De cruciale 40

01. ELBOW

A Cast Of Thousands

(V2)

En toen zakte de grond onder onze voeten weg. Elbow, vijf kerels uit Manchester die eruitzien alsof ze op een scheepswerf werken, debuteerden twee jaar geleden met het verbluffende Asleep At The Wheel. Maar zelfs wie die plaat destijds een warm hart had toegedragen was niet voorbereid op de ondraaglijke schoonheid waarin deze opvolger werd ondergedompeld. Mocht Radiohead een gospelgroep zijn, dan schetst Cast of Thousands een goed beeld van de songs waar Thom Yorke en zijn metgezellen mee voor de pinnen zouden komen. Elbow loopt in een boogje om alle gangbare rock-'n-rollclichés heen, maakt emotioneel geladen muziek die zowat alle zintuigen tegelijk aanspreekt, en schrijft songs die je als open wonden in het gezicht staren. Zanger Guy Garvey zingt over verlies, eenzaamheid en het verlangen naar het onbereikbare. Bovendien verstaat hij de kunst om dat in heel kleine, eenvoudige zinnen te doen. "Cath was my all and every day/she married in May" zingt hij in het bloedstollende 'Buttons and Zips', terwijl je onder zijn microfoon een hart in duizend stukken hoort breken. 'Grace Under Pressure' krijgt het gezelschap van een gospelkoor, en het hele publiek dat de groep aan het werk zag tijdens Glastonbury vorig jaar. De cd werd in een kerk opgenomen, en die spirituele, majestueuze sfeer zwerft door bijna alle nummers. De muziek klinkt ambitieus maar blijft menselijk, voelt tijdloos aan terwijl ze zich toch heel modern en eigentijds voordoet, en bewijst haast achteloos dat Britten wel degelijk soul hebben. Een indrukwekkende, onvervalste classic.

02. RADIOHEAD

Hail To The Thief

Parlophone/EMI

Het openingsnummer vertelt meteen het hele verhaal. '2+2=5', luidt het, en daarna worden alle zekerheden op losse schroeven gezet. Orde mondt uit in chaos, verstilling wordt euforie, en vlotte poprock geeft aanleiding tot avant-gardistisch geëxperimenteer. Met Hail To The Thief tart Radiohead voor de zoveelste keer alle muzieklogica en wordt de groep meer dan ooit haar eigen genre.

03. THE WHITE STRIPES

Elephant

(XL/V2)

Een gitaar, een drumstel en een veredelde garage. Meer hadden Jack en Meg White niet nodig om het zwarte vierkant van de rammelrock te maken. Rauwe riffs, smerige slides, achteloze solo's en tonnen white ass blues: het recept is stilaan bekend, maar het resultaat smaakte nooit beter. De Britse pers bombardeerde Elephant meteen tot "een van de honderd beste rock-'n-rollplaten ooit". Of de songs ook live de toets der kritiek doorstaan, ontdekt u dit jaar op Rock Werchter.

04. ELVIS COSTELLO

North

Deutsche Grammophon/Universal

Verliefd. Verloofd. Getrouwd. Gescheiden. Verliefd worden op iemand anders. En weer van vooraf aan beginnen. Dat is, kort samengevat, het scenario dat Elvis Costello op North heeft uitgeschreven. De nummers worden meestal door weinig meer begeleid dan een piano en wat strijkers en zoeken aansluiting bij de songschrijverstraditie van Bacharach, Rodgers en Hart, zwelgen in tristesse tot ze toch overeind krabbelen en met de kin omhoog weer verder gaan. Meer dan eens is North schaamteloos romantisch, maar Costello schiet er op geen enkel ogenblik zijn cool bij in.

05. OUTKAST

Speakerboxxx /The Love Below

(Arista/BMG)

Het Amerikaanse Outkast was tot onlangs eigenlijk slechts synoniem van een paar aanstekelijke hits, maar daar bracht de dubbel-cd Speakerboxx/The Love Below dit jaar verandering in. Het is de enige baanbrekende hiphopplaat van 2003. Vooral The Love Below, het deel dat André 3000 maakte, is een meesterwerk door de unieke wisselwerking tussen Prince-funk, jazz, flowerpowerhiphop en Motown. De tweede cd Speakerboxxx trekt vooral de funkkaart, maar samen vormen de twee (solo)platen een zeldzaam fijne combine.

