Dat veel Republikeinen alsnog meegaan in het discours van Trump heeft verstrekkende gevolgen

Jeroen Van Horenbeek is journalist bij De Morgen.

Zitten we naar een verdoken poging tot staatsgreep te kijken? Die vraag mogen we stilaan stellen nu de Republikeinen steeds openlijker zinspelen op een tweede termijn voor Amerikaans president Donald Trump. Ook al heeft die volgens de voorlopige uitslagen de verkiezingen duidelijk verloren en zijn er vandaag geen bewijzen van grootschalige electorale fraude.

Wat vooral verontrust: zelfs de Republikeinen die na de verkiezingen aandrongen op een vreedzame machtsoverdracht van president Trump naar Biden – in het belang van een land dat door een derde coronagolf gaat – draaien hun kar. Zo verkondigde senator Roy Blunt dinsdag plotseling dat “Trump misschien helemaal niet door Biden verslagen is”. Dat terwijl diezelfde Blunt het eind vorige week “onwaarschijnlijk” achtte dat een aanvechting van de Amerikaanse verkiezingsresultaten de uitslag in het voordeel van Trump zou doen kantelen.

Op die manier lijkt een stevig deel van de Republikeinse partij zich toch achter Trump te scharen. Ergens mag dat niet verbazen. Zoals historicus Anton Jäger vorige week opmerkte in deze krant: “De gematigde Republikeinen die zich verzetten tegen de figuur en ideologie van Trump zijn de voorbije jaren allemaal vertrokken of van het voorplan verdwenen.” Aan de top van de Republikeinse partij heerst trumpisme. Zoiets verandert, zo blijkt nu, niet in een week.

Dat veel Republikeinen alsnog meegaan in het discours van Trump heeft wel verstrekkende gevolgen. Voor de Verenigde Staten zelf: de Republikeinse partij legitimeert het verhaal over een door de Democraten ‘gestolen’ verkiezing. In een land waar de politieke spanningen het kookpunt bereiken, waar sinds kort een Congreslid verkozen is die de radicaal-rechtse QAnon-theorie aanhangt en waar paramilitaire milities bewapend de straat op gaan, getuigt dit van schrikbarend wij-zij-denken. Dat het tot nu toe gelukkig is meegevallen, wil niet zeggen dat er de komende weken of maanden niets kan gebeuren in de Verenigde Staten.

Ook internationaal is de impact groot. Welke Zuid-Amerikaanse of Afrikaanse president zal straks nog zijn stoel prijsgeven na verloren verkiezingen? De gêne om het democratische proces opzij te schuiven is alweer een stuk kleiner geworden. Want met welke autoriteit kunnen de Verenigde Staten, de zelfverklaarde bewaker van de vrijheid, nog een vermanende vinger opsteken naar andere? Al heeft elk nadeel misschien zijn – cynisch – voordeel: op deze manier zullen de Verenigde Staten nooit nog een oorlog kunnen starten in naam van de democratie.