"De bitcoin is geen spelletje": beleggen lijkt steeds vaker op gokken

'Gamification', onthou dat woord. Het is het aanwenden van spelprincipes en speeltechnieken in een niet-spelcontext. De vervlechting van technologie en gamen toegepast op de financiële markten zorgt voor een heuse buzz. Jonge whizzkids die hun dromen najagen met risicovolle producten. De hype rond cryptomunten als bitcoins is slechts één voorbeeld. Aanbieders van dergelijke virtuele munten spelen via internet gretig in op wat de fear of missing out wordt genoemd: de angst om de boot te missen.

Merel Van Vroonhoven, de voorzitter van de Nederlandse financiële waakhond AFM, waarschuwt in de Volkskrant voor extreem riskante producten. "Beleggingsproducten zijn geen games, en de bitcoin is geen spelletje."

Casino

Jim Lannoo, woordvoerder van onze waakhond FSMA, treedt haar bij. "Daarom dat in ons land al eerder is opgetreden om een aantal van die producten te verbieden. België is op dat vlak een beetje een voorloper gebleken, het is goed dat ook de andere landen volgen." Zo geldt er bij ons al sinds 2014 een verbod op financiële producten waarvan de waarde verbonden is aan virtuele munten. Sinds 2016 zijn ook binaire opties verboden. Met binaire opties kun je handelen in aandelen, beursindices, valuta’s of grondstoffen. Simpel gezegd, je gokt binair: ofwel stijgt het product ofwel daalt het. Niet voor niets worden binaire opties vaak vergeleken met roulette spelen in een casino. Het gros van de consumenten verliest geld met deze beleggingen, blijkt uit onderzoek.

Sinds de nieuwe Europese bankregels (MIFID II) die dit jaar in werking zijn getreden is het makkelijker geworden om dergelijke producten aan banden te leggen. Maar ons land heeft daar niet op gewacht, stelt Lannoo.

'Anarchie'

Door de lage spaarrente zijn mensen gevoeliger geworden voor beleggingen waarbij wordt geschermd met hoge rendementen. Ze onderschatten daarvan de risico's. "Het is van alle tijden dat mensen op zoek gaan naar rendement", stelt Hans Bevers, hoofdeconoom bij vermogensbeheerder Bank Degroof Petercam. "En in de markt zie je dan uitwassen ontstaan. De hype van de cryptomunten is daar een schoolvoorbeeld van. Het is goed dat de toezichthouders optreden."

Of het ook soelaas biedt, of de beleggers met andere woorden wel voldoende aandacht hebben voor de vele waarschuwingen is een andere vraag. "Ik vrees van niet", zegt Koen De Leus, hoofdeconoom van BNP Paribas Fortis. "Sommige producten zijn niet geschikt voor particulieren met onvoldoende financiële kennis. Daarom dat ook de Europese bankregels almaar strenger zijn op dat vlak. Wat goed is. Maar nu is nog steeds te makkelijk om bepaalde producten online te kopen. Zoals bij het verhandelen van die cryptomunten. Door het ontbreken van een wetgevend kader zit je daar in een grijze zone, die net bepaalde mensen aantrekt. Het is toch vooral populair bij jonge mensen en in studentenkringen, merk ik. Het is volgens mij dan ook een beetje te vergelijken met de punkperiode. Een beetje financiële anarchie die het reguliere financiële systeem de rug toekeert."

Ook de Vlaamse Beleggersfederatie (VBF) hamerde al herhaaldelijk op het gevaar van dergelijke producten. "Het is goed dat het FSMA bij ons al eerder is opgetreden, en dat ook andere landen stilaan volgen", zegt VBF-voorzitter Sven Sterckx. "Dit heeft niets meer te maken met beleggen, het is pure speculatie. Als federatie zetten wij ons ook af tegen die producten. Het lijkt allemaal vaak heel mooi, maar voor de meeste beleggers is dit gewoonweg te riskant."

Hans Bevers vindt dat de overheden het laatste woord hebben. "Zij kunnen via wetgevend initiatieven strenger optreden, denk ik. Want de financiële sector zelf is strikt gereglementeerd en gecontroleerd. Maar het zijn die onlineplatformen die de grenzen opzoeken."