06. THE MARS VOLTA

De-Loused In The Comatorium

Gold Standard Laboratories/Universal

Overstuurd, overspannen en over the top. Bij The Mars Volta staat alles in de overtreffende trap en worden alle denkbare regels met voeten getreden. De-Loused In The Comatorium is dan ook een conceptalbum hors catégorie, waarop progrock, punk, hardcore, freejazz, grunge, ambient, psychedelica en dub samensmelten tot één verbluffend geheel. Luisteren is bezwijken.

07. MY MORNING JACKET

It Still Moves

RCA/BMG

Zo'n goeie Neil Young-plaat dat zelfs Neil Young er dit jaar niet in slaagde ze te evenaren. Al heeft dit kwintet uit Louisville, Kentucky, wel meer te bieden dan ruw geruite, flanellen gitaarlompen à la Crazy Horse. Het gezwollen, in echo gedrenkte keelgeluid van Jim James maakt van hem een soort Homerus van de alt.country. Maar ook de muzikanten, aangevuld met de Memphis Horns, tekenen mythische en gloedvolle americana op die de droomsluizen wagenwijd openzet.

08. DAMIEN RICE

'O'

Damien Rice Music/Warner

'De nieuwe Jeff Buckley', 'de kleinzoon van Nick Drake', 'de waardige opvolger van Bob Dylan', ... Als er de afgelopen maanden één singer-songwriter bedolven werd onder de superlatieven was het Damien Rice wel. Terecht, want O is een meesterwerk van een onverschrokken schoonheid, waarop de 29-jarige Ier zich ontpopt als de revelatie van het jaar. Faith Hill, Chris Martin én Britney Spears zijn al fans voor het leven. Nu u nog.

09. PLACEBO

Sleeping With Ghosts

(Hut/Virgin)

Toegegeven, op Sleeping With Ghosts mat Placebo zich geen nieuw, laat staan vernieuwend geluid aan, maar de kwaliteit van de songs blijkt zo duizelingwekkend dat het niet eens in je opkomt om hen dat kwalijk te nemen. 'The Bitter End' is een bijtend statement dat alles overklast wat Brian Molko en zijn handlangers eerder hebben gedaan. 'Special Needs', 'English Summer Rain' en zelfs het instrumentale 'Bulletproof Cupid' klinken als soldaten in de loopgraven tussen Sonic Youth en The Pixies, die ter plekke besluiten zich met elkaar te verzoenen, en samen één niet te kloppen front vormen. Een plaat als een uppercut waarvoor je puur preventief KO valt.

10. TOM McRAE

Just Like Blood

(BMG)

"Falling feels like flying / Until you hit the ground." Tom McRae is een man van weinig woorden, maar elke zin boort dwars naar de essentie. De Londense singer-songwriter heeft zijn tweede plaat vol mistroostige liedjes gestouwd waarin hij wijd en zijd over de schaduwkanten van de liefde zingt en zich nog het liefst van al met eenzaamheid omringt. Niet meteen een cd om steriele bedrijfsfeestjes mee op te vrolijken dus, maar wie zalf zoekt om zijn vertrappelde ziel te balsemen, laat Just Like Blood binnen zonder bellen.

11. THE THRILLS

So Much For The City

(Virgin)

Een bleek en jong vijftal uit Dublin trok naar de zonnestaat Californië om er net díé plaat te maken die je van een stel uitgeregende Ieren met een voorliefde voor Beach Boys, Byrds en Neil Young kunt verwachten. Niet te verbazen dat het er op dit debuut soms hangerig aan toegaat. Toch dagen we u uit deze westcoast-, surf- en countrypopdeunen te aanhoren zonder in gedachten een strooien hoed op te zetten en naar zonnebrandolie met factor tien te graaien.

