De geest van Bobby Fischer

'Een natuurtalent, maar met zo'n conservatieve spelstijl wordt hij nooit wereldkampioen,' zo luidde Karpovs commentaar in 1993 na een frustrerende remise met de amper dertienjarige Peter Leko. Op zijn vijftiende werd Peter de jongste grootmeester aller tijden. De voorbije jaren is hij op kousenvoeten de toptien van de wereldranglijst binnengeslopen. Vorige week veroverde Leko de eerste prijs op het supertoernooi van Dortmund, voor wereldsterren als Kramnik, Anand en Karpov.

Op zijn negentiende valt in Leko's spel nog steeds nauwelijks een spoor van ondernemingszin te bespeuren, maar hij is akelig precies. Wie risico's neemt tegen de man uit Boedapest, mag een vlijmscherpe Hongaarse counter verwachten. Leko verliest bijna nooit. Zijn positiegevoel is verfijnd, zijn voorbereiding welhaast perfect en zijn eindspeltechniek pure wereldklasse. Leko mist echter het killer instinct van de aanvalskunstenaar. Of hij wereldkampioen wordt, valt nog af te wachten. In ieder geval heeft Peter zijn vier jaar oudere stadsgenote Judit Polgar de status van Hongaarse nummer één ontnomen.

Zijn trainingen met klasbakken als Anand enTopalov hebben Leko geen windeieren gelegd. Minstens even belangrijk voor zijn schaakontwikkeling lijken zijn regelmatige contacten met Bobby Fischer. Een voorrecht, want tegenwoordig schuwt de levende legende zijn medemens als de pest.

Toen Fischer in 1992 in Joegoslavië van Boris Spassky de 'revanchematch van de eeuw' won, werden zijn bezittingen in de Verenigde Staten aangeslagen. Dit kwam doordat hij het verbod om in Joegoslavië aan sportwedstrijden deel te nemen aan zijn laars gelapt had. Bij thuiskomst zou de excentrieke Amerikaan onmiddellijk gearresteerd worden. Fischer is dan maar in Europa gebleven. Sindsdien leidt hij een kluizenaarsbestaan in de Hongaarse hoofdstad.

Van zijn omgang met de thans 56-jarige Fischer maakt Leko geen geheim. Hij weigert echter kritiek te geven op de neofascistische, uitgesproken anti-joodse meningen van de Amerikaan. "Onze gezichtspunten inzake een aantal zaken staan diametraal tegenover elkaar. Maar hij is een genie. Ik leer veel van hem en ik respecteer hem als schaker en als mens," vertelde Leko onlangs aan de Spaanse journalist Leontxo Garcia.

Leko heeft zich steeds verre van jeugdkampioenschappen gehouden. Van meet af heeft hij zich gericht op sterke gesloten toernooien. Gezien zijn prille leeftijd ontvingen de meeste toernooiorganisatoren minzame Peter met open armen. Zijn voorzichtige spelstijl namen ze er graag bij. En hij is jaar na jaar beter geworden.

De vroegrijpe Leko straalt een enorme rust en maturiteit uit: een extravert die zich niet tot grootspraak laat verleiden. Hij is bijna twee meter lang en graatmager. 'Peter de Grote' gaat prat op zijn strict vetegarische dieet, noemt dit zelfs een van de belangrijkste redenen voor zijn schaaksuccessen. Leko: "Ik probeer altijd onder een fruitboom te slapen, liefst onder een appelboom. Het bevalt me prima."

Nochtans sliep Peter in Dortmund in een hotelkamer. Zijn zege was verdiend, zij het dat de afstand zeer kort was (zeven ronden) en dat zijn drie overwinningen zoals gewoonlijk tot stand kwamen tegen spelers die tegen hem met alle macht op winst speelden. In Dortmund namen de toppers tegen elkaar weinig risico's, terwijl ze probeerden de inventieve spelers Sokolov, Topalov en Timman een beentje te lichten, wat uitstekend lukte. Leko, Kramnik, Anand en Karpov bleven ongeslagen.

De eindstand: 1. Leko 5/7; 2. Kramnik 4,5; 3. Anand, Adams, Karpov 4; 6. Sokolov 2,5; 7. Topalov, Timman 2.

Wit: Topalov

Zwart: Leko 1. e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. Lb5 Pf6 4. 0-0 Lc5 5. c3 0-0 6. d4 Lb6 7. Lg5 h6 8. Lh4 d6 9. Dd3 Ld7 10. Pbd2 a6 11. Lc4 exd4 12. cxd4 g5 13. Pxg5 hxg5 14. Lxg5 Kg7 15. Pb3 Pe7 16. Lxf6+ Kxf6 17. f4 Le6 18. Kh1 Lxc4 19. Dxc4 Kg7 20. f5 f6 21. Tf3 Th8 22. Tg3+ Kf8 23. De6 Pg8 24. Te1 De8 25. Dc4 Df7 26. Dc3 Te8 27. Tg4 Dh5 28. Dg3 Pe7 29. h3 Pxf5 30. Df4 Tg8 31. Txg8+ Kxg8 32. Tf1 Pg7 33. Dxf6 Txe4 34. Kh2 De8 35. Dg5 c6 36. Dg3 De6 37. Pd2 Txd4 38. Pf3 Td5 39. Te1 Df7 40. Dg4 Ld8 41. Dc8 Dc7 42. Dxc7 Lxc7 43. Te7 Lb6 44. g4 Tb5 45. b3 Kf8 46. Td7 Pe6 47. Ph4 Ke8 48. Th7 Pf8 en wit geeft op.

