De drugsindustrie piekte in pandemiejaar 2021: kartels opereren als ‘geoliede multinationals’

Vorig jaar werden recordladingen cocaïne, heroïne en crystal meth onderschept en die vangsten vormen maar het topje van de ijsberg. De drugssyndicaten opereren steeds meer als ‘geoliede multinationals’. De wereldwijde drugsmarkt in grafieken.

Geen industrie die zo ongeschonden door de coronapandemie lijkt te zijn gekomen als de internationale drugshandel. In 2021 werd het ene na het andere record gebroken. Onder meer in Antwerpen, Rotterdam, Hamburg en Spanje werden nooit meer drugs onderschept als vorig jaar. In Pakistan: een recordvangst van 1,5 ton heroïne bestemd voor Rotterdam. In Zuid-Afrika: recordladingen cocaïne, heroïne en crystal meth met bestemming Australië, verstopt in tandpasta, sandalen of sculpturen. En nog vorige maand in de Amerikaanse staat Arizona: een recordvangst van 1.500 kilo methamphetamine (crystal meth) uit Mexico.

De vangsten wijzen er niet op dat minder drugs hun bestemming bereiken. Integendeel, slechts een topje van de groeiende ijsberg wordt onderschept. Volgens de UNODC, de VN-organisatie voor drugs- en criminaliteitsbestrijding, neemt zowel de productie als de consumptie van alle soorten drugs toe. Het aantal ernstige drugsverslaafden nam sinds 2010 met ruim 35 procent toe tot bijna 300 miljoen wereldwijd.

De georganiseerde drugskartels opereren ‘als geoliede multinationals’ waarbij grenzen niet meer tellen, zegt Paul Depla, burgemeester van Breda, in de docuserie Over grenzen. Die Nederlandse serie toont – met het nodige drama – de sleutelrol van Nederland in de internationale drugshandel.

Door corona lijken de vindingrijkheid en de meedogenloze vastbeslotenheid om drugs hun bestemming te laten bereiken nog verder toegenomen. Drugsbazen communiceren via versleutelde communicatienetwerken als Encrochat moeiteloos van de ene kant van de wereld met de andere, verfijnen hun distributie- en digitale betalingsmethoden, rekruteren met geld moeiteloos nieuwe koeriers en uitladers, rekenen genadeloos af met vijanden en weten steeds beter te infiltreren en ondermijnen in de bovenwereld.

Drugsbestrijding is water naar de zee dragen, zegt Kars de Bruijne, drugshandel-expert bij de denktank Clingendael. Van de miljoenen containers die jaarlijks in de Rotterdamse haven aankomen, wordt nog geen 1 procent gecontroleerd. “Handelaren worden steeds inventiever, spreiden risico’s langs meerdere transportroutes en verleggen die routes ook steeds vaker en sneller. De politie loopt voortdurend achter de feiten aan.”

Het is een kat-en-muisspel, zegt ook Amado Philip de Andrés, regiodirecteur van de VN-organisatie voor drugs- en criminaliteitsbestrijding UNODC. Zijn taak: nieuwe patronen voorspellen om gericht maatwerk voor bestrijding te kunnen ontwikkelen, vertelt hij aan de telefoon vanuit de Senegalese hoofdstad Dakar. “Wat hier in West-Afrika gebeurt is zeer verontrustend. Cocaïne is terug van weggeweest.”

Langs die drugsroutes komen ook weer andere soorten drugs binnen, zoals het opiaat tramadol – populair bij de islamistische terreurgroep Boko Haram – en kan nieuwe verslavingsproblematieken doen ontstaan. “Bovendien’, waarschuwt De Andrés, ‘drugssmokkel raakt steeds sterker vermengd met andere vormen van criminaliteit in deze regio, zoals wapensmokkel, mensenhandel en terrorisme.”

Volgens de experts is veel meer internationale samenwerking nodig en expertise op het gebied van het kraken van geglobaliseerde digitale systemen. “Nu wordt er steeds te veel op een plek geduwd, dan ontstaat een waterbedeffect”, aldus De Bruijne.