12. BELLE & SEBASTIAN

Dear Catastrophe Waitress

Cycle

De zesde studioplaat van dit septet uit Glasgow is onmiskenbaar de sprankelendste collectie zijdezachte popsongs met een vlijmscherpe ondertoon die het ooit heeft afgescheiden. Onder impuls van Frankie Goes To Hollywood- en t.A.T.u.-producer Trevor Horn (!) kruipen opperwatje Stuart Murdoch en de zijnen helemaal uit hun schulp. Ten bewijze: het besmettelijke 'I'm a Cuckoo' citeert zowel in tekst als in muziek oerhardrockers Thin Lizzy.

13. JAGA JAZZIST

The Stix

(Ninja Tune)

Er zijn weinig artiesten die erin slagen tegelijk intellect én dansbenen te verwennen, maar dit Noorse, tienkoppige gezelschap heeft er niet de minste moeite mee. Ook op zijn tweede plaat wemelt het van de paradoxen, want het amalgaam van jazz, (post-)rock, elektronica en drum'n'bass doet organisch en beredeneerd, warm en koud, atmosferisch en aards aan. De eerste echte big band van de eenentwintigste eeuw en daardoor ook de beste.

14. PARSLEY SOUND

Parsley Sounds

Mo'Wax

Het Britse duo Parsley Sound presenteert op zijn eerste cd popmuziek de stijl van Badly Drawn Boy, Syd Barrett én The Beta Band. De cd Parsley Sounds klinkt nergens opdringerig, maar blijkt zeldzaam verslavend dankzij knappe songs en een wonderlijk, haast buitenaards geluid. Danny Sargassa en Preston Mead weten namelijk hoe ze akoestische soul en singer-songwriterelektro moeten maken zonder melig of droog te klinken. Het geluid van peterselie lijkt dan ook dat van de toekomst.

15. THE FIRE THEFT

The Fire Theft

(Ryko)

De platen van emo-pioniers Sunny Day Real Estate waren in al hun beklijving, grandeur en intensiteit haast te mooi om waar te zijn. The Fire Theft, een groep die drie ex-leden van die legendarische band verenigt, draagt dezelfde belofte in zich. Dat betekent: prachtsongs van epische signatuur, de hoge vluchten van zanger Jeremy Enigk, botsingen van het tere hart met de versteende rockziel, en een geladen atmosfeer waar je onherroepelijk stil van wordt.

16. GRANDADDY

Sum Day

V2

Plots viel alles op zijn plaats. De plaat die de Amerikaanse band Grandaddy altijd al dreigde af te leveren, bereikte dit jaar eindelijk de winkelrekken. Sum Day biedt meer dan de som van de verschillende delen - hoge stemmetjes, manke elektronica, opzwepende songs... - die Grandaddy tot een volstrekt uniek collectief maken. De band zorgt er immers voor dat de cd klinkt als een spiegel van de ziel waarvan geen enkel stukje weggenomen of verlegd mag worden. Met andere woorden: perfecte popmuziek.

17. JOHN MAYER

Heavier Things

Epic

In de Verenigde Staten kwam Heavier Things onlangs op één binnen in de charts, maar hier blijft de jonge singer-songwriter voorlopig een grote onbekende. Nochtans bedenkt hij kristalheldere popsongs die klateren als bronwater in een bergriviertje, en ze gaan stuk voor stuk vergezeld van melodieën die je blijven achtervolgen lang nadat je de cd weer in het doosje hebt gestopt. Opener 'Clarity', met jazztrompettist Roy Hargrove, is onze song van het jaar, en nadien zakt het niveau niet. Een plaat die verslavender werkt dan heroïne.

18. BONNIE 'PRINCE' BILLY

Master And Everyone

Palace Records

Will Oldham, troubadour en vaandeldrager der verschoppelingen, heeft voorgoed een einde gemaakt aan zijn steeds weerkerende pseudoniemendrang en bracht zijn derde plaat uit als Bonnie 'Prince' Billy. Master And Everyone zet de traditie van I See A Darkness en Ease Down The Road voort en is dus opnieuw een parel van intimistische schoonheid.

19. DEATH CAB FOR CUTIE

Transatlanticism

Munich

Dit Amerikaanse viertal met Benjamin Gibbard en Christopher Walla in de rangen bereikt met zijn vijfde cd voor het eerst een breder publiek en dat dankzij zeldzaam goede emo-pop en postrock met schitterende teksten. Vooral de tweede helft van de cd is van een zelden gehoord niveau. Luister maar naar het titelnummer of naar 'Passenger Seat': zo fraai dat je de bizarre groepsnaam op slag onthoudt.

