd weer een sjeik uit de Verenigde Arabische Emiraten die wint.”

De Eclipse ligt sinds deze week voor anker voor het eiland Sint-Maarten in de Caraïbische Zee. Het kan in het voorjaar via een bureau in Monaco worden gecharterd door groepen toeristen.

Madame GU, 99 meter, 153 miljoen euro, Andrei Skoch

De bouw van de Madame GU werd in 2013 voltooid op de werf van Feadship bij de Vries Scheepsbouw in het Nederlandse Makkum. In een gesprek met Het Parool legde directeur Henk de Vries van Feadship in 2020 uit hoe hij elk contract persoonlijk met de klant onderhandelt. Hij bouwde eerder ook jachten voor de Amerikaanse zakenlui Steve Jobs en Larry Ellison.

In het geval van de Madame GU liepen die onderhandelingen via een tussenpersoon, die eerder ook bij scheepswerf Amels in Vlissingen de aankoop beklonk van een ander voor een Russische oligarch bestemd jacht. Toen uitlekte dat de Madame GU volgens de eerste plannen Lady Gulya zou gaan heten, zoals het vorige jacht van Skoch, was voor SuperyachtFan de link snel gelegd. Toen de website de naam van Skoch als eigenaar onthulde, ontving het meteen een dreigement van een Londens pr-bureau dat ontkende dat Skoch de eigenaar zou zijn.

“Ik stuurde hen foto’s die de dochter van Skoch zelf vanop het jacht had gedeeld op Facebook”, zegt Peter S. “De ontkenning werd kort daarna achterhaald door de Paradise Papers. Ze toonden aan hoe het jacht was besteld door de op de Kaaimaneilanden gevestigde Almano Holding, eigendom van Skochs echtgenote Elena Lickhach. Heel vaak gebeurt de bestelling op deze manier, via offshorebedrijven.”

Andrei Skoch (62) werd in 1995 directeur van het Moskouse investeringsbedrijf Interfin. Hij verwierf later samen met Alisjer Oesmanov de controle over het mijnbedrijf Lebedinsky en Metalloinvest, een van de grootste producenten van ijzererts en heetbriketten ter wereld. Hij heeft ook belangen in de Russische telecomoperator Megafon. Skoch is sinds 1999 onafgebroken lid van de Doema. Forbes schat zijn actuele vermogen op 6,5 miljard euro. In 2018 dook zijn naam op op een lijst van 96 Russische oligarchen tegen wie de Verenigde Staten economische sancties aankondigden.

De Madame GU is voorzien van een gym, een lift, een stranddek en een helikopterdek. Met zijn 99 meter is het jacht genoodzaakt om in de meeste jachthavens te keren in volle zee en achterwaarts binnen te varen.

De Madame GU werd op 28 februari voor het laatst gespot in de jachthaven van Dubai, maar is daar vertrokken met onbekende bestemming. Het schip kan tot 24 knopen halen en is daarmee minstens een week of twee verwijderd van Vladivostok, de dichtstbijzijnde Russische haven. Andere opties zijn Montenegro en de Malediven, landen waar de Europese en Amerikaanse handelssancties niet gelden.

Ocean Victory, 140 meter, 270 miljoen euro, Viktor Rasjnikov

De zevendeks Ocean Victory werd in 2010 te water gelaten op de werf van Fincantieri in het Italiaanse Triëst. Aan boord zijn maar liefst zes zwembaden en in het ruim is er een watergarage voor speedboten. De eigenaar, sinds 2018, is Viktor Rasjnikov (73), al jaren een van de trouwste Poetin-aanhangers en hoofdaandeelhouder van het in 1991 geprivatiseerde staalbedrijf Magnitogorsk Iron & Steel Works, een van de grootste ter wereld. Rasjnikov begon in 1967 helemaal onderaan de ladder, als lasser in het bedrijf dat hij sinds 1991 leidt.

De man bezit ook twee privéjets, een Gulfstream G650ER en een Bombardier Global 5.000, beide net als bij de Ocean Victory voorzien van gepersonaliseerd design door Alberto Pino. De jets wist hij in veiligheid te brengen, het superjacht is momenteel vanuit Dubai onderweg naar de Seychellen.

