Interview
‘De cijfers stijgen niet meer. Maar dat komt zeker niet door groepsimmuniteit’: Vlaamse epidemiologe in Zweden
Terwijl bij ons het aantal besmettingen blijft stijgen, lijkt de toestand in Zweden onder controle: er komen dagelijks rond de 200 gevallen bij, en dat is al enkele weken zo. De coronacrisis in Zweden ‘is misschien voorbij’, zegt de Deense professor biocomplexiteit Kim Sneppen. En dat heeft het land volgens hem te danken aan de groepsimmuniteit. Was de zachte lockdown dan toch de juiste strategie? We legden de vraag voor aan Nele Brusselaers, Vlaams docent klinische epidemiologie aan het Karolinska Institutet in Stockholm.
Geen pieken in de Zweedse grafieken: al enkele weken hangt het aantal nieuwe besmettingen rond de 200 en zijn er amper overlijdens. Wat gebeurt er?
Nele Brusselaers: “Je kan heel grote vraagtekens plaatsen bij de cijfers. Er werd alles aan gedaan om de cijfers zo rooskleurig mogelijk te doen lijken. De overheid heeft zelfs op een bepaald moment gezegd dat 80 procent van de sterfgevallen niet door corona was veroorzaakt maar door een andere onderliggende ziekte. Er is een heel strikte definitie om in de statistieken te komen: ook al heeft een patiënt 30 dagen in het ziekenhuis gelegen en sterft hij dan 31 dagen na de positieve coronatest, wordt hij niet meegeteld want dan kan de doodsoorzaak niet corona zijn, zo is de redenering. En als er niet getest is, wordt de persoon sowieso niet meegeteld. Ze weten heel goed hoe ze de cijfers moeten rapporteren om het beter te doen lijken. Het officiële dodental bedraagt nu 5.800 maar ik heb schattingen van 8.000 overlijdens gezien.”
Het blijft toch een feit dat het aantal nieuwe besmettingen niet zo hard stijgt als in ons land?
“Volgens de overheid zijn de cijfers nog steeds aan het dalen. Daar zijn serieuze vragen bij te stellen. Er is een app die de symptomen monitort en door heel veel mensen gebruikt wordt, waarbij je de dagelijkse symptomen moet invullen. Daaruit blijkt juist dat de infecties omhoog gaan. Het lijkt wel minder explosief omhoog te gaan dan in andere landen. Waarom dat is, is een vraagteken maar het is zeer onwaarschijnlijk dat het door groepsimmuniteit komt.”
De Deense expert Kim Sneppen zegt nochtans dat Zweden de situatie onder controle heeft dankzij de groepsimmuniteit. Klopt dat dan niet?
“Neen. Volgens de recentste cijfers heeft 10 procent van de mensen antistoffen, terwijl dat in België 5 tot 8 procent is. Veel meer zal het niet zijn, tenzij je een zeer selectieve populatie gaat testen. In de steden kan het hoger zijn, 15 procent misschien. Volgens de meest optimistische cijfers moet 40 procent van de mensen antistoffen hebben voor groepsimmuniteit. Maar de meeste wetenschappers spreken toch van 70 tot 80 procent. De vraag is al gesteld dat er misschien iets is dat de Zweden beter beschermt. Een vroegere blootstelling aan een ander virus? Een vaccinatie? In enkele Afrikaanse landen zie je ook dat het aantal besmettingen niet explodeert. Misschien is daar ook iets dat de mensen beschermt. We weten niet wat het is.”
Hoe kan Zweden trouwens groepsimmuniteit opbouwen, als de bevolking gevraagd wordt om de sociale afstand te respecteren?
“Het zou inderdaad heel paradoxaal zijn. Zeker omdat heel veel mensen sinds maart nog steeds in zelfisolatie zitten. Ze hebben zich in hun zomerhuisje opgesloten en komen nauwelijks in contact met anderen. Er was ook een terugval van 40 tot 60 procent in de mobiliteit omdat mensen niet meer buitenkwamen. Dan vind ik het leven in België aangenamer. Je kan wel buitenkomen met een mondmasker, je ziet dat mensen toch wel proberen om afstand te nemen, je ziet overal alcoholgels staan. Dat gebeurt niet in Zweden. Mondmaskers worden niet aangeraden omdat er geen wetenschappelijke evidentie zou zijn. Natuurlijk is die er wel. Waarom dragen chirurgen anders een mondmasker? Bijna niemand draagt er een in Zweden. Je wordt zelfs uitgescholden of scheef bekeken als je een draagt, want dan ga je in tegen het advies van de overheid.”
Wat zijn de verschillen tussen de Zweedse en de Belgische aanpak?
“In België wordt nu veel meer getest dan bij de eerste piek. Er worden veel meer asymptomatische en mild symptomatische mensen getest. In Zweden zijn het vooral degenen die erg ziek zijn die worden getest. Zelfs zorgmedewerkers krijgen met moeite een test. Op sommige plaatsen is er een wachttijd van 5, 6 dagen. Kinderen zijn nauwelijks getest omdat nog steeds het geloof de wereld wordt ingestuurd dat kinderen niet besmettelijk zijn. Zelfs kinderen die zwaar ziek zijn, worden nauwelijks getest. En dan komen ze niet in de cijfers terecht.
“En er is geen contacttracing. Als je met corona op intensieve ligt, is het jouw verantwoordelijkheid dat je contacten verwittigd worden. De verantwoordelijkheid ligt bij de patiënt. Als je een soa (seksueel overdraagbare ziekte) hebt, moet je ook je contacten verwittigen: daar werkte het goed, dus zal het bij corona ook wel werken, meent de overheid.”