20. STARSAILOR

Silence Is Easy

Parlophone/EMI

Een paar keer per jaar hoor je een cd waarvan je bij de eerste beluistering weet dat je er een intense band mee op gaat bouwen. Silence Is Easy van Starsailor is zo'n cd. De songs kolken passioneel de speakers uit, zijn doordrongen van gospelinvloeden en gáán ergens over. Niet zelden roepen James Walsh en zijn vrienden vergelijkingen op met de jonge U2. Een vergelijking waar u ons over een jaar of twee gerust op af mag rekenen. Zelf zijn we er namelijk nogal gerust op: Starsailor wordt een wereldgroep. 21. FOUR TET

Rounds

Domino

De 25-jarige laptopmuzikant Kieran Hebden en zijn organische elektronica waren mee van invloed op de richting die Radiohead met Kid A en Amnesiac insloeg. Dat kunt u hem ten goede of ten kwade duiden, maar proeven van zijn derde én beste plaat dient u beslist. Jazz, hiphop, folk, allerlei instrumenten, etnische klanken die hij van zijn wereldreizen meebrengt; Hebden verknipt het allemaal tot fascinerende collagemuziek die schippert tussen abstractie en melodie.

22. BRUCE COCKBURN

You've Never Seen Everything

Cooking Vinyl

Bruce Cockburn houdt van tegenstellingen. Hij is gelovig maar vloekt als een ketter, levert kritiek maar loopt daarbij zonder verpinken om alle gebruikelijke slogans heen, en verstaat de kunst om in zijn nummers bloedernstige thema's - de bloeddorst van dictator Pol Pot, bijvoorbeeld - aan te snijden terwijl tussen de regels toch een gitzwart gevoel voor humor doorschemert. Op zijn vijfentwintigste cd flirt Cockburn met jazz, en knettert zijn gitaar als water op een gloeiende bakplaat. Ronduit briljant, zelfs in die foeilelijke hoes.

23. NICK CAVE AND THE BAD SEEDS

Nocturama

Mute/PIAS

Bij Radio Deprimo staat hij natuurlijk al jaren op nummer één, maar het belet Nick Cave niet om mooie platen te blijven maken. Nocturama is zelfs een van zijn beste ooit. Cave pakt daarop niet alleen met nachtelijke ballads uit, maar laat op de nietsvermoedende luisteraar ook een roedel rauwe rocksongs los waaronder het alles verscheurende 'Babe, I'm On Fire'. Het hoogtepunt is de single 'Bring It On', een hemels duet met Saints-zanger Chris Bailey.

24. ED HARCOURT

From Every Sphere

Parlophone/EMI

Na zijn fel onderschatte debuut Here Be Monsters, dat Waits-, Drake- en Buckley-epigonie verweten werd, kon Ed Harcourt dit jaar ook de koppigste criticasters overtuigen met From Every Sphere. Dat tast de meest grillige grenzen van het singer-songwritergenre af. We geven u op een briefje dat zijn beangstigend doorleefde stem ons nog vaak naar de drank zal doen grijpen. Enkel op doktersvoorschrift verkrijgbaar, bijgevolg.

25. MUSE

Absolution

PIAS

Bombast met hoofdletter en een uitroepteken! Muse begint pas waar andere groepen het wijselijk voor bekeken houden, maar komt daar op Absolution meer dan ooit mee weg. Concept, hoes, songtitels, teksten, arrangementen: letterlijk alles is too much, maar toch klinkt iedere noot relevant en to the point. Wat Van den Boeynants zaliger ook mocht beweren: 'trop' is niet altijd 'te veel'.

26. YEAH YEAH YEAHS

Fever To Tell

Polydor/Universal

De Yeah Yeah Yeahs waren hot hot hot in 2003. Het rukblaadje Playboy had dat in de mot en vroeg zangeres Karen O voor een onthullende fotoshoot. Karen bedankte. Wij, die enkel in de muziek geïnteresseerd zijn, herinneren ons de Yeah Yeah Yeahs vooral vanwege hun verpletterende debuut Fever To Tell, een brok lillende garagerock en een van de weinige lichtpuntjes in wat weer een heuse trend aan het worden is.

