De doorbraken van het Oekraïense leger zijn ook te danken aan nieuw materiaal

Oekraïne boekte deze week terreinwinst langs twee fronten, al kon Rusland vrijdag hopen op een doorbraak bij Bachmoet. Wat verklaart de Oekraïense successen op het slagveld? Op talloze manieren opereren de Oekraïners slimmer.

‘Verschillende raketten exploderen tegelijkertijd. De aarde lijkt te zwellen. Granaatscherven vullen de lucht. De plotselinge schokgolf raakt je oren hard en je ogen voelen zwaar. Je interne organen beginnen te trillen. Buiten de veiligheid van een schuilplaats is de chaos pure hel. Ik overdrijf niet. De lucht raakt verborgen achter rook en as. Vuurtongen likken de nog staande muren van vernietigde huizen. Het vuur verbrandt de grond en het gras. Ik keer en draai mijn lichaam in foetale positie en tel de explosies. Een, twee, drie…Veertig. Zoveel raketten kan een Grad-systeem in een salvo afvuren.’

Zo beschrijft Myroslav Otkovych, een Oekraïense soldaat, wat er de afgelopen dagen gebeurt aan het front bij Bachmoet, de plek waar Oekraïense troepen al weken, maanden zwaar onder vuur liggen – en waar Wagner-troepen, op de 70ste verjaardag van Vladimir Poetin, een doorbraak proberen te forceren.

Het kan niet vaak genoeg gezegd worden: oorlogen voltrekken zich niet lineair, wat hun verloop onvoorspelbaar maakt. Maar er zijn wel constanten, ook in deze oorlog. En die helpen verklaren hoe Oekraïne de afgelopen dagen en weken zulke enorme successen op het slagveld kon behalen.

De afgelopen week kregen Russische troepen de klop aan twee fronten tegelijk. Na de inname van Lyman rukten Oekraïners verder noordwaarts op, richting Kreminna en Svatove. Ook spectaculair was de snelle terreinwinst, na een wekenlange aanloop, op het zuidelijke front waar Oekraïners vanuit vanuit twee richtingen optrokken richting twee strategisch cruciale oversteekplaatsen over de Dnipro, Nova Kakhovka en Cherson.

Hoe de afgelopen maand zoveel gebied heroverd kon worden ligt – behalve aan de gebreken van de Russische oorlogsmachine – aan een samenspel van verschillende factoren: motivatie, (westerse) wapens, (Amerikaanse) strategische inlichtingen, moderne bevelslijnen, geïntegreerd optreden. En slimme planning.

Achter het front

Er lijkt sprake van steeds inniger samenwerking tussen Oekraïne en zijn westerse partners, vooral de VS. En met het opraken van Oekraïense wapens en voorraden, wordt de oorlogsinspanning áchter het front (wapens, materieel, onderhoud, munitie, reparatie, training) steeds meer gedragen door de VS en Europese landen.

Amerikaanse realtime-informatie (uit satellietbeelden) over de positie van Russische troepen, opslagplaatsen, commandocentra en dergelijke hielp Kiev deze zomer om, met Himar-raketsystemen uit de VS, de grond ‘rijp’ te maken voor de offensieven. De logistieke aanvoerlijnen van de Russen werden verwoest of verstoord. Daarbij zou een aanvankelijk plan voor een frontale aanval in het zuiden, uit vrees voor enorme aantallen slachtoffers, veranderd zijn in de aanpak met twee offensieven. Dat pakte goed uit.

Door de terreinwinst deze week aan het zuidelijke front komt het beleg van de twee cruciale plaatsen aan de Dnipro dichter bij: eerst Nova Kachovka, daarna Cherson. Die laatste plaats ligt aan de monding van de Dnipro, is de sleutel tot de Krim, en uitvalsbasis richting Odesa. Het is de belangrijkste ‘prijs’ die Oekraïne hoopt te heroveren voordat de winter definitief toeslaat, maar er zijn duizenden goed uitgeruste Russische troepen samengetrokken. Hun logistieke situatie is – doordat de bruggen over de Dnipro frequent bestookt worden – precair, maar president Poetin zelf zou volgens Amerikaanse media terugtrekking uit de stad hebben tegengehouden.

Ook in het noorden biedt de frontlinie kansen voor de Oekraïners. Áls ze erin slagen Kreminna en Svatove te heroveren, komen Severodonetsk en Lysitjansk in het vizier – de steden die Rusland deze zomer met zoveel moeite veroverde. Als de Russen daarentegen Bachmoet veroveren, is dat een morele opsteker voor Moskou, maar aanvankelijk wilden de Russen met Bachmoet de steden Kramatorsk en Slovjansk in een schaarbeweging klem zetten. Dat kan na de recentelijke Oekraïense terreinwinst niet meer.

De timing van dit offensief versterkt de indruk dat het ook een uiting is van de interne machtsstrijd in Rusland. Wagnerbaas Prigozjin – die ambitieus is en zeer kritisch over het Russische leger – wil laten zien dat Russen wel degelijk kunnen vechten, zolang het maar ‘zijn’ Russen zijn.

Hervormd leger

Ter verklaring van de recente Oekraïense successen ontbreken nog twee belangrijke elementen. Ten eerste het ontbreken van Russische luchtdominantie. Rusland zet zijn Migs wel in, maar op zodanige wijze (ze schieten op afstand niet-precisiemunitie af) dat ze weinig effectief zijn.

Minstens zo belangrijk is de tactische superioriteit van de Oekraïners. Terwijl het Russische leger is blijven steken in starre bevelslijnen, minachting voor de soldaat en corruptie, is het Oekraïense leger hervormd in westerse richting: geoefend in geïntegreerd optreden, met goede interne communicatielijnen, respect voor de militair, en meer ruimte voor handelen naar bevind van zaken lager in de bevelslijn.

Kortom, de Oekraïners opereren slimmer. Ze opereren voorwaarts in kleine groepen, hebben een goede tactische verkenning, en pogen grote troepenconcentraties en steden niet frontaal aan te vallen, maar te omzeilen en dan in de tang te nemen. Maar ze staan nog altijd tegenover de formidabele vuurkracht van de Russen, binnenkort aangevuld met tienduizenden verse (zij het slecht gemotiveerde en nauwelijks getrainde) rekruten.

Westerse experts denken dat Rusland, zelfs met de mobilisatie, zijn deplorabele prestaties op het slagveld niet veel kan verbeteren. Niettemin kon er eindelijk weer een lachje af bij president Poetin, toen hij vorige week stond te hossen in zijn Kremlinpaleis, zijn handen verstrengeld met die van vier stromannen uit de ‘nieuwe provincies’. ‘Rusland! Rusland!’, riepen ze. De realiteit op het slagveld is, blijkt ook deze week, weerbarstiger.