A, 143 meter, 600 miljoen euro, Andrej Melnichenko

Toen de A in september 2018 voor anker ging voor de kust van Nice, werd vanop strand en dijk met de ogen geknipperd: was dit een varend ruimteschip? Het twee jaar eerder op de werf van het Duitse Nobiskrug afgewerkte superjacht is ontworpen door Philippe Starck. Het kostte 600 miljoen euro. Het schip is met zijn 143 meter meer dan half zo lang als de Titanic. De hoogste van de drie masten meet 100 meter. Boat International noemde het bij het ter water gaan “het grensverleggende superjacht” en “een monumentale uitvinding”.

De A is een intelligent zeiljacht dat op basis van data en windvoorspellingen zonder brandstof kan. Eigenaar is de deze week pas 50 geworden Andrej Melnichenko, die aan het hoofd staat van kunstmestproducent EuroChem Group en kolenenergiebedrijf SUEK. Ook hij staat vermeld in de lijst van 96.

Forbes schatte Melnichenko’s vermogen in 2021 op 17,8 miljard euro, wat van hem de op zes na rijkste man van Rusland maakt. De man was volgens Bloomberg “te jong om te profiteren van de privatiseringen van de jaren negentig waarmee veel oligarchen fortuinen maakten”. Melnichenko begon ooit als natuurkundestudent valuta te verhandelen, belegde in kolen en meststoffen en deed net voor de financiële crisis van 2008 al zijn bankbelangen van de hand.

Ook de A heeft een helikopterdek. Er zijn 7 gastensuites en 20 cabines voor de 42 vaste bemanningsleden. Melnichenko bezit ook nog een bijbehorend motorjacht, ook A genaamd en ook naar een design van Philippe Starck en ook met helikopterdek. Er hangen drie Monets in.

Zeiljacht A vertrok op 18 november vanuit Barcelona en ging op 21 december voor anker voor het Italiaanse Triëst. Daar lag het schip volgens MarineTraffic deze week nog steeds.

Luna, 115 meter, 325 miljoen euro, Farchad Achmedov

De Luna, in 2010 te water gelaten op de Lloyd Werft, is een van de vroegere jachten van Roman Abramovitsj. Hij bracht enkele zomers afwisselend door op de Eclipse of de Luna, die ook is uitgerust met een antiraketsysteem. Abramovitsj verkocht het schip in 2014 aan zijn goede vriend Farchad Achmedov (66).

Onder het Sovjetregime werd Achmedovs vader als directeur van een conservenfabriek in zijn geboorteplaats Azerbeidzjan beticht van financieel misbruik. De hele familie verloor haar burgerrechten. Farchad Achmedov verhuisde op zijn vijftiende naar Moskou met 48 roebel op zak. Hij ging studeren, trok daarna naar Londen, keerde in 1995 terug en deed op zijn beurt zijn voordeel met de grote privatiseringen na de implosie van de Sovjet-Unie. Hij kwam aan het hoofd te staan van gasbedrijf Northgas en werd ook politiek actief aan de zijde van Poetin. Het vermogen van de man wordt geschat op 1,3 miljard euro.

In 2017 kwam de Luna aan de ketting te liggen in Dubai nadat het juridisch team van zijn ex-echtgenote Tatyana Achmedova er beslag op had laten leggen. Na tweeëneenhalf jaar procederen kreeg Achmedov zijn schip terug.

Mogelijk niet voor lang, want ook de Luna volgde het gebruikelijke wintertraject. Het schip vertrok op 27 oktober in Gibraltar richting Hamburg voor aanpassingswerken, en daar ligt het nog steeds.