27. CHRIS CLARK

Empty The Bones Of You

Warp

Intelligente techno is hoogst excentriek, al was het maar omdat het een dancegenre is waarop het onmogelijk dansen is... De muziek van meneer Aphex Twin en consorten is dan ook vaker interessant dan mooi. Dit jaar echter bracht de jonge Brit Chris Clark een cd uit in het genre die niet alleen de hersenlobben prikkelt maar ook het schoonheidsgevoel aanspreekt. Empty The Bones Of You gaat door merg en been, en dat blijkt een zeer aangename gewaarwording.

28. BLUR

Think Tank

Parlophone/EMI

Blur is dood, lang leve Blur! Op Think Tank laten Damon Albarn en co. hun eigen clichés voor wat ze zijn en vinden ze zichzelf opnieuw uit. Britpop wordt een kruising tussen wereldmuziek en punkrock, zonder stergitarist Graham Coxon, maar met Fatboy Slim achter de knoppen en Le Groupe Regional Du Marrakech als huisorkest. Een indrukwekkende metamorfose van een grote groep.

29. LAMB

Between Darkness And Wonder

Mercury/Universal

Verzoening leidt niet alleen tot goede seks maar ook tot prima platen. Op hun vierde studioalbum leggen programmeur Andy Barlow en folkzangeres Louise Rhodes hun meningsverschillen eindelijk bij en overstijgen ze moeiteloos de som der delen. Tussen duisternis en verwondering ontvouwen zich elf prachtige soundscapes, waarin het bij nacht en ontij heerlijk verdwalen is. Prachtplaat.

30. CALEXICO

Feast Of Wire

Labels/Virgin

Calexico is een band die beter wordt met de jaren, want ook de negende plaat van het duo Joey Burns en John Convertino is een feest voor het oor en biedt genoeg vernieuwing om de groep nog jaren mee te laten draaien. Feast Of Wire ontrolt immers meer dan de bekende trompetuitstapjes en woestijnrock, maar biedt tevens een aantal dramatische ballads en zelfs een paar jazzy sketches. Wie hoogtepunt 'Black Heart' heeft gehoord, weet waarom de cd in deze lijst hoort.

31. LEA DELARIA

Double Standards

Warner Brothers Jazz

Punk in jazzverpakking. Het lijkt een verstandshuwelijk waar dat tussen Lisa Marie Presley en Michael Jackson nog een puntje aan kan zuigen, maar het kán. Lea Delaria, in de VS al een begrip als comédienne, sloeg de platgetreden paden over en zocht inspiratie in het werk van Soundgarden, Jane's Addiction, Green Day, Blondie en The Pretenders. Haar covers swingen als de uiers van een koe die naar de voederbak draaft en niet zelden overklast Delaria de originele versies. Een perfecte combinatie van durf, creativiteit en talent. Een standard in wording, quoi.

32. RYAN ADAMS

Rock'n'Roll

Lost Highway/Universal

Hoe aangrijpend Ryan Adams ook doende is op zijn eveneens dit jaar verschenen ep-tweeluik Love Is Hell, met dit snel opgenomen werkstuk geeft het doodgeknuffelde alt.country-wonderkind zijn criticasters pas echt lik op stuk. De fun, de passie voor rock-'n-roll en de obstinate liefde voor onder meer The Strokes, The Smiths of U2: ze druipen van elk nummer af in glinsterende zweetdruppels. Een puike autosnelwegplaat waarvoor je afrit altijd te vroeg komt.

33. EMMYLOU HARRIS

Stumbling Into Grace

Nonesuch

God, wat zingt ze mooi. Na mijlpalen als Wrecking Ball en Red Dirt Girl wandelt de countryzangeres Emmylou Harris met Stumbling Into Grace verder op de weg die haar carrière naar een heel nieuwe bestemming heeft gevoerd. Emmylou's stem maakt gevoelens in je los waarvan je niet eens wist dat je ze in je had en bedient zich dit keer van de beste teksten uit haar hele carrière. Wie erin slaagt geen traan weg te pinken tijdens het aan June en Johnny Cash opgedragen 'Strong Hand' mag zijn medaille komen oppikken. Ons is het in ieder geval niet gelukt.

