De anonieme massagraven van inheemse kinderen in Canada

Het nieuws werd afgelopen week bekendgemaakt door Rosanne Casimir, het opperhoofd van de Tk’emlúps te Secwe̓pemc-stam in het stadje Kamloops, in het bergachtige westen van Canada. De resten werden gevonden met een speciale radar, die de bodem enkele meters diep in beeld kan brengen. Het jongste slachtoffer zou drie jaar zijn geweest. Casimir zei dat het onderzoek in juni doorgaat. Dan moet duidelijk worden of de aantallen kloppen, en of het inderdaad onbekende doden zijn.

Dat er in de Kamloops Indian Residential School de afgelopen eeuw tientallen kinderen zijn omgekomen, was al bekend. Voor het gebouw, dat tussen 1890 en 1977 bestond en op de top zo’n vijfhonderd kinderen huisvestte, staat een monument met daarop 65 namen van gestorven leerlingen. Maar daarnaast waren er nog tientallen ‘vermisten’, over wie de schoolleiding altijd tegen de familie heeft gezegd dat ze waren weggelopen.

“Het is een harde werkelijkheid maar het is onze waarheid, onze geschiedenis”, zei Casimir op een persconferentie. “En het is iets waarvoor we altijd hebben moeten vechten, om het te bewijzen.”

De Nationale Waarheid en Verzoeningscommissie heeft tot dusver 4.100 dode kinderen gedocumenteerd op de kostscholen van Canada. Er waren echter altijd geruchten van anonieme massagraven. Eén daarvan lijkt nu dus gevonden, in het veld bij een bocht in de rivier, waar de stam een parkje heeft aangelegd en een stadion voor powwows heeft gebouwd, een jaarlijks spiritueel dansfeest.

De stam heeft voor de komende drie avonden herdenkingsdiensten aangekondigd, met heilig vuur en getrommel. Bij het monument zijn de afgelopen dagen veel bloemen gelegd.

Excuses

In 2008 bood toenmalig premier Stephen Harper namens Canada zijn excuses aan voor het kostschoolsysteem, waar inheemse kinderen met verwaarlozing, ondervoeding en mishandeling in het westerse gelid werden gedwongen (zoals ook in bijvoorbeeld in de VS en Australië gebeurde). Ze mochten hun eigen taal niet spreken en moesten hun eigen godsdienst en gebruiken vergeten. De verzoeningscommissie sprak in een rapport in 2015 van ‘culturele genocide’.

Het systeem, dat begon in 1883, was expliciet bedoeld om het ‘indiaanse probleem’ op te lossen. “Als we iets willen doen aan de indiaan, dan moeten we hem al heel vroeg pakken”, schreef aan adviseur in een rapport aan de regering. Vanaf 1920 werden de scholen verplicht. In totaal hebben naar schatting 150.000 inheemse kinderen op de scholen gezeten. De laatste sloot in 1997.

Sinds een gerechtelijke uitspraak in 2007 is er aan 28.000 voormalige leerlingen in totaal 3,2 miljard Canadese dollar (zo’n 2,2 miljard euro) schadevergoeding uitgekeerd, gemiddeld ongeveer 80.000 euro per persoon.

De katholieke kerk, al eeuwenlang partner in koloniale kerstening, heeft in tegensteling tot andere christelijke medeplichtigen nooit haar excuus aangeboden voor de praktijken. Wel zei aartsbisschop Michael Miller van het bisdom Vancouver in een verklaring dat “de pijn die dit nieuws veroorzaakt ons eraan herinnert dat we elke tragische situatie aan het licht moeten brengen die heeft plaatsgevonden op de kostscholen die door de Kerk werden geleid”.

Premier Justin Trudeau zei vrijdag dat het nieuws zijn ‘hart heeft gebroken’. Hij noemde het “een herinnering aan dat zwarte en beschamende hoofdstuk uit onze nationale geschiedenis”.

Nabestaanden eisen nu meer daden en minder woorden. Het rapport van de Verzoeningscommissie uit 2015 bepleit structurele financiering voor centra die de fysieke, mentale en spirituele pijn die door de kostscholen is veroorzaakt moeten verzachten.