Dilbar, 158 meter, 720 miljoen euro, Alisjer Oesmanov

Bij de oplevering van de Dilbar door de Duitse scheepswerf Lürssen in 2016 spraken de bouwers over “een van de meest complexe en uitdagende jachten ooit gebouwd, zowel qua afmetingen als qua technologie”. Het superjacht was besteld door de Oezbeekse miljardair Alisjer Oesmanov (68), die zijn vorige jacht wat te minnetjes was gaan vinden. Dat jacht heette ook Dilbar, zoals zijn moeder, en had 225 miljoen euro gekost. Oesmanov bezat het pas sinds 2008 en het was toen met 110 meter een van de langste jachten ter wereld. Maar dat vond hij wat te benepen. Op vijf na is de Dilbar vandaag het langste jacht ter wereld. Op het gebied van tonnage staat het helemaal bovenaan.

Het schip vaart op een dieselmotor van 30.000 kilowatt, telt twee helikopterdekken en een 25 meter lang zwembad. Het is het grootste varend zwembad ter wereld, waardoor de Dilbar permanent onderweg is met 180 kubieke meter water. Het schip heeft ook nog een eigen tuin, met een speciaal gekweekte grassoort die bestand is tegen opspringend zeewater.

Het vermogen van Alisjer Oesmanov werd door Bloomberg in 2021 geschat op ruim 16 miljard euro. Net als Abramovitsj verrijkte hij zich door na de implosie van de Sovjet-Unie goedkoop belangen te verwerven in metaalindustrie en mijnbouw. Hij is meerderheidsaandeelhouder van het conglomeraat Metalloinvest en telecombedrijf MegaFon. Via een tussenpersoon is hij ook de hoofdsponsor van de Britse voetbalclub Everton.

De Dilbar voer op 18 oktober vanuit Monaco naar Hamburg voor aanpassingswerken. Nadat de EU Oesmanov op 28 februari op een zwarte lijst had gezet, met een EU-breed reisverbod en bevriezing van al zijn tegoeden, liet de Duitse regering beslag leggen op de Dilbar.

Palladium, 142 meter, 190 miljoen euro, Michail Prochorov

De Palladium is het speeltje van oligarch Michail Prochorov (56). De naam van het schip, gebouwd bij Blohm und Voss, verwijst naar de voornaamste bron van inkomsten van zijn mijnbouwbedrijf Norilsk Nickel, dat naast nikkel ook palladium ontgint. Het schip is voorzien van het obligate helikopterdek en natuurlijk een zwembad.

Prochorov, van wie het vermogen wordt geschat op 10,3 miljard euro, was tot in 2019 eigenaar van de Brooklyn Nets. Hij verkocht de New Yorkse basketclub voor 2,3 miljard dollar. Onder druk van Vladimir Poetin, zo raakte deze week bekend. “Prochorov riskeerde zijn fortuin in Rusland te verliezen als hij niet verkocht”, zo berichtte de New York Post deze week.

Dat laatste dreigt ook te gebeuren met de Palladium, die al een poosje aangemeerd ligt in de haven van Barcelona.

Nord, 142 meter, 450 miljoen euro, Alexej Mordasjov

Als hij komt aangevaren, ben je even geneigd te denken aan een vliegdekschip, of op zijn minst iets militairs. De Nord is het pleziervaartuig van Alexej Mordasjov (56), hoofdaandeelhouder van Severstal, een Russisch conglomeraat met belangen in de metaal-, energie- en mijnindustrie.

De Nord is een fonkelnieuw jacht, het verliet vorig jaar pas de scheepswerf van het Duitse Bremen-Vegesack. Het heeft twee helikopterdekken waarvan de bovenste kan worden ingekapseld in een hangar, zodat de heli onderweg niet kan wegwaaien. Het schip, met permanent 58 bemanningsleden, herbergt naast een collectie luxespeedboten ook een eigen bioscoop, een gymzaal, een sauna en een spa. Bloomberg schat het vermogen van Mordasjov op 23,2 miljard dollar.

Op 31 december meerde de Nord aan op de Malediven. Was het schip daar gebleven, dan was het immuun geweest voor sancties en beslagleggingen. Het voer door naar het Australische Port Victoria. Vier dagen voor de invasie zette de Nord koers naar het eilandje Praslin op de Seychellen. Vermoedelijk is dat een tussenstop op weg naar een veilige(r) haven.