34. A PERFECT CIRCLE

Thirteenth Step

Virgin

Naar verluidt is Thirteenth Step "een conceptuele ontdekkingsreis langs de duisterste krochten van de menselijke psyche", maar daar hoeft u zich verder niet druk over te maken. Vijftig minuten lang doen Billy Howerdel en Maynard Keenan allerlei bezwerende dingen met zware gitaren, die doen denken aan het beste van Tool, King Krimson en The Cure. Gitzwart, experimenteel, episch en huiveringwekkend intens, zo hebben we onze metalplaten graag.

35. ADMIRAL FREEBEE

Admiral Freebee

Polydor/Universal

Na de road movie, de road record. Singer-songwriter Tom Van Laere haalde zijn alter ego uit Jack Kerouacs On The Road en schreef in het Antwerpse Brasschaat een collectie prachtnummers over de Noorderlaan, cruise-control, Volvo-paarden, de relativiteitstheorie en - wij verzinnen niets - het manueel melken van koeien. Goed voor een uitmuntende plaat én een ongezien succesverhaal, want Admiral Freebee zong het liefst tien weken uit op hoogste positie van de Ultratop.

36. EELS

Shootenanny

Dreamworks

Op Shootenanny laveren Eels alweer met bolle zeilen tussen baldadige ballads en stoutmoedige rockers. Ze gaan daarbij nooit voor anker op gemeenplaatsen maar leggen naar goede gewoonte aan in de haven der gedeukte zieltjes. Zanger E drijft de spot met schietgrage lunatics, modeshows en - vooral - zichzelf. Eels' vijfde en wederom erg geslaagde oefening in zelfspot en ironie was een mooie soundtrack bij de zomer, maar zal het nog vele seizoenen uitzingen.

37. BASEMENT JAXX

Kish Kash

XL/V2

Een plaat als een terroristische aanslag, waarbij je oren bedolven worden onder een spervuur van beats, en het Britse duo danst op de bomwagen die tussen commercieel succes en artistiek experiment taxiet. De songs klinken eclectisch, mikken met de trefzekerheid van een scherpschutter op je benen, en nemen en passant een bonte mix aan gastzangers (van punkkoningin Siouxsie Sioux tot hiphopfenomeen Dizzee Rascal) krijgsgevangen. Bruisende dansmuziek voor hier, nu en de verre toekomst.

38. JANE'S ADDICTION

Strays

Capitol

Het had de comebackplaat van het jaar kunnen worden maar het werd even slikken. Deze zogenaamd allereerste alternatieve rockband voer begin jaren negentig te pletter op de klippen Drugs en Egostrijd. Daarom heeft de magische maar zelfdestructieve cocktail van weleer node plaats geruimd voor een afgetraind, vruchtensapjes en sojascheuten verbrandend rockgeluid. Dat het bevlogen songmateriaal van begin tot eind uit je speakers spat, maakt echter veel goed.

39. MOLOKO

Statues

Echo/ Roadrunner

Vlak voor de opnamen van Statues besloten zangeres Roisin Murphy en multi-instrumentalist Mark Brydon niet langer onder hetzelfde donsdeken te slapen. 'Familiar Feeling', 'Cannot Contain This' en de bloedstollende titelsong illustreren evenwel dat die gestrande relatie de creativiteit nog heeft aangevuurd. De songs kantelen van hoekige elektrofunk over grillige eightiespop tot soulvolle disco en leggen keer op keer een onbekende weg bloot om tot hun eindbestemming te komen. Een luisteravontuur waar je oren nog dagen van nazinderen.

40. ARSENAL

Oyebo Soul

Wally's Groove World

Een winterplaat vol zomerklanken, met latin grooves uit Etterbeek. Bij Arsenal is niets wat het lijkt, en de groepsnaam is dat nog het minst van al. Enkel de albumtitel spreekt boekdelen. Obeyo Soul betekent zoveel als 'bleekschetensoul', en dat is precies wat Hendrik Willemyns en John Roan maken. 'Afro-brazil-rock-house-pop', of voor de vrienden: dansmuziek zonder grenzen die zowel op het hoofd als op de benen mikt. Wereldplaat!