Wit: Timman

Zwart: Topalov 1. e4 c5 2. Pf3 d6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 Pf6 5. Pc3 a6 6. Le3 e6 7. g4 h6 8. f4 e5 9. Pf5 h5 10. Dd2 Pxg4 11. 0-0-0 g6 12. Pd5 Pxe3 13. Pfxe3 Lh6 14. Kb1 Pc6 15. Dc3 0-0 16. f5 Kh7 17. Pc4 Tb8 18. Pdb6 Pd4 19. Lh3 g5 20. Dd3 g4 21. Lg2 Ld7 22. c3 Pb5 23. h3 g3 24. Dxg3 Lc6 25. Lf3 Tg8 26. Df2 Dg5 27. Pd5 Lxd5 28. Txd5 Tbd8 29. De2 Pc7 30. Tdd1 Df6 31. h4 Tg3 32. Pb6 d5 33. Pxd5 Pxd5 34. exd5 b5 35. a3 a5 36. De4 Lf8 37. Thg1 Txg1 38. Txg1 b4 39. cxb4 axb4 40. a4 b3 41. Le2 Tb8 42. Lb5 Kh8 43. Tg3 Lh6 44. Txb3 Tg8 45. Le2 Lf4 46. Lxh5 en zwart geeft op.

- Praag: de spektakelrijke tweekamp tussen Alexeï Sjirov en Judit Polgar is geëindigd op een verpletterende 5,5-0,5-overwinning voor de Let. Sjirov blijft het recht opeisen tegen Gary Kasparov een WK-match te spelen, die vorig jaar niet doorging. Voorlopig wacht Kasparov tevergeefs op een bevestiging van een niet nader genoemde sponsor voor het in oktober geplande Ultimate World Championship tegen de Indiër Anand, met als inzet drie miljoen dollar. Inmiddels beschuldigt Sjirov Anand van "immoreel gedrag" wegens zijn toezegging aan deze match. Wordt vervolgd...

- Gent: door drie jaar na elkaar het open kampioenschap van S.C. Jean Jaurès te winnen, verovert Geert Van der Stricht definitief de Prudent Quintyntrofee. Prudent Quintyn (1920-1992) was medestichter van S.C. Jean Jaurés, voorzitter van de vereniging tussen 1963 en 1975 en schaakcolumnist van Vooruit tussen 1945 en 1975.

De jongste editie beleefde een finish 'in suspense'. Leider Arthur Abolianin (die eerder de maat van Van der Stricht genomen had) verloor in de slotronde tegen Gents kampioen Johan Goormachtigh. Hierdoor eindigden Van der Stricht, Abolianin en Goormachtigh samen op de eerste plaats, maar Geert had de beste scheidingspunten. De inrichters waren erg in hun nopjes met de sterke bezetting van hun toernooi: 14 spelers boven de 2.100 elopunten.

De eindstand: 1. Van der Stricht, Abolianin, Goormachtigh 6/7; 4. Lacrosse 5,5; 5. Van Hove, van Rij, De Meyer, Versporten, Schalkx, Pauwels R. 5; 11. De Bruycker, De Buck, Van Parijs, Mannaert, Baert 4,5 enz.

Wit: Goormachtigh

Zwart: Van der Stricht 1. d4 Pf6 2. c4 e6 3. Pf3 b6 4. Pc3 Lb4 5. Lg5 Lb7 6. e3 h6 7. Lh4 g5 8. Lg3 Pe4 9. Dc2 d6 10. Ld3 Lxc3+ 11. bxc3 f5 12. d5 exd5 13. cxd5 Lxd5 14. 0-0-0 Df6 15. Pd4 0-0 16. f3 Pc5 17. Lxf5 Pc6 18. Lh7+ Kg7 19. c4 Pb4 20. Db1 Le6 21. Dxb4 Kxh7 22. h4 g4 23. h5 Kg8 24. Th4 Ld7 25. Dd2 Tae8 26. e4 Te7 27. Thh1 Tg7 28. Lh4 Df7 29. Dxh6 gxf3 30. gxf3 Dxc4+ 31. Kb1 Db4+ 32. Ke1 Dc3+ 33. Pc2? (Versnelt het einde, maar 33. Kb1 Tg2 34. Dc1 Db4+ 35. Ka1 Da5 36. Dc4+ d5 verloor ook.) Txf3 34. Dd2?? en wit geeft op, zonder het vernietigende Pd3+ af te wachten.

- Gent: de uitslag van het open toernooi van de KGSRL: 1. Goerevitsj, Baklan, Dgeboeadze 8/9; 4. Strating, 7,5; 5. Ikonnikov, Safin, Cekro, Dutreeuw, Timmerman, Van der Stricht, Hoogendoorn, Tsjerniak, Van Haastert, Dörenberg, Gommers, Filipek, Eikamp, Kohlweyer, Roofthoofd, Boey, Roobol 7. Volgende week volgt een uitgebreid verslag.

Wit: Kh1, Dg3, Td1, Tc2, Lg4, Pg5, pia2, b3, c4, d5, f2, g2, h3. Zwart: Kf8, Da7, Tb8, Tc8, Lg7, Pd7, pia6, b5, d6, e7, f7, g6, h6. 1. Pxf7 Kxf7 2. Le6+ Kf8 3. Dxg6 Pe5 4. Dh7 Pf7 5. Td3 en zwart geeft op.

Vandiest (1999)

Wit: Kb3, Pg6, pid6.

Zwart: Kf7, pig3.

Vandaag opnieuw een eerste plaatsing voor De Morgen van de Antwerpse eindspelcomponist van wereldformaat Julien Vandiest, waarvoor onze welgemeende dank. Het is een ultraminiatuurtje (slechts vijf stukken!). "Niet erg moeilijk, maar ik meen dat de oplossers veel genoegen zullen beleven aan de uitgebreide reis van de zwarte koning," aldus de auteur. Wit aan zet speelt en wint.

Wouter Janssens